ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy gramatyczne

lp	M.	m		chaldejski
		ż		chaldejska \|\| haldejska
		n		chaldejskie
	D.	m		chaldejskiego
		ż		chaldejskiej \|\| haldejskiej
		n		chaldejskiego
	C.	ż		chaldejskiej
	B.	m	żyw	chaldejskiego
	N.	m		chaldejskim
	Ms.	m		chaldejskiem
		ż		chaldejskiej
lm	M.	mos		chaldajscy
		nmos		chaldejskie

odmiana niezłożona

lp

C.

m albo n

po chaldejsku

Znaczenia

»odnoszący się do Chaldei, mieszkający w Chaldei, pochodzący z Chaldei«

– Bo te wyspy od brzegá blisko są przy stronie Chaldeyskiego krolestwá/ w morzu EVXINIE. Stąd sie znáczy iż byli tám z Cháldeyskiey ziemie Przyszli: ktorym od stali dáno tákie imię. RoźOff 63.
– Cierpliwy Iob widział iż strzały nań leciały Sábeyskie/ Cháldeyskie/ od wichrow/ od czártow/ od rozmáitych sług dyabelskich/ iednák on mowi: iż ieg[o] frásunki nie pochodziły z inney ręki/ iedno z ręki Bożey. BirkNiedz 73.
– Przymnoż Pánie więcey tákich Dawidow y Lotow/ á broń wiernych twoich od zarázy kácerskiey/ iákoś obronił Lotá od ogniá Sodomskiego/ y Abráhámá od Cháldeyskiego/ według obietnice twoiey. BirkEgz 10.
– Erit substantificus panis, iáko versya ma Cháldeyska. StarKaz II, 43.
– Cháldeyski text te ostátnie słowá; Ne sit inter [...] ták ie wykłada. StarKaz II, 447.
– Figurą tego małżeństwá dusze nászey z Chrystusem Pánem byłá oná Murzynká/ żoná Moyżeszowá/ ktora lubo szpetná byłá/ y czarna wszytká/ przecię byłá názwána Sephora, to iest śliczna iáko Hieronim święty z Chaldeyskiego wykłada. StarKaz II, 490.
– Niewstydźicie się nędzni, ogniá piekielnego Stráwo! á do národu rowni Cháldeyskiego! Chwalić zá Bogi żywe, vmárłe báłwány. DamKuligKról 237.
– Żadną miárą widzieć się nie mogłá roznica, natiey [...] Háldeyskiey od AEgyptskiey. AndPiekBoh 90.
– Co o patryarchach S. uwazamy? 1mo. naprzod w drugim pokoleniu Sema razem w ziemi Chaldeyskiey mieszkali. IntrHist 8.
– Ta iest godność Matematyczney náuki, że nie tylko inne dawnością przechodzi. Bo ieszcze Chaldeyskiey, Egipskiey, Assyryiskiey, Perskiey, Greckiey, Rzymskiey Monarchiom y Monarchom ulubiona. BystrzInfPrzem [7 nlb.].
– [...] Arabscy, Chaldayscy, Egypscy Astronomowie od ktorych wszystkie reguły wzięła Astrologia wieszczbiarska, bezbożnie Boską znosili Opatrzność [...]. BystrzInfZup 3 nlb.
– ASTROLOGIE Iudiciarie. Astrologia divinans [...] WIESZCZBIARSKA náuka *Cicero názywa Haldeyska sztuka wrożenia. DanKolaDyk I, 135.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

chaldejski język (sz. zm.):

– Gdyż y oni Kuźnicy ktorzy tám kowáli Zelázo: Chaldeycycy y Zydowie byli: Abo oni z SIDONY Kártáginczykowie/ Drudzy mienią iż byli/ stárzy CHALVBOWIE. Iednak wszyscy ięzykiem Chaldeyskim mowili. RoźOff 63.
– Na koronie Kiey-Husrewe cesarza napisano było językiem chaldejskim. SaadiOtwSGul 57.
– Y Rozkazał Krol Aspenásowi przełożonemu nád komorniki swymi/ áby przyprowádził z synow Izráelskich/ y z násienia Krolewskiego/ y z Książąt/ Młodzieńce/ ná ktorychby nie było żadney zmázy/ á piękne ná wejrzeniu y dowcipne do wszelákiey mądrości/ y sposobne do umiejętności/ y dostąpienia jey: y ktorzyby byli sposobni/ áby stali w páłacu Krolewskim/ á uczyli się pismá y języká Cháldejskiego. BG Dn 1, 3-4.
– Ná tenże czás Imienin w Cháldeyskiem vczonych Ięzyku pod pięcdziesiąt mędrcow zgromádzonych Przyszło do Krolá. DamKuligKról 14.
– Postanowił Clemens V. Papież, aby [...] Hebrayskiego, Chaldeyskiego [języka], Arabskiego ięzykow uczono, a to dla aukcjonowania Muz Rzymskich. ChmielAteny II 114.
– CHALDEYSKI Język, ktorym mowili Babylończykowie, Assyryiczykowie, wielkiey był powági dla wielu mądrych Ksiąg tym Językiem pisanych, ktore Księgi z Bibliotek y Archiwow Alexander Wielki záwoiowáwszy Babylonią, gdy do Alexandryiskiey swoiey przeniosł Biblioteki, ogniem kazualnym poszły w perzynę y popioł z wielką y nigdy nieopłákaną szkodą ReiPublicae Literatorum. ChmielAteny II 748.

pismo chaldejskie:

– Y Rozkazał Krol Aspenásowi przełożonemu nád komorniki swymi/ áby przyprowádził z synow Izráelskich/ y z násienia Krolewskiego/ y z Książąt/ Młodzieńce/ ná ktorychby nie było żadney zmázy/ á piękne ná wejrzeniu y dowcipne do wszelákiey mądrości/ y sposobne do umiejętności/ y dostąpienia jey: y ktorzyby byli sposobni/ áby stali w páłacu Krolewskim/ á uczyli się pismá y języká Cháldejskiego. BG Dn 1, 3-4.
– W Pismie zydowskim názywa się Filius Ben, ále go pismo Cháldeyskie popráwuie. KorRoz 25.

patryjarcha chaldejski:

– Xiąże Mikołay Radziwił Peregrynant suis oculis vidit w kairze Patryarchę Chaldeyskiego, tam rezyduiącego, ktory się pisze Chaldeyskim [patriarchą] y Abissinskim. ChmielAteny II 148.

chaldejska wieża:

– Słuchay złych zdrad przepáści, nád okropne cienie, Strásznieyszy! Bábilonu hárdego nasienie! Cháldeyskiey zásie wieży, ktorą się zmieszáły Narody, budowniczych wnuku pozostáły! Zły stárcze! DamKuligKról 236-237.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

»w języku akadyjskim dawniej zwanym chaldejskim«

– Trzecie ziele po Cháldeysku Loromborot, po grecku Allomos, po polsku Rozgá pásterska zowie się. AlbSekr 222.
– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CHALDEJSKI

PO CHALDEJSKU