Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CHORAŁ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CHORAŁ, KORAŁ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L (XVII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI


Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   chorał ||   korał
B. uż. nżyw.   chorał
N.   chorałem ||   korałem
liczba mnoga
M. uż. nosob.   chorały
Etymologia
śr. łac. choralis, z gr.
Znaczenia
1.  muz.  »uroczysty śpiew kościelny, także utwór muzyczny stylizowany na wzór takiego śpiewu«
  • Korał/ chorał/ śpiewánie proste iédnem głosem poważne. vulgò Cantus Gregorianus [...] Modi Gregoriani [...]. Kn 302.
  • Ná dwá/ trzy/ cztery/ etc. głosy pieśń/ mutetá [...] similiter monophtongus cantus, à duobus, tribus et pluribus homonibus solet cani, nostri dicunt Korałem śpiewáią wszyscy/ ábo wiéle ich [...] Vnisonus [...]. Kn 442.
  • Już wszędzie ogromne dzwony Roznoszą dźwięk w rożne strony. Już i kościelne chorały Śpiewają święte hejnały. MorszZWierszeWir I 377.
  • Mars z twarzy, póki milczy; ledwie słowo rzecze, W lot postać Kupidyna pięknego oblecze, Konsus, co przy Jowiszu podczas rady siada (Dobry Konsus, mocniejsza na ratuszu Swada). Wszytko to, i co więcej spólnego ma z bogi — Przyzna i nieprzyjaciel — nasz Starosta drogi. Połóżcież instrumenty, siostry me, a całem Śliczne jego ozdoby śpiewajcie chorałem. PotSielKuk I 111.
  • Niejeden bez miłości, próżnych słów chorałem, W uczynkach nic nie mając, czczym dzwoni cymbałem, O co z nieba biskupy Chrystus karze ony, Dwu tylko z siedmiu godnych osądził korony. PotFrasz2Kuk II 417.
  • Biskup tego Miasta na tenczas umarł y chorałem requiem spiewali. SobTDzien 39.
  • Tegoz Roku Wielebny Xiądz Ian Woyciech Mazurkiewicz Pleban Rychwalski Pozytyw do Koscioła swego Rychwalskiego Kostem swoim sprawił Ktory Organistowie z Liptowa tu go w Zywczu robili gdzie przed tym Chorałem tylko Nabozenstwo Spiewano. KomonDziej 195.
  • Pytánie Trzećie. Kto wprowadźił zwyczay spiewáć Chorałem Godźiny? Odp: S. Damasus Papież: ktore poprawił Leo II. á naylepiey Grzegorz S. Wielki, Papież. NewOzd 328-329.
  • Pierwszy kompozytor muzyki u Grekow był Mercurius. Tey stároswieckiey reformator był Aretinus Benedyktyn w roku 1024. Ta álbo iest Chorał, ktorą w Churze do Psalmodyi postanowił Grzegorz Papież. Albo Figurał: z not partytur y rożnych muzycznych figur złożona. BystrzInfElem R4.
  • Chorał, śpiewanie proste iednym głosem. Choral-Music. plein-chant; faux bourdon; musique simple; musique à la Grégoire. T III 119.
  • CHoráłem zowią/ zwycżáyne y proste śpiewánie/ ktore w sobie tylko ieden tákt ma/ iáko Psalmy ktore w Kośćiołách śpiewáią. GorMuz B.
Przenośnie
2.  indyw.  »jedna ze strun lutni poetyckiej, o której mowa w tytule dzieła«
  • DP CZYTELNIKA. Lutniąś wziął w rękę, która-ć w różne tony Zagra, jako jej każą różne strony. Najdziesz tu chorał zwyczajny i czasem Niżej od inszych odezwie-ć się basem, I ekstrawagant wmiesza się, więc i to Będzie, ze rwie się bydlęce jelito; Ale też podczas tonem niemierzianem Ozwie się kwintą i krzyknie sopranem. MorszAUtwKuk 4.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • chorałam śpiewować:
    • Xiądz Plebąn prze lat piącią Pozytyw dosic znaczny [...] dał zrobic Ktorego przed tym nie było tylko prosto chorałem spiewowano. KomonDziej 203.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 05.06.2025