ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L (XVII-XIX), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy gramatyczne

bezokolicznik

przywalać

czas teraźniejszy

lp			1. os.		przywalam
			3. os.		przywala

czas przeszły

lm		mos	3. os.		przywalali
		nmos	3. os.		przywalały

tryb rozkazujący

2. os.

przywalajcie

Znaczenia

1. »przygniatać, przyduszać, także rzucając wiele czegoś; rzucając czegoś dużo, zarzucać, zasypywać czymś«

Rekcja: kogo co

– Przywalam co/ Obruo aliquid [...] Adobruere arbores terra [...] Superobruere aliquem congestis armis [...] Ruinam super aliquem impello [...] Obtritus pondere terrae [...]. Kn 891.
– Ia nie tuszę/ chociesmy do tąd ták wierzeli/ Zebysmy się my z mátki Boginiey rodzieli/ Y z Iryoná oycá: ktory miásto żony/ Spodziewał się wysokiey/ kiedyś/ mieć Iunony. Gdy nas/ puł męże/ ládá kto biie. ále wy Przywálaycie go prędko kámieńmi/ y drzewy/ Y cáłymi gorámi/ lásem go zráżaycie: Lásem/ y trwáłą duszę/ z niego wypądzaycie. OvOtwWPrzem 491-492.
– Przyznay Polityku izali nie iest ogniem/ á ogniem oraz y świecącym y zápaláiącym? Swiecić oná/ kiedy cię w iákim kąciku záwártego/ iákimkolwiek promieniem/ lubo od godności/ lubo od złotá oświeci: ále prędko zápali/ bo cię raz podniozszy ná swe stopy/ vderza o ziemię/ y twoy splendor cieniem iednym przywála [polityka światowa]. WojszOr 290.
– Za ojczyznę, w ojczyźnie zabity się walam, Nie mnie ziemia, ja ziemię swym ciałem przywalam. GawHelBar II 119.
– Szwedzi też w pilności nie ustawali, we dnie i w nocy pilnie warty odprawując [...] i po trojgu po czworgu na dzień i na noc posyłać musieli, gdzie ich często strzylano, a Drugich mury przywalały. MarkZap 31.
– Gdy zatym Szturm generalny do konstantynopolu przypuszczono, tak się turcy do niego w tłoczyli Ze dla niewypowiedzianego mnostwa ludu w nim zamkniętego ostatni pierwszych uchodzących hurmem przywalali y ztąd przez bramy Ani wniść Ani wyniść niemozna było. IntrHist 51-51.
~ Przywalam, ich werfe zu. BierSłowa 185.

Przenośnie

Jak lód od słońca - tak grzech od tej taje, Ta śmierci maże jadowite prawa, Ta ćmi nieprawość, ta łaski przydaje, Tej dank pobożność i cnota przyznawa, Ta - gdy na duszę pokusa powstaje - Przeciwko żądłu diabelskiemu stawa, A gdy w głąb duszę ciężki grzech przywala, Jałmużna w otchłań wpaść jej nie dozwala.LubSTobPol 88

2. »tocząc przybliżać, przyciągać, przysuwać«

Rekcja: co

– Przywalam kámięń do kąd. Admolior rupem [...] Adoluere totas vlmos focis [...] Adoluere aliquid ad ignem [...]. Kn 891.
~ przywalam/ Aduoluo, admolior, pririru. SzyrDict 368.

3. »popierać, pomagać, wstawiać się«

Rekcja: za kim

– stimmen przywalác/ pomágác zákim suffragari. KusWeg K7 v.
~ Przywaláć/ Admoliri, zuthun. DasHünDict Rrr iiij.

Znaczenia niepewne

1 a. 2:

~ Przywalam, v. m. F. przywalę 1) hinzu, vor oder auf etwas wältzen. 2) befallen, beschütten. 1) rouler une grosse piéce vers, devant ou sur un endroit. 2) encombrer; acabler d'un grand fardeau. § 1) przywal ten kamień do muru; przywalić dziurę, grob, drzwi do piwnicy kamieniem. 2) mur go przywalił. T III 1791.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PRZYWALAĆ