ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW (gruchać, grukać), SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

bezokolicznik

gruchać

czas teraźniejszy

lp	1. os.	grucham
	3. os.	grucha
lm	3. os.	gruchają

czas przeszły

lp		m	3. os.		gruchał
		n	3. os.		gruchało

imiesłów współczesny

gruchając

Znaczenia

1. »o gołębiu: wydawać głos«

~ Grucha gołąb/ sinogárlicá. etc. Gemit turtur [...] Plausitat palumbus [...] Minurrit [...] Minurit [...] Minurio [...]. Kn 213.
~ Grucha gołąb. Columbus gemit, minurrit. Brukucia karwelis. SzyrDict 77.
~ Garrio Grucham, Szczebieczę [...]. SłowPolŁac 67.
~ Gruchać iak gołąb, gremit [...]. KulUszDyk 34.
~ Grucham, v. m. F. gruchnę. 1) kurren, trummeln als eine Taube. 2) erschallen, sich ausbreiten als ein Gericht. 1) rocouler, bouler, faire un bruit comme un pigeon. 2) se repandre, courir comme une nouvelle. § 1) gołębie gruchaią. 2) wieść gruchnęła; skoro ta nowina gruchnie po mieście. gruchnęło. es ist das Gericht. il fait un bruit; le bruit court. T III 425.

2. ekspr., przen. »mówić, dyskutować«

Rekcja: o czym

– Rzadko się to nie pełni, o czym przedtym, grucháią ludzie. MłodzKaz III, 420.
– W czym záś to być ma/ dotych niewiniąt podobieństwo: Dał znać Pan y Zbáwiciel nász w námienionych swych słowách/ ktorymi iák więc mowim/ dał ad intende Apostołom swoim (gdy iákąś ambitią precedentiey vniesieni/ poczęli byli miedzy sobą gruchać/ quis est illorum maior) Pan skinąwszy ná iedno dziecię powiedziáł im/ nisi efficiamini sicut parvulus iste, non intrabitis in regnum Coelorum. BujnDroga 273-274.

3. przen. »okazywać czułość, przymilać się do kogoś, starać się o czyjeś względy«

Rekcja: komu; koło kogo

~ [...] Rzymianie wszelkimi sposobami błagali tulili Małzonki swoie, łagodząc onpostępek, pochlebiaiąc agruchaiąc y czymtesz kto mogł kontentuiąc [...]. PotPrzyp 12.
– Więc skoro naszy galantomi Wedle starego przywalą się kwitu, Chcąc zażyć tańcu i dobrego bytu, A jeden mu z nich koło żony grucha, To rękę ściska, ro szepce do ucha, Gniewać się nie śmie, chodzi mu o skórę, Ale iść każe Włoch żenie na górę. PotFrasz4Kuk I 246.
– W Krolestwie Hiszpanskim wAsturij wdowiec ieden bardzo stary imieniem Arcadiusz poiął był panienkę Młodziuchną Rozalię imie niem, Ktorey pewny Kawaler młody Meliting imieniem przed tym gruchał [...]. HistŚwież 421.

4. przen. »o wiadomościach, plotkach itp.: rozprzestrzeniać się, rozszerzać się, stawać się powszechnie znanym«

Rekcja: o czym

– Jaka nie mniej Dziurdziemu solą była w oczu już pokrewność z cesarzem ona po warkoczu, już i tych szeptów świeżych nie poważał lekce, bo i Wieść, o czym grucha, rada więc wyklekce. TwarSLegK 123.
~ [...] dziecię w prostocie niewinney zaraz powiedac poczęło na co patrzało y co samo u cierpiało pokazuiąc siniaki y razy na swoim dziecinnym ciałku. y lubo to po Florencyi gruchało bardzo nie smiał nikt iednak na ten czas tak Mocnego u Pana Dworzanina zaczepic, boiąc się zeby go na siebie nie oburzył [...]. HistŚwież 195.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GRUCHAĆ