ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (gruczoł), SXVI (gruczoł), Kn (gruczoł, gruczół), T (gruczoł), L (gruczoł, gruzoł), SWil (gruczoł, gruzoł), SW (gruczoł, gruzel, gruzeł, gruzoł), SJP (gruczoł)

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				gruczoł \|\| graczoł \|\| gruczół \|\| gruczuł
	B.			uż. nżyw.	gruczoł

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	gruczoły
D.		gruczołów
		gruczoł
C.		gruczołom
B.	uż. osob.	gruczołów
	uż. nosob.	gruczoły \|\| grucoły
Ms.		gruczołach

Znaczenia

1. »narząd ludzki i zwierzęcy, składający się z komórek wydzielających swoiste substancje«

– Podozorze od wiéprzá/ Glandium [...] Glandula [...] glandulae apri [...] v. Gruczoły [...]. Kn 743.
– Slinne iágody w vściech/ mándlé/ guziki w-gárdlé przyrodzone/ iáko migdały. Antiades [...] Tonsillas [...] v. Gruczoły [...]. Kn 1017.
– O Puchlinie, wGruczolach y Spadnieniu Iezyczka. W tym Paroxyźmie osobliwie gardło ciepło zachowuiąc, zimney y ostrey Aeryi się strzeżąc, smaruy powierzchownie spuchłe gruczoły Migdałowym Oleykiem, y przykładay ciepło Worek popiołem albo Owsem napełniony. BeimJelMed 311.
– W wielkiey Inflammacyi gruczoł [!] y Ięzyczka krwistym ludziom Krew wObfitości puścić, po ktorym krwi puszceniu rozwalniaiące y poty pędzące lekarstwa zażywane być powinny w letniey herbacie, ktore wielki skutek czynią. BeimJelMed 316.
– Gruczoł. 1) Drüse [...] 1) Glande, fagouë [...]. T III 425.

2. »w różnych częściach ciała guz, obrzęk, stwardnienie, zwykle jako objaw choroby lub efekt urazu mechanicznego«

– Zołzy Gruczoły Wola y Zatwardziałości stáre odmiękcza/ y rospądza Pástę z niego/ á z miodu na nie przykładáiąc [korzeń fiołkowy]. SyrZiel 7.
– Gruczołom twárdym odmiękczenie [czyni olejek kosaćcowy]. SyrZiel 12 marg.
– Podárze/ Guzowátey/ álbo Gruczołom Podágrycznym/ iest rospądzaiącym lekárstwem [amoniak]. SyrZiel 218.
– Tákże wszelákie twárdości Gruczoł/ y Guzow odmiękcza/ rostárszy go w białym winie/ á ná nie plastruiąc [amoniak]. SyrZiel 219.
– Gruczołom nábiegłym/ w ktoreykolwiek części ciáłá: Wziąć prochu korzenia Stosiłu Herkulesowego łot/ Sáletry pięć czwierci łotu/ Wapná niegászonego czwierć łotá Sadłá Niedzwiedzego [!] cztyry łoty/ Wosku poł łotá. To wespoł spuścić przy ogniu/ á ná nie plástrowáć. SyrZiel 228.
– Wola pod gardłem ábo gruczoły rospądza/ piiąc go przy tym [mikołajek]. SyrZiel 681.
– Dymienicé/ Bubones [...] vide. Gruczoły. Kn 158.
– Gruczół/ aliter vide Guz zaskorny. Kn 213.
– Gruczoły/ guzy zaskórne po rozm,aitych częściách ciáłá rostące. Glandulae [...] Antiades, tumor faucium [...] Glandulas in inguinibus [...] Zołzy/ wrzody [...]. Kn 213.
– Guz ná cielé z vderzenia/ Nodus plagarum [...] Plaga ex retuso telo [...] Tuber [...] v. Gruczół. vicin. Vdérzénie [...]. Kn 218.
– Myszká gruczoł szkápi/ [...] Pani aut glandulae equorum. Kn 440.
– Struma. Der Kropff Gruczuł. GuldOn 62.
– [...] Struma. Ein Kropff am Halse. Graczoł/ ábo wolenászyi. GuldOn 64.
– Struma. Der Kropff. Gruczoł. GuldOn 74.
– [...] wodka z tego ziela [tabaki] zrobiona/ plamy ná ciele wrzody zástarzałe/ świerzby/ párchy/ liszaie leczy/ oczy czyści/ grucoły kędykolwiek pokazáne rospądza [...]. HercBan 62.
– Czemu niektore narody máią swe pewne choroby? Máią kołtuny ktorych gdzie indziey nie widác: máią Węgrowie pewne gruczoły ktorych inne narody nie znáią: AEgipcyánie máią swoy trąd osobliwy. TylkRoz 244.
– KOrzeń tego ziela [koszyczko] położony ná szyi, uzdrowia gruczoły, y wrzody ná szyi, tákże uryny cięszkość: y rzeżączkę, przyłożywszy pláster z tego ziela korzenia ná mieyscách áffekcyey tákiey. AlbSekr 237.
– Gruczoł [...] *2) Kropf am Halse eines Kropfichten. 3) Kropf, Schlier, eine Geschwulft [!] am Halse. 4) Bronchocelle, Gurgel-Geschwulst. *5) harter Drüsen Geschwulft [!], scirrhus, s. Kostka martwa. *6) Beule in der Dünnung, s. Dymienica [...] 2) gouêttre. 3) écrouelles, f. pl. 4) broncocelle, une tumeur du cou. *5) un schirre; une dure tumeur, v. Kostka martwa. *6) bubon, une tumeur à l'aine, v. Dymienica. T III 425.

3. »człowiek mający w różnych częściach ciała dużo guzów, obrzęków, stwardnień, zwykle jako objaw choroby«

– Nieurodziwi/ (nie kształtowni) y Potworni. Potworni, (nie kształtowni/) y Nieurodziwi są/ ktorzy ciáłem odstępują od pospolitego kształtu; jáko są: srogi Olbrzym/ 1 maluczki Kárzeł/ 2 Dwoistego ciáłá/ 3 Dwoy głowy/ 4 y tym podobne Potwory. Dotych niektorzy poniekąd przyliczáją: Głowaczow/ 5 Nosalow/ 6 Wárgátych/ 7 Gębalow/ 8 [Ze]zokich/ 9 Gruczołow/ 10 Krzywoszyjow/ 11 Gárbalow/ 12 Krzywonogow/ 13 Głow podługowátych; 15 (14 przyday do tego Łysego. KomDobrOrb 107-109.

Znaczenia niepewne

1 a. 2:

– Gruczoły/ Glandulae, Strumae panus. Gumbus, Norikaulis. SzyrDict 77.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Najwcześniejsze poświadczenie:

1613

Znaczenia

1. anat. »migdałki«

– W wielkiey Inflammacyi gruczoł [!] y Ięzyczka krwistym ludziom Krew wObfitości puścić, po ktorym krwi puszceniu rozwalniaiące y poty pędzące lekarstwa zażywane być powinny w letniey herbacie, ktore wielki skutek czynią. BeimJelMed 316.

2. »w różnych częściach ciała guz, obrzęk, stwardnienie, zwykle jako objaw choroby lub efekt urazu mechanicznego«

– Tákże wszelákie twárdości Gruczoł/ y Guzow odmiękcza/ rostárszy go w białym winie/ á ná nie plastruiąc [amoniak]. SyrZiel 219.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: *GRUCZEL.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GRUCZOŁ

*GRUCZOŁY