ESJP XVII i XVIII wieku

1. »oczyszczenie z brudu przez polanie wodą lub innym płynem albo roztworem wody ze środkami myjącymi, np. z mydłem lub ługiem«

– Głowę ćiepło przemywáć z źiołámi wzwysz pomienionemi/ vwárzywszy w ługu/ á po obmyćiu y vsuszeniu námázywáć oleykiem kopru pospolitego ogrodnego/ przeczyszczáiąc też onę rzeczámi wzwysz opisánemi o przeczyszczániu głowy. DorHip II Miv.
– Koniá przeiezdzániem, potym źaciąc mu żyłę plecńią dla odyścia krwię, do tego w iákie naczynie wbic pięc swiężych iáiec, mąki do tego przymięszác przenney y oliwy trochę, iák ná iákie wolne vczynic ciásto, tym wszystkę pomáżác plec, y nogę ász do samego kopytá, á z tego do trzeciego dniá nie obmywác, po obmyciu záś barskim mydłem y gorzałką námázác, potym go powoli przeiezdzác. HaurEk 52.
– Kawa iest to także rodzay Dzielsyminu w ziemie mało bardzo polewana bydź ma, w lecie wiele iey potrzebuie, na początku Junii na wolnym stać powietrzu, po obchendożeniu y obmyciu drzewa y gałązek w Julii nazad do treybhauzu wstawiona bydź powinna, żeby kwitła [...]. JabłAnnaPorządek 125.
– Przed gotowaniem tak kalarepa iak brukiew nie powinne się oparzać, dosyć na obmyciu ich ciepłą wodą, przystaw zaraz do ognia. EisenNauka 59.

2. przen. »usunięcie, oczyszczenie«

– Wznika z rozpadlin człeczej na obmycie złości koralowa – bicz świadek – fortuna Miłości. WieszczOgródGur 87.
– Dlá skutecznieyszego osłábieniá nieprzyiáćioł zbáwieniánászego/ na dowodne/ oczewiste/ pokázánie y wzdy kiedyż tedyż skuteczną perswásią/ że y godnośći ktore obráwszy obelgi/ podeptáł/ zá frászkę: y bogáctwá ktore swym Vbostwem potłumił/ zá nic/ y roskoszy/ ktore ták ćiężkimi mękámi y krwią swą ná ich obmyćie wytoczoną záláł/ zá iednę omierzłą brzytkość uznáwał. BujnDroga 328.
– Kto skruszy zátwárdźiáłego sercá opokę? áby z niego wyniknął żdroy prawdźiwego żalu, ná obmyćie popełnionych złośći. KochPsal 7.
– Ten list ktory miałem honor złożyć w ręce W. Panny Dobr: gdyby umiał gadać moglby bez zawodu sumienia powiedzieć że się dobrze w przod łez napił nim go Imć P. Hra: napisał, tak oczy wyżyma na obmycie cudzey winy. BielawNatręci 81.

3. »w religiach: oczyszczenie z brudu lub polanie wodą w celu symbolicznego oczyszczenia«

– Byłá tu Miednica z miedzi ku obmyciu Bydła ofiarowánego, wprzod in Piscina Probatica ochędożonego. ChmielAteny II 553.
– O Religii Mahometańskiey. [...] Umywanie iest wielorakie. Pierwsze nazywa się Abdesi, ktorego zażywaią przed modlitwą, y czytaniem Alkoranu. [...] Drugie iest Giuzel, to iest kąpanie w łaźni, y obmycie całego ciała. BohFOpis 128.

a) przen. »w religii chrześcijańskiej: symboliczne oczyszczenie z win«

– Ołtarz ná dusz obmyćie mieysce wczesne znáczy/ Z ktorego dusze święte Bog wybáwić raczy. RelKat B4v.
– Gdy Łáská y dobrotliwość okázáłá się Bogá nászego, nie z vcżynkow nászych spráwiedliwych, ále z woli iego, zbáwił nas obmyćiem odrodzenia, y odnowieniem Duchá S. ktorego wylał ná nas obfićie przez IEZVSA etc. RutkaGoliat 32.
– Bo oprocz tego: że Zakon Moyżeszow miał prawdźiwe ofiáry, i Kápłáństwo, [...] czego wedle nich, nie ma Kośćioł Chrystusow! oprocz tego; że miał wody niektore cudowne, iako z opoki etc. i mieyscá niektore, iáko sádzáwkę probátycką etc. ktore wody, trąd, ábo inne choroby ćielesne leczyły; A oni, i wodźie Krztu S. cudu żadnego, dopieroż obmyćiá dusznego, nie przyznawáią. SczanPrawda 61.
– Hesebon Miasto miáło w Bramie zrzodło żywe, z ktorego wiele sádzáwek wynikáło, ná obmyćie y ochłodę wszystkich, wody potrzebuiących; MARYA iest Wodą ná potrzebę wszelką niedostatków ludzkich, MARYA iest Wodą podobną o ktorey pisze Pliniusz niedáleko Puteolos, ktora oczy zdrowiła y wzroku przyczyniłá. KiełSPosił C2.
– Mydło na obmycie zmazy grzechowey. KrajMPodol 105 nlb.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

– [...] syn Bogá wszechmogącego chćiał ták wielkie męki dla zbáwienia iego znieść: [...] co widząc y bacząc / iuż do szláchetnieyszych y znácznieyszych się zábaw vdáie / y tym sámym iż dla obmyćia dusze iego z grzechow kreẃ syná Bożego wylaną widźi / grzechu się y wszelákiego grzechowego plugástwá wystrzega. BonawŚwPochod 54.
– Ieszcze niekontentował się Pan Bog/ dobrowolnym iey vtrapieniem: ná więtsze grzechow iey obmyćie/ zesłał iey ćieszką bárdzo y długą chorobę/ z bolami molestnymi; áby się przez cierpliwość/ Bogu wypłáćiłá/ á ná czystą duszę zdobywáłá. LorKaz 142.
– Z tey racyi rzuca Kapłan ku czterom częśćiom świata wodę, na dowod że iako cztery rzeki z Raiu na świat wypłynęły, tak na cztery częśći świata woda łaski Boskiey przez Chrzest S. na obmyćie pierworodnego grzechu wypłynęła. NewOzd 99.
– Choćby po tysiąc razy nas Moyżesz uderzył rozgą swoią, y iedneyby kropli z tego niewybił kamienia, na obmycie grzechow. ZehenLaskSum 85.

– Przetóż téż w ten czás mówi z Dawidem: Vmyię między niewinnémi ręce moie/ y obstąpię ołtarz twoy Pánie. Gdyż obmyćié rąk znákiem iest/ nie bydź winnym grzechów. PowodLit 71.

4. »w medycynie: zwilżenie lub namoczenie za pomocą czegoś nasączonego leczniczym roztworem«

– Zołta niemoc leczy/ wárząc korzeń/ w ktorego polewce cerwoną Cieciorkę wárzyć/ y choremu dáć ieść/ á tę polewkę pić. Tylko żeby gorączki nie było ktora iesliby nie gwałtowna byłá/ tedy tylko kąpánie álbo obmyćie z tego źiela może czynić. SyrZiel 21.
– Nakoniec we wszystkich gatunkach świerzbu, kąpiele domowe z letniey wody są niewymównie użyteczne dla odwilżenia y ochłodzenia krwi, y umnieyszenia iey gorącości y ostrości, dla obmycia y rozwolnienia skury, y ułagodzenia świerzbienia. AlletzAlb 36.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych