ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

lp	M.	m	goły
	D.	m	gołego
		n	gołego
	C.	n	gołemu
	B.	ż	gołą
	N.	m	gołym
		ż	gołą
	Ms.	ż	gołej
lm	D.		gołych
	B.	nmos	gołe
	N.		gołemi

Znaczenia

1. »nieprzykryty, nieosłonięty ubraniem; nagi, obnażony«

– Ale miły bábożeniu! poyzrzy prosze na twą gołębicę gołą co w niey widzisz coby cię ruszało do vciechy: głowá łysa/ zmarsczone czoło/ dołki wdziasłách miásto zębow. PetrSEk 73.
– A skoro się ci zblizą [janczarzy] [...] Wszerz y wzdłurz ich osypą, ołowianem Gradem Legło Mostem Poganstwo: wziąwszy wgołe bębny. PotWoj 92.
– Ruszaią się tedy Chorągwie powoli a zas wodzowie przed nami idą z gołemi po łokcie rękami. PasPam 105.
– Ale mi było tak miło Iako bymię ostrym grzebłęm po gołej skorze drapał. PasPam 251v.
– Zeby go [księdza herbu Łódź] śmierć choć iuż czás, życia iego krotki Dla zbytkow, dla rospusty, nie bráłá z tey Łodki: Ná ktorey, nágo siedząc, gołą świeci biodrą. PotPocz 88.

Związki frazeologiczne

gołą ręką witać:

– Nikt gołą ręką Krola chyba z boru, Nie wita. PotSyl 24.

goła ziemia:

– Chodzenie bosemi nogámi po gołey ziemi, pomaga do solutiey náturálney. CompMed 502.

2. »bez naturalnego okrycia«

a) »o roślinach: bez liści«

– Słońce też nagość matek winnych przyodziewa promieniami i gołe członki ich ogrzewa, Aż z razu ruchem szarawym, potym bafrwą prostą, na ostatek papużym bławatem porostą. ZimBSiel 143.

b) »o zwierzętach: bez piór, bez sierści«

c) »o człowieku, jego skórze: bez włosów; łysy«

– Komuby włosy z brody lázły, ábo nie rychło rosły, ábo nigdy, dobrze sokiem teg[o] ziela [Bożego drzewka] nácieráć mieyscá gołe/ y włosámi obnáżone. SyrZiel 369.

3. »niemający jakichkolwiek dodatków, uzupełnień«

– W káżdey pracy bywa pożytek: ále gołe słowo warg tylko do nędze służy. BG Prz 14, 23.
– I co siejesz/ nie siejesz ciáłá, ktore ma potym wyrość/ ále gołe ziárno/ jáko się tráfi álbo pszeniczne/ álbo jákiekolwiek inne. BG 1Kor 15, 37.
– Inquisitor tuteczny chcąc do abiuracyey przywieść Portugálczykow pewnych ná gołą suspicyą Iudaismi/ powstał populus przeciwko niemu z tak wielkim tumultem/ że vchodząc periculum zdrowia/ przyszło mu przez kilka dni nie pokazać się. MerkPol 194.
– [Pozna wodza] iakoby to miał w Przywileiu Gdy mnieyszych biją mnieyszy, w rownią kazdy mierzy, Sam Achilles w Hectora bespiecznie uderzy Dosyc, dosyc odwagi, dosyc sławy rzecze Wraz go ostrem przez piersi Koncyrzem przewlecze A ten mdleie y bułat, pusci z ręku goły. PotWoj 136.
– Srebrnych Rządow, Rządźikow, y śiedzeń háftowánych, lubo táśiem iedwabnych, okrom gołego rzemieniá, tákźe ná sukniách błátu, okrom sukná, álbo futer drogich [...] niech się nie godźi [...] záźywać. FredKon 13.
– Łączek na nim [koniu] goły skorką tylko powleczony na kształt mody Tatarskiey. PasPam 239v.
– Gołemu powołaniu wierzyć nie trzeba, ażby przytoczył znaki y przyczyny za ktoremiby mogł się sędzia iąć poimane[go], a przynamniey go harestować, abo zaręczyć, przypozwać, poimać. WisCzar 86.
– Zydzi zaś nie maią pewnych wokaliszow [...] ale ie tylko świeżo wynalezionemi znakami/ w iednym aleph rozznaczaią/ iako my ć y cz od gołego c. DembWyw 41.

Związki frazeologiczne

gołe oko:

– [Szkła powiększajace] naydrobnieysze atomiki, gołemu niewidome oku, odkrywaią. BystrzInfRóżn Y3v.

gołe pieniądze:

– Mnie tez bardziey appetyt pociągał ad pingvem Globum nizeli do gołych piniędzy. PasPam 220.

4. »nieuzbrojony; bezbronny«

– Z nas urągali się et toties exprobrabant [i tylekroć zarzucali] że z Narodem Gołym Nie Horęznym z Ludem do Uciekania Gotowym z Ludem takim woiuięmy. PasPam 267.

5. »o terenie: pozbawiony roślinności i zabudowań; pusty«

– Zamek ten wszystek zabudowany dworami bojarskiemi Cerkwiami, Manastyrami że mieysca niemaż gołego ledwo iak w podworzu szlacheckim. MasDiar 71v.
– Gołemi mieyscami uciekał że by z Miasta Widziano że ku Obozowi idzie. PasPam 268v.
– Nie są natarczywi [żołnierze moskiewscy] lecz wytrzymuiący statecznie nacieraiących impety, nie na gołym iednak polu, lecz przy iakieykolwiek lub naturalney, lub artificialney defensie. ChmielAteny II 710.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GOŁY