Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

LAMPART I

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: LAMPART, LAMPARD
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (lampart), Kn (lampart), T (lampart), L (lampart; XVI i XVIII w.), SWil (lampart), SW (lampart), SJP (lampart)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   lampart ||   lampard
D.   lamparta ||   lamparda
C.   lampartowi
N.   lampartem
liczba mnoga
M. uż. osob.   lampartowie
uż. nosob.   lampardy
D.   lampartów
C.   lampartom
B. uż. osob.   lampartów
uż. nosob.   lamparty
N.   lampartami
Ms.   lampartach
Etymologia
łac. Leopardus
Znaczenia
1. »duże drapieżne zwierzę podobne do kota mające futro w charakterystyczne cętki, pantera, leopard; także podobizna tego zwierzęcia«
  • – Na przechadzkę wyszedszy lampart z liszką sobie, Począł lampart o swojej powiadać ozdobie, Że mu skórę tak piękną przyrodzenie dało I właśnie ją pięknością niebu przyrównało. VerdBłażSet 46.
  • – Lowią w tym kráiu kosy beluchne/ łowią y lámpárty Arábowie/ ále iescze w gniaźdźie/ y po dukacie iednego przedawáią. BreyWargPereg 73<74>.
  • – Także i kot rączemu srogim jest szczurkowi, Sam zaś szczurkiem chyżemu bywa lampartowi. SaadiOtwSGul 13.
  • – Wiesz, że kot zmordowany, choć już dokonywa, Częstokroć lampartowi oczy wydrapywa, [...]. SaadiOtwSGul 29.
  • – I pies za Rabikanem poszedł tak w pogonią, Jako lekkie zające lampartowie gonią. ArKochOrlCz I 149.
  • – Lámpárt/ Lewart Illyriis. Leopardus vulgo [...]. Kn 347.
  • – Z támtąd niedáleko/ możesz iść ku pewnemu budynkowi/ gdźie Lwow/ Lámpártow/ Niedźwiedźi/ y inszego źwierzá/ rodzáiu drapieznego chowáią. DelicWłos 74.
  • – Pytasz, co to za barwa i ktorego pana Ta z zgrzebnego płotniska uszyta sukmana? Ow to stary wyjadacz, Mars, ow to okrutny Zwajca, bog krwawych bojow, dzisia tak rozrzutny, Że już miasto pancerzow, miasto świetnych zbroi, Miasto lampartow, w taką barwę swoich stroi. MorszZWierszeWir I 446.
  • – Wszelkie źwierzę rodzące podobne sobie, ma sámicę y sámcá, okrom lámpártá. ScotSekr 455.
  • – Czás Orłá goni, Zrywa Pogoni Wędźidłá Litwy. Lwi, Gryfy, Słonie, Lámpárty, konie Gdy więc pryskáią, W zuchwáłym prysku, Przy stroynym błysku W umbrę padáią. JunRef 13.
  • – Obraz w ramach snycirskich, złoconych, 2-łokciowy, z ekspressją Turków polujących lwy, lamparty. InwObrazŻółkGęb 174.
  • – Wiem ia że y zmiie zamowieniem ugłaszczesz: lwy, tygrysy y lamparty dźikość swoię porzucaią, zła niewiasta nigdy Więć wedle nauki Mędrca Pańskiego towarzystwo z niewiastą swarliwą, długą iest katownią. ZehenLaskSum 34.
  • – LAMPARD, po łacinie Leopardus, Pardus, zwierż do charta podobny, po sobie czárne maiący centki, bardzo człekowi nie przyiazny, na oczy y twárz się iego porywáiący, przecież ludzkie lubiący excrementa, ktore w lesie w iakim wysoko zawiesiwsży naczyniu, zwábisz lamparta, że skácząc do nich, u morduie się, a wtedy złowiony bywa. Na łopatce zawsze nosi plámę na kształt księżycá, ktora z miesiąca kwadrami to mnieysza, to wieksża. Raz tylko w całym życiu płod wydaią lampardy, z racyi, że tenże płod wychodząc z żywota, z wielką impacyencyą, y prawie wydzieraiąc się na swiat, macicę rani [...]. ChmielAteny IV 278.
  • – Lampart. ein Leopard. Léopard. T III 711.
  • – Pospolstwo w tym widoku zdawało się upatrywać krzyż, lamparda, bazyliszka, krew, y słyszeć wycia y ięczenia. BohJProg II 96.
  • – Po lasach wiele iest zwierza rozmaitego, iako to: lwow, lampartow, małp, y słoniow. Cesarstwo Marokańskie obfituie w złoto, srebro, miedź, żelazo, ołów, antymonium, tabakę, y lwy w całey Afryce naysroższe. ŁadSGramGeo_II 61.
  • – Wystaw sobie ostrowidzów i lampartow snujących się do koła pastwiska, na którym się słabiuchnych trzódka sarnek, albo spokoynych pasie kozek: pragnienie krwi, które ich pożera, taiemnie w głębi wnętrzności się onych rozdrażnia, zbliżaią się spokoynie, utaiaiąc swoię wściekłość, lecz tę wzrok ich chciwy wydaie; nagle podawszy się oney, rzucaią po między trzodę, i rzeź z niey czynią okropną. MarmKłokInk 81.
  • – Lewart, lampart. DudzZbiór 43.
a) »wyprawiona skóra tego zwierzęcia, ubiór z tej skóry«
  • – Potym Lewartowie w tygrysach/ w lámpártách konno ze strzelbą y kopijámi sześć tyśięcy: zá temi koni prowádzono dźieśięć pod dekámi szkárłatnemi rzecży od rzemieniá y káłchány pokryte skorą. StarWyp B3.
  • – Lampartow Roznemi bagazyiami y barchanem podszytych trzynascie. ArchRadziw 1638 46, 7.
  • – Naprzod Chorągiew J. M. P. Starosty Lánckoronskiego/ stroyna y ozdobná od Rzędow bogátych koni/ dźielnych Lámpártow/ Tygrysow/ skrzydeł z pior Zoráwich. Druga Chorągiew Usárska X. J. M. P. Podkomorzego/ niemniey stroyna/ gdy wszyscy pod Choragwią konie Lámpartámi okryte mieli/ y sámi ná Zbroiách Lámpárty przybráni byli. IngrLudw A3.
  • – [...] wyprowádźić roskazał z iáskini Krol Syná swego; ktory, że w niey dotąd śiedźiał, Niewidząc słońcá, tedy o świećie niewiedźiał. Iáko tedy swym wzrokiem iásny świát obaczył, Praezentowáć mu rożne rzeczy Krol náznáczył. Záczym w iedney przybráni w kirys, y w oręże Lampártem przepasáni stronie stali męże, A niektorzy w hártownych páncerzách przy boku, Trzymáiąc krzywe szabli, byli ná widoku Młodego Krolewicá. DamKuligKról 222.
  • – Jak Król siadł z swemi hetmanami do stołu owego, do którego sam komendant służył, tak przedniejsi oficyjerowie, przydani od komendanta, zapraszali do drugich stołów naszych wojskowych, jako to pułkowników będących w burkach, kompaniją będących w lampartach. DyakDiar 69.
Przenośnie
  • DO USARZA JEDNEGO Może prawdą żartem rzec: wierę, nie do ładu, Tchórzem z przodku, lampartem odziewać się z zadu. Włóż na piersi lamparta, choć fałszywy świadek Twojego będzie męstwa, a tchórza na zadek. PotFrasz2Kuk II 256
2. »polski herb szlachecki, w polu czerwonym lub błękitnym lampart wspięty ukoronowany, lewart«
  • – LEWART, abo LAMPART. Ná Hełmie, tenże Lewart. PotPocz 571.
  • – *Leward, Lampart. [...] 2) Wappenk. getrönter Leopard im rothen Felde, und eben derselbe auf der Krone. [...] Blas Leopard couronné au champ de gueules, le même sur la couronne. T III 734.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

LAMPART I
rzecz
m

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   Lampart
Najwcześniejsze poświadczenie:
1723-1747
Znaczenia
nazwa osobowa nazwisko
  • – Włóki: owczarz — 1 do kontraktu trzyma. Plebaństwa — 6, z dawna kościołowi należących vigore erekcji. Szlacheckich — 13; possessores: p. Lampart ma prawo na włók 4, p. Kazimierz Ostrowski, p. Mayzer, pp. Tułodziecey, prawo jest JWJMX Tułodzieckiego na włók 4 [...]. InwChełm 182.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2024
Odsyłacze
Patrz: LEOPARD, LEWART.
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2024

LAMPART II

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, T, L (XVIII w.), SWil, SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, SJP

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   lampart
D.   lampartu
Ms.   lamparcie
Etymologia
może z g.-niem. Lamparte 'Lombardczyk, kupiec lombardzki, lichwiarz' (za A. Bańkowskim)
Znaczenia
»kamień probierczy, oszlifowany łupek krzemionkowy, służący do określania przybliżonej zawartości metali szlachetnych w stopach jubilerskich«
  • – lampart, g. [lampart]u. ein Probier-Stein. pierr de touche; la touche. § probować złoto na lamparcie. T III 711.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 19.11.2024