Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

HOŁD

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: HOŁD, HÓŁD, *CHOŁD, OŁD
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (hołd, ołd), SXVI (hołd, ołd, hółd), Kn (hółd), T (hołd), L (hołd, hold), SWil (hołd), SW (hołd, hold), SJP (hołd)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   hołd ||   hółd
D.   hołdu
B. uż. nżyw.   ołd ||   hołd ||   chołd ||   hółd
N.   chołdem
liczba mnoga
D.   hołdów
B. uż. nosob.   hołdy
Etymologia
czes. hold
niem. Huld
Znaczenia
1. »uroczyste przyrzeczenie podporządkowania się, uległości składane zwycięskiemu lub potężniejszemu władcy przez podbitego lub słabszego, połączone zwykle z podjęciem zobowiązań do świadczenia określonych powinności«
  • – Krol Polski pierwszy zbił pod Páńskie znáki/ Czechy/ Sásy/ Ruś/ Moráwce/ Prusáki/ Duńczyki/ á hołd w luby im niewoli Kazał dáć krzcząc się/ Bogu w Troycy kwoli. JurkPieś Dv.
  • – Támby twárdą niewolą/ tám łupieże stroić/ Robiąc iák bestyámi/ tám złą srogość roić. Tychci Turczyn iák chárty żártkie ma ná smyczy: Wprzod twą włość Czarze dáiąc/ dziś im záś chołd liczy. Ktoż to winien? Swawola: przyść wam nie da k sobie. JurkWan C3v.
  • – Tenże też/ gdy on Stephan Woiewodá Wołoski/ ktory Turki y Tátáry mężnie gromił/ Mátyászá Krolá Węgierskiego poráził/ y dla wielkiego męstwá po wszytkim świecie słynął/ nie śmiał sam do Krolá Kázimierzá przyiácháć/ áby mu wedle swey obietnice przed Posły w Soczáwie dáney/ Ołd vczynił/ boiąc sie/ by go nie kazał do więzienia wziąć/ ták/ iáko go niektorzy strászyli/ tenże też mowię Spytko od niego przysięgę odbierał. CezWargFranc 15.
  • – Hółd/ Stipendium [...] Pacem petentibus stipendium imponere [...] Vectigal: et stipendiarium vectigal: Pensitatio stipendij [...]. Kn 225.
  • – Krol Polski Seiná Hetmáná nászego zniozszy z obozem/ z wielką potęgą wszytkiego woyská swego do nas potężnie pod Stolicę iedzie/ iuż nam tu nie lża/ iedno ábo mu Trybut/ ábo Ołd postąpić/ ábo go zá Páná obráć/ ponieważ niechce traktowáć iedno szablą á ogniem. NowinyMosk A3.
  • – Hołd. Stipendium, tributum vectigal. Dokłe/ donis. SzyrDict 82.
  • – 1mo Żeby Xięstwo Brandeburskie z Chołdem swoim iuz nie do Polski ale do Szwedzkiey nalezało Korony Żeby Żadnych danin Polakom odtąd nie dawali ale żeby sobie był wolnym w Prusiech Xiążęciem [..]. HistBun 36v.
  • – Iakoż Brandeburczyk z iedney strony od Czarneckiego, a z drugiey od Gąsiewskiego Hetmana Litewskiego cięzko szarpany, na Traktaty zezwolił, lubo z Szkodą naszą, bo się wyzuł z Iurysdykcyi Dworskiey, także co przed tym dawał hołdu 60 Tysięcy, iuz odtąd dawać przestał. HistBun 48.
  • – Na ostatek Za czasu Machabeyczykow od ludu Zydowskiego o Sukkurs proszeni byli, y przez to Ziemię obiecaną do hołdu y roczney daniny pociągneli. IntrHist 40.
  • – Oddawał potym ten Gotard hołd Stefanowi Batoremu Krolowi Polskiemu w roku 1579 [...]. NiesKor II 747.
  • – Hołd, ein Tribüt. BierSłowa 30.
  • – [...] przyjeły całe Prusy Chrzest S. Roku 1164. i poprzysięgli hołd Monarchom Polskim [...]. ŁubHist 22.
  • – R. 1477. Prusowie znowu myśleli wybić się z potencyi Polskiey, ale R. 1479 upokorzyli się, i złożyli hółd Królowi i Rzeczyp: w Piotrkowie. ŁubHist 58.
  • – Hołd. 1) Lehus-Pflicht, Huldigung [...] 1) hommage m. le vassellage; soumission du vassal; foi que le vassal rend à son Seigneur [...]. T III 452.
  • – Hołd/ Stipendium [...] Stewr. DasHünDict Xx ijv.
  • – Scythowie z Aegyptu się wrociwszy Asią uskromioną pod hołdy podbili. DembWyw 65.
  • – W ten czas wywyzszyło się Krolestwo Nabogdonozorowe, y serce iego wyniosło się, y posłał do wszystkich ktorzy mięszkali w Cyliciey y Damasku y Libanie etc. Ktorzy wszyscy iednomyślnie sprzeczyli, y odesłali ich czczych (to iest Bez podárkow ábo hołdow po ktore beli wypráwieni) y beze cci odrzucili. DembWyw 102-103.
Przenośnie
  • Powiedźcie czásy, kto wami kieruie? Z kąd regularność swoich biegow macie? Kto prawodawca wasz, kto wam panuie? Komu posłuszny hołd co Rok dáwacie?DrużZbiór 304
2. »cześć, poważanie, szacunek; uwielbienie«
  • – Bóg dał świat ludziom i nakazał święto Stwórca, hołd sobie, dzień od prac wyjęty, Dzień, ludzkiej myśli z Bogiem wierne pęto, Dzień Bogu święty i dzień z światłem wzięty. LubSTobPol 68.
  • – Hołd [...] 2) Pflicht-Schuld [...] 2) hommage, m. respect. T III 452.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 25.01.2023