Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GRZMIEĆ I

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (grzmieć, grzemieć), SXVI (grzmieć), Kn (grzmi), T (grzmieć), L (grzmieć; XVII-XVIII), SWil (grzmieć), SW (grzmieć, grzmić), SJP (grzmieć)

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  grzmieć
czas teraźniejszy
lp 1. os.   grzmię
3. os.   grzmi
lm 3. os.   grzmią
czas przeszły
lp ż 3. os.   grzmiała
n 3. os.   grzmiało
lm mos 3. os.   grzmieli
nmos 3. os.   grzmiały
czas przyszły złożony
lm zneut 3. os.   będą grzmieć
tryb rozkazujący
lm 2. os.   grzmijcie
Znaczenia
1. »o grzmocie: rozlegać się; o burzy, niebie: rozbrzmiewać odgłosem grzmotów«
  • – Grzmi/ Tonat caelum [...]. Kn 216.
  • – [...] stawa się Grzmot: ktory z Obłoká wypadszy z Błyskáwicą/ grzmi/ y piorunem trzáska. KomDobrOrb 23-25.
  • – Nie kołác piorunie, grzmoty nie grzmiycie, bo Christus náukę podáie, że nieprzyiacielom przepuszczáć potrzebá. MłodzKaz III, 384.
  • – Niech zaydzie słonce, za czarnych chmur wały, Niechay grzmią grozy, gorne Arsenały. PotSyl 31.
2. »wydawać odgłosy podobne do grzmotu«
Rekcja: od czego//z czego// czym

  • – Miecze się iako pioruny błyskáły, Zbroie od razow iáko niebá grzmiáły. TasKochGoff 146.
  • ~ Wozy po ulicách grzmieć/ y po rynku skrzypieć będą: ná wejrzeniu będą jáko pochodnie/ á jáko błyskáwice biegáć będą. BG Na 2, 4.
  • ~ [...] drzewo skrzywione Zostawáło ciężarem wężá/ nádmożone; Y grzmiáło/ kiedy częścią ostátnią ogoná Twárdość iego potężnie bywáłá sieczoná. OvOtwWPrzem 105.
  • ~ Grzmią bębny wRegimentach, a Kotły tubalne Gdzie zelazny na rzezwych, Jezdziec koniech siedzi To basem to diskantem rozprawuią w Miedzi. PotWoj 77.
  • ~ W tym Osman niecierpliwy kaze palic Działa Zacmieł słonce gęsty dym ziemia z gruntu grzmiała [...]. PotWoj 102.
  • – [...] woysko nacierało Szykiem armatą parząc z bokow nakrzyz grzmiało Pioronami bombami [...]. DrobOpow 114-115.
  • ~ Márli drudzy od strachu: zwątpiwszy o zdrowiu. Kiedy szalony wicher, ná to się rozgrzesza, Ruszywszy morze z gruntu, ziemię z wodą miesza. Niech grzmi, niech trzáska, wał po wále miece; Chrześciáńskiego sercá, nie ruszy Fortece [...]. PotPocz 93.
  • – Grzmi, grzmiało, grzmieć. [...] 3) sausen, brausen, schallen. [...] résonner, rétentir. [...] nieba z huku grzmiały; noc z hałasu przegrzmiała. T III 433.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • w bębny grzmieć:
    • ~ Srzodkiem iey [oddziału piechoty węgierskiej] w bebny grzmią Dobosze/ Y na Serbskich dumaią fciárach Szyposze. TwarSLeg 66.
    • ~ Potym pieszego Ludu Szyposzowie Ale y nięmniey grzmiący Doboszowie Nie przepomnieli w tym Oyczystym kráiu Iako y insi Kolędy zwyczaiu, Owi Nabozne piesni w Szturmy pieli, Ci iak do tropu w głosne bębny grzmieli. OblJasGór 169.
  • coś grzmi komuś w uszach:
    • ~ Prawie mu iescze otworzęnie grzmiało W uszach, a oney [Lidorze] ledwie wniść się zdało Do Izby [...]. OblJasGór 114v.
3. »głośno mówić; grozić, napominać«
Rekcja: czym

  • ~ [...] Piłat powie: "Niewinny czemu Król traci zdrowie?". A w tym okrutny język grzmieć umie: "Nie masz w Żydostwie króla, carz w Rzymie! [...]". MiasKZbiór 82.
  • ~ Ták nie woła, ale grzmi [francuski żołnierz, wyzywając rzymskich żołnierzy na pojedynek], á z oczu y z pyská Pełne hárdości pełne groź, pioruny ciska [...]. PotPocz 144.
  • – Nie grzmiały piorunami na uszczyrbek sławy i imienia cudzego sądowe izby i ratusze, bo jako się każdy przez chwalebne akcyje dla siebie bardziej niż o życie, o sławę starał, tak tyczyć się cudzej w najmniejszy ukrzywdzenia sposób miał sobie za sromotną profosa publicznego profesyją. MałpaCzłow 192.
Znaczenia niepewne
2 lub 3:
  • ~ Donnern grzmieć/ ich donnere grzmię. KellGram 164.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

GRZMIĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   grzmiący
ż   grzmiąca
D. m   grzmiącego
n   grzmiącego
Ms. ż   grzmiącej
lm M. mos   grzmiący
B. nmos   grzmiące
Najwcześniejsze poświadczenie:
1605
Znaczenia
1. »taki, w którym rozlega się grzmot«
  • – Ani korzen tego ziela [kopru włoskiego] kopány/ áni kłącze z liściem/ áni nasienie nie ma bydź zbieráne po dżdżu ábo zá rosy/ áni dniá pochmurnego mglistego/ y grzmiącego/ ále iásnosuchego/ wesołego [...]. SyrZiel 378.
2. »taki, który wydaje odgłosy podobne do grzmotu«
  • – [...] kto rozumu nie ma, álbo snać máiąc, rozkazánia ie[go] w tajemnym sumnieniu grzmiącego słucháć niechce: táki zle żyje [...]. PetrSPolit I Przedm. 3.
  • – Táka byłá trąbá Jácek ś. w tych kráiách pułnocnych/ vstáwicznie grzmiąca o sądzie Páńskim/ o rádościách wiecznych; według onego Pismá: Pámiętay ná ostáteczne rzeczy, á ná wieki nie zgrzeszysz. BirkOboz 68.
  • – Słyszysz zbroyne łotrostwo y grzmiące łancuchy. KodKon 151.
  • – A na ten rozkaz i ziemia zadrżała, Kiedy ogromne wypuszczono działa. O! tu Tatarzyn dziurę ciała swego Ujrzał i poczuł głos Pana grzmiącego [...]. BorzNaw 123.
  • – Potym pieszego Ludu Szyposzowie Ale y nięmniey grzmiący Doboszowie Nie przepomnieli w tym Oyczystym kráiu Iako y insi Kolędy zwyczaiu, Owi Nabozne piesni w Szturmy pieli, Ci iak do tropu w głosne bębny grzmieli. OblJasGór 169.
  • – Trzy są pioruny ktore zartko wypadáią z reku huczno grzmiącego Iowiszá. AndPiekBoh 26.
Znaczenia niepewne
1 lub 2:
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*GRZMIĄCA
rzecz
ż

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1650
Znaczenia
nazwa geograficzna hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Przy zakładaniu kasztu za nieostrożnością cieślów kiedy źle fundament założą kaszt się potym pochyla, jako się na Grzmiącej dzieje, i miasto ratunku z wielkim kosztem znowu przekładany, albo za [nie]pomierzeniem drzewa coraz na zaciąganie siła kloców wychodzi i koszt ledwie nie dwojaki nadaremnie wyłożony być może. InsGór 1650 49.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2022
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2022

GRZMIEĆ II

czas. niewł. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  grzmieć
czas teraźniejszy
  grzmi
czas przeszły
  grzmiało
czas przyszły złożony
  będzie grzmiało
  będzie grzmieć
tryb przypuszczający
  grzmiałoby
Najwcześniejsze poświadczenie:
1612
Znaczenia
1. »o odgłosie grzmotu: rozlegać się «
  • – Es steiget auff, es wird donnern Burzy się/ będzie grzmiáło. VolcDial 52v.
  • – [...] gdy grzmi/ [ogórki] iákoby sie lekáiąc/ wierzchem ku ziemi sie obrácáią y mdleią. SyrZiel 1183.
  • – Kwiát [bukwicy] vżywány pierwey niżliby grzmiáło/ czyni od chorob bespieczne. Po grzmieniu nic nie waży. SyrZiel 1253.
  • – Bo iáko gdy grzmi/ ogniste pioruny/ błyskáwice pokázuią się z niebá: ták z głosow Ianá Chrzcicielá groźby wiecznego ogniá wyskákowáły. BirkNiedz 35.
  • – Grzmi/ Tonat [...]. Kn 216.
  • – By wam ták Niebá posłuszne bydź miáły/ Iáko każecie nędzne białegłowy/ Y po wászych się Sferách obracáły/ Opákby poszedł woz zodyákowy/ Częścieyby grzmiáło/ częścieyby padáły/ Grády kámienne ná śmiertelne głowy/ Aleć ná złotym siedząc Helikonie/ Iuppiter ucho dał y drugiey stronie. TwarSDaf 95.
  • – Grzmi es Donnert [...] Grzmiáło es Donnerte/ oder hat gedonnert. [...] Będzie Grzmiáło es wird Donnern. [...] Niech Grzmi lass es Donnern. [...] Boday Grzmiáło ach dass es Donnerte. [...] Grzmieć Donnern. DobrGram 339-340.
  • – Iak więc Kiędy grzmi, gdy niebá błyskáią, Naybardziey ludzie Krzyze wyrazáią: Rownie y oni [oblężeni na Jasnej Górze] idąc do Kościoła, Krzyzęm znáczyli Swiętym Swoie czoła, Y wposrzod boiu Boga wychwáláli, Owi Strzeláli, ci Iutrznią Spiewáli. OblJasGór 81.
  • – Węgorzá snádno vłowić może, ná ten czás kiedy grzmi ná Powietrzu. HaurEk 105.
  • – es donnert/ Gott behüte uns vor Unglück/ grzmi, Boże nas uchoway Nieszcześcia. ErnHand 172.
  • – Gestern donnerte es sehr/ wczorá grzmiáło bárzo [...]. ErnHand 375.
  • – Lubo alteruie się na deszcz powietrze [...] y niekiedy grzmi: pogoda iednak gorę bierze. DuńKal C1v.
  • – Grzmi, grzmiało, grzmieć. 1) Donnern. [...] tonner. [...] zachmurza się grzmieć będzie; strasznie grzmiało [...]. T III 433.
2. »o odgłosie podobnym do grzmotu: rozlegać się«
  • – Gdzie przyrodzenie náywięcey zchowáło Zywotá/ tám się nabárziey nápiera: A przy śmiertelnych rázách/ tak że grzmiáło Ogromnem głosem ná niego náciera. TasKochGoff 176.
  • – Grzmi, grzmiało, grzmieć. [...] 2) Donnern, Knallen als die Stüde. [...] tonner, éclater; faire un bruit sourd; gronder. [...] z dział grzmiało, zagrzmiało [...]. T III 433.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • grzmi komuś w uszach:
    • – grzmi mi w uszach. die Ohren sausen mir. j'ai un bourdonnement d'oreille. T III 433.
  • grzmi komuś we łbie:
    • – grzmi mi we łbie 1) es sauset mir im Kopf. [...] j'ai un bourdonnement d'oreille. [...] od guza tego we łbie mu zagrzmiało. T III 433.
Związki frazeologiczne

  • grzmi komuś we łbie:
    • – grzmi mi we łbie [...] 2) es gehet mir im Kopf herum. [...] cela me donne bien du tintouin; cela m'embarasse. [...]. T III 433.
Użycia metajęzykowe
  • - Impersonalia per se dicuntur, quae usitate in prima & secunda persona non leguntur; [...] cujusmodi sunt apud Polonos: boli mię, chmura się, ćmi się, dnieie, dostáie mi, godzi się, dzieie się, grzmi, márznie, márzy mi się, mierzcha się, mieszka mi się, mrze, mży się, śni mi się, zależy & his similia. WojnaInst 93
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 22.02.2016
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 22.02.2016