ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1619

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		mróz
D.		mrozu
C.		mrozowi
B.	uż. nżyw.	mróz
N.		mrozem
Ms.		mrozie

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	mrozy
D.		mrozów
C.		mrozom
B.	uż. nosob.	mrozy
N.		mrozami
Ms.		mrozach

Znaczenia

»o bardzo niskiej temperaturze, zimno, ziąb«

– Ale podobno y gdźie indźiéy weyźrzał Pan gdy ich ćierniem zowie do Ewángeliey wierzę nászéy w któréy powiáda/ że często to ćiérnie zátłumia słowo Bożé/ często się zda pięknie kwitnąć/ ále w ten czás nawiętszé mrozy; widźi się że ma winné iágody násobie/ á ono ćiérpnącé tarnki/ á pod wszystkim są pewné żądłá/ któré rády bodą káżdégo co sie ich dotknie. NajmProg D2.
– Wtem wojsko chrześcijańskie, które z tak wiernemi I z tak przewodnikami podeszło dobremi, Bo anioła za wodza i Milczenie miało, Więcej cichem i niemem zostawać nie chciało; Czując nieprzyjaciela, okrzyk uczyniło Jednostajny i w głośne trąby uderzyło, I strasznemi, co nieba tykały, dźwiękami Przeraziło pogaństwo zimnemi mrozami. ArKochOrlCz I 368.
– Gronlandya ma [...] wiele ryb [...] ktore łowią in Ianuario y Suszą na Mrozie. PasPam 71.
– Zima tego Roku była własnie Włoska bo wszystk[a] bez Sniegu y mrozu. PasPam 257v-258.
– Zimy tego Roku nie było nic, ani Sniegu, ani Mrozow. PasPam 282.
– R. 1498 Król Pokóy zawarł z Węgrami przećiw Turkom, á tym czasem Tatarowie i Turcy Ruś plądrowali, i jako pisze Kromer, że po Bukowińskiey Tragedyi Stefan Wojewoda Wołoski najechał Ruś, i na 100000. niewolnika zabrał, á Turków 70000. splądrowawszy Ruś ku Polszcze dążyli, ale moc Boska niemoc Polską wyparła, bo źimno, mróz, śniegi tak Turków zapadły, że ani daley iść, ani cofnąć śię mogli, i na 40000. ich zmarzło od mrozu, na 20000. znędzniało, i ledwie 10000. zdrowych wróćiło śię do Kraju swego, i jako Historya pisze, że przed źimnem aż konie próli, á miedzy ich kiszki śię chowali. ŁubHist 60.
– 1768 We Włoszech mrozy tęgie: drogi śniegami zasypane kuryerow y podrożnych zatrzymywały. BohJProg II 242.

Związki frazeologiczne

bać się czego jak kwiatek mrozu:

– Boś ty tam, bracie, tak napsował wina, Że się tak boją winnice morsztyna Jak kwiatki mrozu. MorszAUtwKuk 52.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Związki frazeologiczne

mróz trzaskający || trzaskący mróz (sz. zm.):

– 7. S - Mróz trzaskający w nocy i w dzień, z rana śnieg trochę padał. ChrapDiar I 178.
– Mróz srogi, trzaskający i pogoda piękna. ChrapDiar I 184.
– W nocy potężny mróz trzaskający, w dzień także mróz i nic nie ugrzało, pogoda piękna. ChrapDiar I 188.
– Srogi mróz trzaskający, jednak bez wiatru, śnieg polatywał czasem. ChrapDiar I 377.
– Planety znaczne, których sprawy słucha Tak mokre morze, jako ziemia sucha! Wy piękną wiosnę i lato gorące, Opatrzną jesień i mrozy trzaskące W zwyczajnym na świat prowadzicie torze, Odmieniający niebo, ziemię, morze; Na niewidzialnym popiętrzywszy wody Powietrzu, w mokre z zgęszczonych chmur grody Deszcze i grady, gromy, lici, rosy Spuszczacie, czerstwiąc albo rażąc kłosy. PotPieśRKuk I 482.
– Kiedy owo kto ná rynku stoiąc, gadáiąc, z-kompányią czás trawiąc, á nie zmárznie, á do Kościołá przyszedszy, záraz okrzepnie, to ten nie in Spiritu venit, nie w-duchu przyszedł. kiedy wygoliwszy się zdrowo stać przed Iegomoscią czapkę zdiąwszy, choć ná trzáskącym mrozie, á w-Kościele záraz przy Mszy S. odkrywszy głowę, kátáru, iako on powiádá, nábędzie, nábędzie, nie venit in Spiritu, i ten nie przyszedł w-duchu. MłodzKaz IV, 4554 [455].
– Ty żyiesz! iák wiele álbo rękę/ álbo rámię/ dopioro? dopioro złamało? ty wcále zostáiesz! iák wiele mrze głodem? ty do gotowego stołu siádasz! iák wiele nágo/ odárto/ ná gnoiu w trzáskące mrozy leży/ ciebie odziewaią/ tobie ná kominku suche drewká ukłádaią! BujnDroga 373.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

MRÓZ