ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (fałszerz), SXVI (fałszerz, fałszarz), Kn (fałszerz), T (fałszerz), L (fałszerz, fałsarz; XVI-XVIII), SWil (fałszerz), SW (fałszerz, fałsarz), SJP (fałszerz)

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		fałszerz \|\| fałszyrz \|\| fałszarz
D.		fałszerza \|\| fałszyrza
B.	uż. żyw.	fałszerza \|\| fałszarza
N.		fałszerzem
W.		fałszerzu

liczba mnoga

M.	uż. (n)osob.	fałszerze \|\| fałszyrze \|\| fałszarze \|\| falszarze
	uż. nosob.	fałsary
D.		fałszerzów
		fałszerzy
C.		fałszerzom
B.	uż. osob.	fałszerzów
	uż. nosob.	fałszerze
N.		fałszerzami
W.	uż. nosob.	fałszerze

Etymologia

niem. Fälscher

Znaczenia

»ten, kto wytwarza coś nieprawdziwego, podrabia coś oryginalnego, oszust«

– Wszak o tobie fałszerzu głośna brzmiáłá sławá/ Ponosząc to, że nierzkąc potaiemna sprawa/ Aleć/ y myśli ludzkie nie były kryome/ Sercá y przedśięwzięćia snadź miałeś wiádome. RożAPam 28.
– A żeby się y z tego wywiodł/ czemu się z drugiemi Chrześćiány w rozumieniu Ewángeliey nie zgadza/ wynálazł tę wymowkę/ potwarzáiąc nas Chrześćiány/ żesmy nauki Chrystusowey odstąpili/ y Ewángelią pofałszowáli: przeto vdáie nas w Alkoranie zá fałszywe Chrześćiany/ niewierne/ y pismá ś. fałszerze. SkarMes 1.
– Fałszerze kśiąg Chrześćiánie/ Chrystusá Bogiem czynią. SkarMes 5.
– NArdus Indyáński/ fałszyrze y oszustowie/ niekiedy w wodzie wymoczony przedáią. SyrZiel 30.
– CZerwonych złotych ważnych/ y talerow cená názbyt ku gorze idzie/ ktorych áby żaden ktoregokolwiek stanu człowiek/ ceny nád zwyczay teráźnieyszy podnośić nie śmiał vchwalamy/ to iest/ czerwonych złotych po groszy śiedmdzieśiąt/ á talerow po groszy czterdzieśći/ á fałsary/ żeby od Vrzędow/ ktorym to należy práwem pospolitym karáni byli. GostSpos 48.
– Dobrzy szalbierze Nauka diabelska Fałszerze nie pasterze Będziecie mieć za wygrane I wielka Mędrsze żony niźli sami PaszkMrTrybKontr 246.
– Fałszerz rachunkow/ Conturbator ratiorum. Interuersor [...]. Fałszerz testámentow/ Testamentarius, substant. [...] Podrzucácz. Falsarius [...]. Kn 172.
– O wielkisz to człowiek W nászey Rzeczpospolitey. To w oczy/ á krom tych Zdraycá Oyczyzny/ fałszyrz/ szalbierz/ Machiavel Ty się sobie podobasz. OpalKSat1650 144.
– Tego mi najbardziej będzie żal, jeśli mi umrzeć przyjdzie, że mierząc się cały żywot mój fałszem i fałszerzami, sam na sobie u Astrei ten odnoszę tytuł. SobJListy 469.
– Bezecny żywot tego fałszyrzá/ iest w ták śiłu Xięgách opisány/ żeby go tu powtarzáć vprzykrzona rzecz byłá: dosyć będźie przypátrzyć się ceremoniom/ náuce/ y vstáwom tey wiáry/ zámykáiącym się we trzech Xięgách/ ktoreby słusznie mogł názwáć Pandectami, á ponászemu Statutem Máhometowym. RicWielJMon 123.
– Tym bárźiey niektorzy mu po tey odpowiedźi uwierzyli/ i zá Cesarzá go mieli. Ale Ioánna dałá znać o tym Ludwikowi Krolowi/ i prośiłá/ áby w to weyźrzał/ i od fałszerza uwolnił. KwiatDzieje 55.
– Tu dopiero Papieź znieść tego nie mogąc, źe przez złość Photiuszá, y zdrádę swych Legatow, imienia, y powagi tego, aź názbyt źle záźyto, áby cále zniszczył to nieszczęsliwe Zborzyszcze, wstąpił przed wszytkim ludęm ná Trybunał Kościołá Swiętego Piotrá, y trzymáiąc w ręku Ewángelią, ták fałszerzá Photiuszá, iáko y zdraycow swoich Posłow wyklął, y z Godności ich złoźył [...]. MaimSchiz 167.
– I o tákich się ma Pismo S Matth 7. rozumieć; bo by pewnie P. JEZUS w Imieniu swoim, ná potwierdzenie náuki fałszywey, cudow prawdźiwych, przez fałszerzow nie czynił; bo by tym sámym (iákom rzekł wyżey, i iáko sam rozum pokázuie) zwodzcą, i fałszerzem, i ieszcze pryncypálnieyszym był BOG sam, i CHRYSTUS; co iest szkárádne ná Duchá Bożego bluźnierstwo! SczanPrawda 92.
– O! świećie mizerny z twoiemi tráktámentámi. O! fałszerzu obłudy pełny. KiełSPosił B2v.
– Otoż to taki Tłomacz Pisma S. a raczey Fałszarz błędow nauczaiący przez swoie Informacye: a ieszcze na ostatku śmie pisać tak: Ta tedy Informacya regułą bydź powinna iákie prognostyki formowane, z czego y w ktorych okolicznośćiách bydź mogą etc. [...] Zważyc tedy należy do czego ten fałszarz Historyą Pisma S. applikuie, ktorą tu kładę żebyś zrozumiał, iż do Astrologow by naymniey nie należy: [...]. DuńKal O2v.
– Ták że się dziwuie Szalez, Schoth, Scherer. Konniwencyi ták Duchowney iáko y Swieckiey, że publicznie drukowáć, przedawáć prognostyki ludzką wolą tykáiące, y iedynie trefunkowe, dyssymuluią. J wielu lubo zá basnie y fałsze uznáie tákie predykcye, przecięż chętnie o nie się stára, y dwornie czyta, przez co Fałszerzom do podobnych prognostykow koncypowánia animusz rosnie. BystrzInfAstrol 27 nlb.
– 6. Monetarium, strony monety bicia, wáloru iey, karánia fałszerzow agituiąca się Ráda. ChmielAteny II 199.
– Słowa bowiem Hebrayskie, rożne rzeczy przez się znaczą, á kiedy do nich przydasz punkt, iuż inaczey się rozumieć nie mogą, tylko iak chcieli rozumieć owi Masseretowie y Fałszarze textu Swiętego. ChmielAteny III 588.
– Psuią też monetę to żydzi, to Pisarze Prowentowi, to Szyprowie, to Podskarbiowie, a czasem sámi Pankowie łakomi, ktorzy wziąwszy do rąk znaczną summę, obrzynaią Talery bite y Czerwone złote: za co by im potrzeba ręce ucinać, albo głowy: że tak wielką szkodę czynią bono publico: sumienny tę monetę maiąc, na niey utraci, nie sumienny drugich oszukuie in caput swego fałszarza; bo to mała y diskretna kara przez konstytucye Annorum 1607 1611. Fałszarza w Trybunale convincere y ukarać go paenâ infamiae et confiscatione bonorum, kiedy żyd, drab, cygan, Pisarczyk pofáłszuie, oberznie Monetę, niedba o infamią, nie masz też co u niego konfiskować [...]. ChmielAteny IV 398.
– Fałszerz. Berfälscher. falsificateur, fausfaire, corrupteur, sophistiqueur. § fałszerz [...] testamentów. T III 331.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

fałszerz monety (sz. zm.):

– Fałszerz monety/ Paracharacta, vel Paracharactes [...]. Kn 172.
– Rozboynikow w kole kości żywcem łamać, falszarze monety, Swiętokradzcy, Podzegacze, Czárownicy żywcem paleni bydź maią. ChmielAteny II 237-238.
– 55. ALEXIUS I. Comnenus, Isaacius Andronicus, Bracia, y Siostr ich Mężowie, uczynili dyspozycyą Państwa Rzymskiego, aby wszystkim im pewne prowenta z reszty Cesarstwá były co rocznie dane, a przy Alexym, aby był Tytuł Cesarza, ktory słabe maiąc siły y Skarb, stał się zdzierczą y Monety fáłszerzem, miedzianą za Złotą y Srebrną kuiąc, a złotą od Poddanych biorąc. ChmielAteny1755 I 479.
– Fałszerz [...] fałszerz monety [...]. T III 331.
– Niepamiętał Król ten, że spoufalenie z temi imionami, zawsze byłoby niebeśpieczne! Dotego: cel prawdziwy Fałszerza monet, iest zysk, niegodziwy wprawdzie i nieprawny, ale aby mu nienawiść ku Królowi do tey zbrodni była powodem, nikt tego twierdzić niemoże! BlackOstrowPrawo 121.
– Przewiezienie monety metallowey wieleby kosztowało i trudniey daleko byłoby ią wprowadzić. Jeżeli więc we wszystkich Kraiach trafiaią się fałszerze monety złotey i srebrney; czegoż się dopiero obawiać nie należy od fałszerzów takiey monety, która czyni niezmiernego zbogacenia się nadzieię, większey daleko liczbie osób, z mnieyszym ryzykiem, a z większą łatwością? GawrUwagi 37.

fałszerz win (sz. zm.):

– [...] Znasz trunki, które przemierźle wyniosły Hiszpan śle, co nad Alikantem rosły, Pedrosymony, drugich win fałszerze, I mocnym sektom dałeś gęby szczerze; Piłeś, czego Lach i nie słychał stary, Wina z tej wyspy, co warzy kanary, I co ochrzczono niesłusznie bękartem, Czy słusznie — słodko syna mieć tym żartem. MorszAUtwKuk 52.
– Co się tycze przeistaczania win, tedy naturalne iest naylepsze, iako to doźrewaiących przez słońce winogran, i win zamrożenie, inne zaś sposoby pochodzą od sztuki lub od oszustow fałszerzy win. ThaerGosp 48.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: OSZUST, OSZUKAWACZ, OSZUKIWACZ, KŁAMCA, MACHLARZ, SZALBIERZ.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

FAŁSZERZ