Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GABAĆ

czas. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  gabać
czas teraźniejszy
lp 1. os.   gabam
3. os.   gaba
lm 3. os.   gabają
czas przeszły
lp m 3. os.   gabał
ż 3. os.   gabała
lm mos 3. os.   gabali
nmos 3. os.   gabały
nieosobowy czas przeszły
  gabano
Znaczenia
1. »zaczepiać, napastować, nękać kogo; naprzykrzać się komu«
Rekcja: kogo

  • – Zamykáiąc rzecz mowię. Woiowáć mamy gdzie pokoiu nie możem mieć przystoynego: ále kiedy nam nie krzywdá/ nie mamy zezwáláć ná woynę/ gdy nas niegábáią. PetrSPolit II 382.
  • – Woyná też káżda zła iest/ iesli nie ma przyczyn słusznych: á słuszne przyczyny do woyny/ gdy nas gábáią/ gdy násze wydzieráią/ gdy nam w pokoiu niedádzą żyć. PetrSPolit II 385.
  • – Nie dadząć się i naszy oszukać, ale jako od ewangelików słychamy, że oni pokoju tylko pragną z nami, żeby ich w nabożeństwie ich nie gabać, aby tak za okazyą do rozruchu i krwie rozlania nie przyszło, a druga, jako równo we wszystkich sprawach i służbach Rzpltej z nami pociągają, żeby też ad dignitates et meritorum praemia równo, jako zawżdy przedtym bywało, należeli, oboje to de iure communi naturae et societatis słuszne i sprawiedliwe dzieło, bo i my nie strujemy się pokojem, jednako, jako jem, tak i nam go trzeba. RozRokCz II 134.
  • – Ná to Aryowist odpowiedźiał: Iest ot woienne práwo/ áby zwyćiężcá zwyćiężonym wedle woley y vpodobania roskázował/ co y lud Rzymski zwykł czynić/ gdy nie wedle zdánia cudzego/ ále swego pánuie/ y roskázuie poddánym/ dla czego ieśli ia Rzymiánom/ iáko práwá swego vżywáć máią nie opisuie/ nie widzę dla czego mię przy moim ták nieprzyiaćielsko nayduią y gábáią. CezWargFranc 23.
  • – Tak czasem lekkomyślny gaba mocniejszego, A zwłaszcza, gdy go widzi czym uwichłanego; Ów zaś często z jego szaleństwa się uśmiecha, Mając z inszym co czynić, onego poniecha. Lecz to najżałośniejsza człowiekowi bida, Gdy nie tylko wesz gryzie, ale też i gnida. VerdBłażSet 25.
  • – W Africe ácz Turczyn ma więcey kráiu/ á niż Serif; bo ow trzyma to wszytko/ co leży miedzy morzem czerwonym/ y miedzy Belis Gomerae; iednák ten ma lepszą y żyznieyszą/ y bogátszą/ y ziednoczoną lepiey/ y mocnieyszą kráinę: lecz się woyną máło gábáią/ dla sąśiedztwá Krolá Kátholiká. BotŁęczRel III 175.
  • – HAEresiae/ Luterska y Kálwińska/ weszły znienagłá do Siedmigrodzkiey źiemie w roku 1562. bo ácz przedtym ią gábáły/ iednák ná ten czás iuż ią zgołá zepsowáły: y przywiodły powoli do tákiego kresu/ iż bliższa teraz iest od Máhometáństwá/ á niż do Chrześćiáństwá. BotŁęczRel IV 35.
  • – NIezbożność heretycka zá czásow naszych/ iest iáko niewstydliwa wszetecznicá/ co owo powolna iest káżdemu/ ná wszeláką niecnotę: y iáko oná sławna korteziánká v Sálustiusá: o ktorey mowi: iż ták ćielesnośćią gorzáłá/ że częśćiey gábáłá mężczyzny/ á niż onę gábano. BotŁęczRel IV 61.
  • – I śmiałości, niż przedtem, więtszej używała I ustawicznie brata mojego gabała. ArKochOrlCz II 158.
  • – Tak co raz zła niewiasta Filandra gabała I co raz się bez skutku od niego wracała. ArKochOrlCz II 159.
  • ~ Ta broń [wino] iest czártowska pierwsza przeciw młodości/ nie ták gába łákomstwo/ nie ták nádyma hárdość/ łekce ámbicia. BirkNiedz 194.
  • ~ Nágábam kogo/ gábam/ Nié dáię pokoiu. Inquieto aliquem. [...] Lacesso aliquem. [...] Incesso aliquem. [...]. Kn 458.
  • – Lecz dać pokój surowości, Użyć nad nimi litości, Ale niechaj nie wołają, Że studenci ich gabają. DolNowKontr 318.
  • ~ Należu: Gabąm: gotuię: przeczę: przynagląm: wypełniam: zadaię. JaśDict 70.
  • ~ Pakoszczu: przeszkadząm: potwarząm: łaię: gabąm: kłocę: trudnię: zadaię. JaśDict 80.
  • ~ GAbam. Inquieto (as.) Lacesso (is. ere.) vexo, (as.) Kibinu. SzyrDict 56.
  • – Pierwsza kondycyia ludzi niech będzie tá, co to nigdy ieszcze grzechem śmiertelnym P. Bogá swoiego nie obrázili, á iuż ich poczyna też czárt gábáć, złe im cukrowáć [...]. MłodzKaz II, 138.
  • – A Krzyżacy też pożądanym ożywieni wytchnieniem spokoynego nie gabali sąsiedztwa. HylInf 39.
  • – Egzorcyzm przy otwarciu ciała św. Jozefata gdy się nad nią [Benedyktą Strawińską] przez godzin 4 odprawiał przez o. bazyliana wpół spomnianej pory był się, bo [w] wielu wszetecznych gadaniach utaił w niej, lecz gdy świętościami była obłożona prawie cała, poruszone w niej świństwo znowu po wielu figlach jutrzejszy dzień wyjścia przyobiecało. Której to obietnicy lubo ojcu kłamstwa i niepoczciwości wierzyć nie można było, jednak ksiądz podobno nie dość przygotowany, bojąc się figla, by z ciałem tej ubogiej co złego nie zrobił, dziś już go więcej nie gabał. RadziwHDiar 64.
  • ~ Gabam, ich necke. BierSłowa 24.
  • – Gabam, v. m. F. gabnę, nagabam. necken, anfechten, beunruhigen. vexer, agacer, inquiéter, harceler. § cudzego ona gaba męża. T III 355.
2. »o chorobach i ich objawach: dokuczać«
Rekcja: kogo

  • – A życzyłbym też panu Marchułtowi taki[e]go goś[ć]ca, jako poecie uczonemu, który mnie na starość gaba, bo się rad na słońcu parzy, aleby lepiej w izdebce; co jeśli go minie, tedy wątpię, żeby go gorączka nie nadeszła dla upalenia słonecznego za Kleparzem. MinSow 273.
  • – Dzień wolny, jednak źlem się miał iz wieczora późno poczęła mię febra gabać. ChrapDiar I 245.
  • – Mnie [...] gabała trochę febra z gorączką małą, jednakem słaby i apetytu nic nie miałem, spałem jednak lepiej. ChrapDiar I 247.
  • – Mało co mię gabała febra, słabość jednak. ChrapDiar I 247.
Użycia metajęzykowe
  • - Gábam/ gábánié. v. Nágábam. Kn 182
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

GABANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. m   gabany
B. ż   gabaną
lm M. nmos   gabane
Najwcześniejsze poświadczenie:
1612
Znaczenia
»nękany, niepokojony«
  • – S. tedy Fránćiszek poznawszy w duchu iż on był od złego duchá gábány/ odszedł y pilnie sie zań Pánu Bogu modlił. ZwierPrzykład 104.
  • – Abym y namnieyszą poządliwością y pomyśleniem sercá násze nie były gabáne/ ktoreby się z przykazániem ktorym Bożym zgádzáć nie miáło: ále ráczey ábysmy szczyrze á vstawicznie grzech káżdy sobie brzydzili a wsprawiedliwości się wszelákiey kocháli. RybMKat 47.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

GABANA
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1711
Znaczenia
»nagabywanie, nawiedzanie«
  • – Wszyscy przez gwałt do ciáłá, dárli się y leźli, Iákby skarb bez żadnego szácunku ználeźli, Bo ná iego weyrzenie, zdrowie bráli chorzy, Słuch głuszy, mowę niemi, ślepym sie otworzy Wzrok, y oczy czystemi trędowáci stáną, Wolnemi ktorzy mieli przez czárty gábáną. ChrośZbiór R4-R4v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 07.11.2011
Data ostatniej modyfikacji: 07.11.2011
Odsyłacze
Patrz: *GABNĄĆ, *NAGABAĆ.
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 07.11.2011