Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

FLEJTUCH

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: FLEJTUCH, *FLAJTUCH
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (flejtuch, flajtuch), Kn (flejtuch), T (flejtuch), L (flejtuch, flajtuch; XVI-XVIII), SWil (flejtuch), SW (flejtuch, flajtuch), SJP (flejtuch)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   flejtuch
D.   flejtucha
  flejtuchu ||   flajtuchu
B. uż. nżyw.   flejtuch ||   flajtuch
N.   flejtuchem
Ms.   flejtuchu
liczba mnoga
M. uż. nosob.   flejtuchy
D.   flejtuchów
B. uż. nosob.   flejtuchy
N.   flajtuchmi
Etymologia
niem. dawne flaien 'myć' 'Tuch 'płótno, chustka''
Znaczenia
1. »zwitek materiału służący do zatykania ran, opatrunek, tampon«
  • – Rány cięte/ sztychowe/ y postrzáły/ w ktorychby żelescá/ álbo kule tkwiáły/ wyciąga y leczy/ maczáiąc w soku tego ziela [kozłku] Fláytuch/ y w rány kłádąc/ á vtłukszy korzeń/ miásto plástru zwierzchu przykłádáć. SyrZiel 54.
  • – Vszom záwrzedziáłym/ ropistym/ zágniłym/ y smrodliwym/ iest vżyteczna [żywica z pewnego drzewa rosnącego w Persji]/ w sycie miodowej rospuściwszy iuą/ á knotek z fláytuchu vkręciwszy obmoczyć/ y w vszy kłáść. SyrZiel 224.
  • – Wrzedzienice ná twarzy y krosty goi/ sok z korzenia tego ziela [mirry]/ chusteczki ábo fleytuchy maczáiąc/ y przykłádáiąc. Ale potrzebá pierwey korzeń przez trzy dni w wodzie moczyć. SyrZiel 364.
  • – Sok Kurdwanowy. Bywa sok z tego ziela wyprásowány. Ten/ Fistuły osobliwie goi/ wziąwszy go ze cztery łoty/ y z kwintą miáłko vtártego Gryszpanu/ w tym knocik z fleytuchu vtoczywszy máczáć/ á w Fistułę pusczáć. SyrZiel 614.
  • – Kiły/ wziąć mąki ięczmienney/ Bobowey po łocie/ żołtek świeżego iáiá Rożánego miodku dwá łoty/ soku z Kokoryczki ábo z Kokornaku czcze[g]o/ ábo soku polney Ruty soku Iáskołcze[g]o ziela/ ábo soku z Celidoniey zárowno káżdego/ ileby dosyć było/ tym fley tuch pomázowáć/ y przykłádáć ná kiłę. SyrZiel 974.
  • – Ná wrzody też zwierzchne tegoż lekwarzu iáko máści vżywáć może plastrem/ ábo fláytuchmi przykłádáiąc. SyrZiel 1351.
  • – Fléytuch/ fléytuszék/ méch z płotná skrobánego. Linamentum [..] Pannus [...] Turunda [...] Derasa linteorum lanugo [...] Lemniscus [...] vide Knot do rány. Kn 178.
  • – Knot/ knoték do rány. Penicillum [...] Tum peniculo vulnus apertum [...] Lemniscus [...] v. Fléytuch. Kn 285.
  • – Páwle Swięty, przyimuiesz ty Historyią Iobá, Iob od żony wyśmiany, od przyiacioł wyszydzony, Syny i Corki ztrácił, dobytki wszystkie poginęły, zá dom kąt, zá pościel gnoy miał, á miásto fleytuchu ow Pánic wielki, skorupą ocierał ropę, testá radebat santem, to to ucierpiał Iob, gdyby ták, ciebie z-páłácu, ciebie z-kámienicy, ciebie z-domu wyrzucono, nie dośćby na cię! MłodzKaz III, 67.
  • – Łási się [lew] á w ręce mu, ránną stopę kłádzie, Nie záraz w onym stráchu, Androd się rozgárnie: Toż widziawszy dwá ostre, w iego łápie tarnie? Dobywszy ich, wysysa krew y ránę stuli. Nárobiwszy z rozdártey; fleytuchow koszuli. PotPocz 151.
  • – Knotek z fleytuchá zrobiwszy, nápuścić go Oleykiem kminkowym [...] wkłádáć w uszy [...]. CompMed 53.
  • – PLUMACEAU [....] Linamentum [...] FLEYTUCH z płotna szarpanego lub skrobanego do rany. DanKolaDyk II, 361.
  • – TENTE faite de ligne qu'on met dans une playe. Turunda. Penicillum. FLEYTUCH do rany. DanKolaDyk II, 534.
  • – Wszystko na drobny Proszek stłukszy, y z Białkiem Iaia zmięszawszy, w fleytuchu kładź w Nos. BeimJelMed 304.
  • – Fleytuch, g. [fleytuch]a. Fleytuszek, g. fleytuszka. mech z płotna skrobanego. Karpi; Plücksel; gefäselte oder geschabete Leinwand zu Wunden. charpie. T III 342.
  • – [...] uczyń maść ktorą smáruy knotek z cienkiey chusteczki álbo Fleytucha zrobiony ktory kładź do nosá [...]. VadeMed 127.
  • – ZMoczywszy w tym Bálsamie chusteczkę niekrochmaloną álbo fleytuch, przyłoż ná ránę [...]. VadeMed 265.
Przenośnie
  • [...] Starszy bierze Chorągiew, poRodzicu lubem Pod przysięgą się wiecznem zawiązawszy slubem Ze mu zadne naSwiecie procz Poganskiey Iuchy Zakrwawionego serca nie zgoią Fleytuchy Straciwszy naszy wodza nie zaraz się strwozą WBogu, w sercu, a w szabli ufnosc swą połozą [...].PotWoj 180
  • A cienie czym, bolesna matko, będę cieszył? Bożą Matką, ktorej choć ostry miecz pierś przeszył, Gdy umierał na krzyżu, ale, wedle wiary, Wziął karę śmierci, grzechow żądła złamał mary; Zgwałcił grob; powstał z martwych, wrocił w ciała duchy; Tak jej potym ostry miecz stanął za flejtuchy.PotFraszBrück I 448
  • Jedna opięte chwali u Galanta stroje [...] Trzecia Flakowatego nielubi odzienia Powtarzając Fleytuchem brzydzę z Przyrodzenia [...].KrytSat 20
2. »kłak do przybijania naboju w strzelbie i do czyszczenia strzelby«
  • – Dla czego naylepiey iescze, kiedy Dziesięć álbo Dwánáście szeregow stoi, bo ták porządniey ná fleytuch Muszkieterowie nábijáją strzelbę z wolná niekwápiąć [!] się. FredPiech C2 - C2v.
  • – Dobyway stęplá. przykroc stępel o piersi. Przybiy proch stęplem. Kulę w rurę z gęby. Kiedy záś powoli dzieie się, przynamney [!] w pierwszym naboiu kulę ná fleytuch niech nábije Piechotá, dla pewnieyszego strzelánia, áby nie samopás leciáłá kulá. FredPiech B3v - B4.
  • – Iákosz koniecznie do tákowych okázyi ćwiczyć Zołdátow potrzebá z Kołowymi Muszkietami, ále tákowa strzelbá lepszego prochu do nábijánia potrzebuie, y ná fleytuch kula nábijáć się musi. FredPiech C8v.
  • – Prosiłem szwagra aby mi dał iakich kart do flinty na fleituchy [...]. AktaMusz 67.
3.  indyw., przen.  »czarny plasterek, przylepiany do twarzy przez kobiety w celu zwiększenia atrakcyjności wyglądu, muszka«
  • – Mocarz głębi piekielnej, tak Pismo tłumaczy, Zowie się Belzebubem, co książę much znaczy. Przebóg, zrzucajcie z czoła, białegłowy, muchy: Jegoć to nieszczęśliwe piątna te flejtuchy. Która je kolwiek nosi, już, już jego cechą Do piekła naznaczona, gdy wrzącej warzechą Smoły on smok okrutny na bezbożnej twarzy Herb swój , muchę, książę much, straszliwie wywarzy. PotFrasz4Kuk I 389.
  • – Jeśli cię rzadkie zębów błękitnych szeregi Albo po ospowatej twarzy cieszą piegi, Kędy na zupnej maści lepione flejtuchy Jak żywe wyrażają owe wielkie muchy? PotFrasz4Kuk I 395.
Użycia metajęzykowe
  • - Nomina báłwan bęben bindas bochen borys bot brzuch buzdygan ceber chlew czekan czołn czub drąg dubas dzban dzwon es fártuch filar fleytuch funt [...] habent genitivum in a. WojnaInst 28-29
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: FLEJTUSZEK.
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 18.05.2023