Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

MAŁY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (mały, mał), SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
stopień równy
lp M. m   mały
ż   mała
D. m   małego ||   mała
ż   małej
n   małego
C. m   małemu
B. m nżyw   mały
żyw   małego
ż   małą
N. m   małym ||   małem
ż   małą
Ms. ż   małej
lm M. nmos   małe
D.   małych
B. nmos   małe
stopień wyższy
lp M. ż   mniejsza
odmiana niezłożona
lp D. m albo n   mała
Ms. m   male
Znaczenia
1. »o niewielkich rozmiarach, nieduży, drobny«
  • – Do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystąpi Chyba te małe okręty kupieckie Szmagi. PasPam 68.
  • – Wezmę owego Zeleckiego na ręce tak iako dzieci noszą bo chłopek był mały. PasPam 229.
  • – Nieda sobie to zwierzątko krzywdy uczynic choc małe. PasPam 252v.
  • – Ugotowali mi iakis Garmatki [!] Garnuszek mały na ząb mi to niepadło, kazałęm w Większym Garku gotowac. PasPam 280.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • brodawnik mniejszy:
    • – DWá są Brodawniki/ mnieyszy y więtszy. SyrZiel 1529.
  • buława mała:
    • »urząd i symbol władzy hetmana polnego (koronnego lub litewskiego), in. buława polna«
    • – mała albo polna Buława. T III 88.
  • laska mniejsza:
    • – Wakansy porozdawano [...] Pieczęc małą Biskupowi Warminskiemu Laska mnieysza Sieniawskiemu. PasPam 263.
  • babka mniejsza:
    • – Trzecia Bábká mnieysza/ ktorą rádniey Ięzyczkámi zowiemy bo ma listki iáko báranie iezyki. SyrZiel 1129.
  • pieczęć mała:
  • żaba mała:
    • – Żábá drzéwna/ ziélona/ máła. Dryophyta, dryophytes [...]. Calamita [...]. Omnium minima et viridissima. [...] Kn 1355.
2. »z rzeczownikiem zbiorowym: nieliczny«
  • – Uprosiwszy Sobie zdrowie iako zyd kałauzowany do Granice bardzo w małym poczcie samo kilk tylko zostawił in oppignoratione [w zastawie] umowionego okupu Wielgo moznych Groffow. PasPam 52v.
  • – Przyszła tedy potęga na małą ludzi garsc. PasPam 76v.
  • – Przybyło tedy ozdoby małemu Woysku owemi Luznemi że kiedy na nich spoyrzał to się widziało takie drugie Woysko. PasPam 103.
Związki frazeologiczne

  • w małej frekwencjej:
    • »w obecności niewielu ludzi, przy niewielu widzach«
    • – Teraz cię mam za pocciwego zes tak Sobie postąpił y postrzegł się w tym zes niechciał czynic Iustyfikacyiey w Małey Freqvencyiey. PasPam 146v.
    • – Zacność osob, lubo w máłey Frequentiey, bucznie zdobiły [!] stoł záiątrzonego Monárchy [Plutona]. AndPiekBoh 100.
3. »niewiele znaczący, marny, mizerny, lichy«
  • – Było tedy na 40000 Moskwy naszego [wojska] y z Litwą tylko 15000, bardzo to mały kawałek. PasPam 93.
  • – Pompeiusza wielkim nazywali Wielkie mu czyny w Swiecie przyznawali wnet Stał się małym zbył wielkosci oney Na brzegu Nilu w łodce pogrzebiony. PasPam 110.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • mała rzecz:
Związki frazeologiczne

  • z małych pójść początków:
4. »krótki (o czasie)«
  • – Pomałey chwili idzie Turczyn. PasPam 269.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • banicja mała:
    • – Bánnicya máła ábo práwna/ Priuatio vel amissio fori et iudicij, Proscriptio, ignominia minor. Kn 14.
  • bot. biedrzeniec mniejszy:
    • »Pimpinella saxifraga«
    • – Biedrzeniec mnieyszy pospolity/ Rozdział 19. Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foena. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bibenell. Klein Bockspeterlein. Oder. Kleiner/steinpeterlein. Oder. [...] BIedrzeniec nász pospolity/ ktory mnieyszym/ álbo sámicą/ względem pierwszego zowiemy... SyrZiel 75-76.
    • – Pimpinella Germanica Biedrzeniec mnieyszy. [rejestr ziół] CompMed 26.
  • kasztelan mniejszy:
    • – KASZTELANI Mnieysi olim Drążkowi. Kasztelan Sąndecki. [...] ChmielAteny II 388.
  • iść na potrzebę mniejszą:
    • – Iść [...] ná potrzebę mnieyszą [...] ná mały stolec [...]. DanKolaDyk II, 294.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Bogáctwá wiélkie ná máłé przestáwáć. KnAd 1185.
  • – wielkie ryby małe zrą. grosse Diebe hängen die kleinen auf. les gros poissons mangent les petits. T III 1948.
  • – mały robak wielkiego dębu tocząc na ostatek obali. eine kleine aber oftere Bemühung thut Wunder. l'eau qui tombe goute à goute, creuse le plus dure rocher; à la continuë l'eau ronge la pierre. T III 201.
  • – Ból káżdy mniéyszy/ zda się naniéznośniéyszy. KnAd 41.
  • – Małe winy gryziemy/ wiélkie całkiem połykamy. KnAd 470.
  • – Ból/ ieśli máły/ ia go zniosę: ieśli wiélki/ on mnié. KnAd 41.
  • – Ból máły/ znośny: wiélki krótki. KnAd 41.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

MAŁY

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
składnik nazwy geograficznej hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Szelągi wołoskie [...] ustąpiły z Małey Polski ale W Wielgopolszcze wszystkie sobie Stolicę założyły. PasPam 187.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.07.2017

BEZ MAŁA

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»prawie, niemal«
  • – Bez mała zawziętey niewaledykuię Szarzey ktorą ad vitae tempora [do końca życia] pod dobrym Wodzem kontynuować proposueram [zamierzyłem]. PasPam 205v.
  • – Panna [...] zła iako iaszczurka y bez mała niepodpiie. PasPam 220.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 06.11.2016

NA MALE

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki frazeologiczne

  • na male przestawać:
    • »zadowalać się czymś skromnym«
    • – Synowie mali ku ojcu się mają, Cnocie wczas wykną, na male przestają. HorNaborBar I 203.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Ná málé ma probowáć/ kto się boi szkodowáć. KnAd 536.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.07.2017

MAŁA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1606
Znaczenia
»jest nieważne«
  • – Azaż i to mała, że tam w swym państwie wiarę św. katolicką przez Jezuity forytuje, których stąd z sobą nabrał i jeszcze mu ich pan Wojewoda tam więcej zaprowadził, z któremi rad często rozmawia i na pokoju się z nimi zawiera, skądże jest dobra nadzieja. DyskSzlachCz II 445.
  • ~ Ale to mniejsza, że nań łajania używa: Ręką sięga i za włos złoty go porywa; Potem wejźrzawszy mu w twarz piękną, gniew hamował I użaliwszy się go, zdrowo go zachował. ArKochOrlCz II 88.
  • ~ 3. Aleć u mnie to jest namniejsza/ żebym był od was sądzony/ álbo od sądu ludzkiego: lecż y sam śiebie nie sądzę. BG 1Kor IV, 3-4.
  • ~ Ták bowiem mowił Prorok: Przyszło świátło twoie Ieruzalem; á niemiałoby oświećić stáyni? ále to mnieysza/ żeby Dźiećina świátłem byłá iednego miástá; świátłem iest wszytkiego światá według Ianá świetego: Przyszło świátło ná świát. HinPlęsy 18.
  • ~ Mnieysza to iemu ćierpieć wiátry/ mnieysza iemu ponośić niepogody; ale gdy nań maluczkim wieku/ ostrzy okrutna sowá Herod pázury/ á on się nie mśći/ y owszem Heroda ćierpi/ zna to wielkiey Iezusá w ćierpieniu statecznośći. HinPlęsy 403.
  • ~ Otosz mnieysza to iest/ dawać na każdy rok co małego; niżeli zarázem na ieden czas summę iáką wielką znośić. PisMów II 91.
  • – I goście, i gospodarz pijany jak buba, Z piwnice, to najmniejsza, poszło z winem piwo, Nazajutrz głowa boli, na żołądku ckliwo, Jakoby mnie najcięższą zmordowano chłostą. PotFrasz1Kuk II 73.
  • ~ Aleć to snać mnieyszá/ czego iest grzech powszedni przyczyną. BujnDroga 49.
  • ~ Mniejsza, jeśli, choć i to barzo szpetna wada, W targu abo w kontrakcie inszego podsiada: Do panny li w komendy na czyje zasługi, Zwłaszcza jeśli nierówny, nastąpi kto drugi, A dopieroż małżeńskie przeskakuje progi; Każdy takowy w cudzym chórze stawia nogi. PotMorKuk III 129.
  • ~ „Mniejsza by o koszt, ale czując zdrowym — rzekę — Czynić się chorym? PotMorKuk III 329.
  • – Co się tknie Fortuny to mnieysza, wiádomo Wmći po nayspokoynieyszey pogodźie; naysrozsze nástępuią náwáłnośći morskie. AndPiekBoh 102.
  • ~ Bogaty Dźiáduś w swey iusz stárey dobie, Oblubienicę młodą bierze prętko sobie. Y dobrze: My go chwalić mamy z tego Ze fundusz czyni dla człeká młodszego. Gawinski. A ieszczeby to mnieysza/ gdyby po śmierći/ ale bywa podczás y zá żywotá. GorzWol 79.
  • ~ Ták prętką smierć w tym Jonáty wieku, Złym zápewne sercem lud przyimie: wszák wiádomo, Ják ścisle się w nim kochá. lécz mnieysza o zdánie Pospolite; gdy się ták Królowi podoba. JawJon 47.
  • ~ Theophrastus Paracelsus Szwayczarskiey Nacyi medyk, żyiący około Roku 1540 iako dobry na choroby lekarz, tak zły dla dusz prawowiernych Mayster wielu gorszący swemi zabobonnemi remediami; iákoby choroby mogły bydź leczone sprawą szatanow, applikuiąc pewne piątna, obrazy, iakie cudne charaktery, pod pewną konstellacyą, na pewnym metalu wyrażone, y pacientom applikowane, Naucżał niezbożnie, że mnieysza oto, czyto Bog, czyli Anioł, czyli czart, Duch czysty albo nieczysty choremu pomoc przyniesię; byle był zdrow, probuiąc tey swoiey ássercyi, owym z Ewángelii: Salutem ex Inimicis. ChmielAteny III 264.
  • ~ Ale te puncta, od synow czartowskich zinwentowane nie należą do Pisma Swiętego, zaczym go zepsuć nie mogą, bo Vulgata Editio daleko dawnieysza zawsze tey Grammatykow Zydowskich y Rabinow nie douczonych tłumaczeniu y psuciu w kontr stawa; mnieysza o to, że się zep[...] kopia, gdy cały originał. ChmielAteny III 588.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 05.11.2024

O MALE

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1661
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Rozumięmy że około sposobow prowiántowánia tám tego Miástá/ w ktorym wuemy że żywnośći y prochow o mále. MerkPol 221.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.04.2019
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 18.04.2019