ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (cyt. pod Grzać), SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

bezokolicznik

grzać się

czas teraźniejszy

lp	1. os.	grzeję się
	3. os.	grzeje się
lm	3. os.	grzeją się

czas przeszły

lp		n	3. os.		grzało się
lm		mos	3. os.		grzali się

imiesłów współczesny

grzejąc się

Znaczenia

1. »stawać się coraz cieplejszym, powodować podniesienie swojej temperatury za pomocą źródła ciepła lub przez naturalne działanie«

– Dymárskie piece siebie nie máią bydź blisko/ Ani ná mieyscu błotnym kędy iest zrzodlisko. Bo więc spodek w tákowym piecu wilgotnieie/ Z czego záwżdy żelázo surowo się grzeie. RoźOff I2.
– Trzebá dobrze dymárskiey napráwie zrozumieć/ Iáko formę postáwić w piecu/ trzebá vmieć. Iakie oko vczynić by sie dobrze grzało Przez nie w piecu: á węgla nie wiele gorzáło. RoźOff I3v.
– Bo gdy czésto ná węgle rospalone leie Taką wodą/ tedy sie záwżdy spieszniey grzeie: Więc y wegla (á zwłaszczá gdy słábe) mniey gore/ Broni z piecá pársczenia/ á z wierzchu chłodnieie. RoźOff Kv.
– Stali tedy słudzy y czeladź/ uczyniwszy ogień/ bo zimno było; y grzali się: Był też z nimi Piotr stojąc y grzejąc się. BG J XVIII, 18.
– Wieczor záś/ y te brzegi co się záchodowym Słońcem grzeią/ podległy siełom Zephirowym. OvOtwWPrzem 6.
– [...] Ale iák się żołty wosk wolnym ogniem grzeie; Iák poránny śrzon słońcem gorącym topnieie: Ták się on [Narcyz]/ wycienczony miłością/ rozpływa/ Y táiemnym/ znienagłá/ ogniem niszczon bywa. OvOtwWPrzem 123.
– Kto na cię dwornie lubo pokornie Okiem rzucić kusi, Jako topnieje wosk, gdy się grzeje, Rozpływać się musi. ZimSRoks 53.
– [...] pędzlem w niey [gorzałce] dobrze umaczanym robotę smaruy i rownay. Bo się wosk pod nim grzeiąc i potrosze rospuszczaiąc rowno pogładzi. SekrWyj 85.
– Wodá gdy się grzeie, cieńczeie, zá tym ná wierzch idzie, á cięższa y grubszá ktora iest nie zágrzana ná doł vpada. TylkRoz 8.
– Niektorzy vczą iż Słońce we śzrodku [!] świátá stoi, á ziemiá około niego biega, ále to zdánie iáko przeciwne pismu Bożemu od Kościołá S. iest potępione roku 1616. á ku temu gdyby ziemia miásto Słońcá biegáłá rzucałáby budynkámi y ludźmi, iáko kámień młynski gdy co ná nim położą: czulibysmy też szum wielki wiátru záwsze, y owszem musielibysmy się palić, gdyż rzeczy w wielkim biegu grzeią się y náwet zápaláią: á bieg ziemi byłby dáleko większy niżeli kule z dziełá idącey, iáko to masz w moiey łácińskiey Filozofiey. TylkRoz 19.
– Grzeię się ich wärme mich. WojnaLust 164.
– Grzeię co [...] grzać się. 1) sich wärmen [...] 1) se chaufer [...]. § 1) grzeię się w izbie ciepłey [...]. T III 432-433.

Przenośnie

Znowu Dniestr/ znowu y Prut krwią się nászą grzeie/ Gdy mimo nieszczęśliwych poddánych nádzieie: Y powagę przymierza Kántymir woiuie/ A Tomszá niecnot wszytkich hettszy przechowuie.TwarSLeg 31

2. przen. »dodawać sobie sił, zapału, pobudzać się, zachęcać się«

– Węzykięm iednak iak mogą petárdy Kuią, do Wschodniey ciągnąc belluardy: Y tak się grzeią, ze ich nie ochłodzą Y same mrozy, ktore lody rodzą: A przęcie lubo co dzięn tak prácuią Ledwie znáć pracą máło postępuią. OblJasGór 110v.
– Pozno się wstyda, kto straci wstyd w czele, Plecie ledaco: gdy ogniem dokuczy, Kat złodzieiowi nabolesnym ciele, Mow: bo rownego niemasz ognia szynie, Ktora wmiłosci grzeie się kominie. PotSyl 28.
– Grzeię co [...] grzać się [...] 2) sich erhitzen, hitzig werden [...] 2) s'échaufer, s'exciter, s'enflamer [...] § [...] 2) afekt prętko się zgrzeie, prętko się ostudzi [...]. T III 432-433.

3. »o zwierzętach: być w stanie podniecenia płciowego«

– Grzeię co [...] grzać się [...] 3) läufig werden, laufen als eine Hündin [...] 3) étre, entrer en chaleur; étre chaude; chaudier. § [...] 3) grzeie się sobaka. [...]. T III 432-433.

Znaczenia niepewne

1, 2 a. 3:

~ Grzeię co [...] grzać się. 1) sich wärmen. 2) sich erhitzen, hitzig werden. 3) läusig werden, lausen als eine Hündin. 1) se chaufer. 2) s'échaufer, s'exciter, s'enflamer. 3) étre, entrer en chaleur; étre chaude; chaudier. § 1) grzeię się w izbie ciepłey. 2) afekt prętko się zgrzeie, prętko się ostudzi. 3) grzeie się sobaka. [...]. T III 432-433.

1 a. 2:

~ Grzéię się/ vide Zágrzewam się. Kn 216.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GRZAĆ SIĘ