Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*CZOŁO

rzecz.
n
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
B.   czoło
N.   czołem
Ms.   czole ||   czele
Znaczenia
1. »górna część twarzy«
  • – Tu Cesarz sam swą osobą/ chłop śrzedni/ vrodźiwey twarzy/ pełney brody cżarney chędogiey/ ocżu czarnych własny iák nász niegdy nieboszcżyk Pan Oborski/ ktorego ná Rokoszu pod oko kopiją przebito ná wylot/ w cżerwoney axamitney ferezyey/ kołnierz soboli długi/ w zawoiu wielkim wysokim kosztownym/ dwie kićie wiszące mierne po bokách/ miedzy kitámi po iednym pierzu żoráwim białym dziwnie y cudownie szerokim/ zapony kosztowne rubinowe/ koń cudny ćisáwy/ v ktorego ná cżele trzy biáłozorze nożyki cudne z zaponą kosztowną [...]. StarWyp C2v-C3.
  • – [...] Tenże koń ceny niezwyczáyney/ z srebrnemi podkowámi/ pod kitą/ ná czele roża rubinowá: koncerz złoty suto rubinámi/ y turkusámi ták sadzony/ że prożneg[o] mieyscá máło co znáć było. WjazdPar a4.
  • – Tnę go przez czoło dopierosz zawoła pozałuy. PasPam 95.
  • – I póty się niedobyty bronił, aż pałac z nim zapalili, i dopiero jak balki przepalone padać poczęły, z których jedna uderzyła go w czoło, poddał się. ZawiszaPam 304.
  • – Muszą się wprawdzie przez kondycyją rzeczy ludzkich w tak znacznej liczbie znajdować i źli, bo nikt sumnienia nie czyta na czele, zwieść się obierający mogą. KonSSpos 212.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • czoło bitne:
2. »przód, front«
  • – Szykow zdaleka nigdy nielustruie Ale pnie się na Czoło Frontem się nadstawi. PasPam 270.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • w czole:
    • »z przodu«
    • – Skoczemy tedy natych co nąm w czole. PasPam 59v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • wstyd zrzucić z czoła:
    • »pozbyć się wstydu«
    • – Obráliście Zygmuntá, rzekszy prawdę zgoła, Wyprosili u Oyca wstyd zruciwszy z czołá. PotPocz 31.
  • wstyd zetrzeć z czoła:
    • »pozbyć się wstydu«
    • – wstyd starł z czoła. er hat eine unberschämte Stirne. il a bû toutes ses hontes; il n'a plus de honte, il a renoncé à toute honte. T III 2640.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

CZOŁEM

w funkcji wykrzyknika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»pozdrowienie powitalne, pospolite w wojsku«
  • – Mowi do tego kosciuszkiewicza wstawszy, Czołęm MSCi Panie Hetmanie, Towarzysz odpowie czołęm MSCi krolu. PasPam 83.
  • – Wchodzę do izby Czołęm, Czołęm. PasPam 155.
  • – Iedzie Mazepa potkawszy się czołęm, czołęm. PasPam 176v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 30.04.2019
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 30.04.2019