ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L (2. poł. XVIIIw.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		słownik
D.		słownika
B.	uż. nżyw.	słownik
N.		słownikiem
Ms.		słowniku

liczba mnoga

M.		słowniki
D.		słowników
B.	uż. nosob.	słowniki
N.		słownikami
Ms.		słownikach

Znaczenia

1. »zbiór wyrazów ułożonych i opracowanych wg jakiejś metody«

– Słownik/ Wokábularz. [...] [ Dictionarium vox recentiorum parum Latina, et altera minus, aut minime Latina, Vocabularium. dices potius: Lexicon, onomasticum, Graeca voce. Nomenclator, m. a multis eruditis vsurpatur, ab homine ad librum vox translata, ut aliorum liborum inscriptiones apud Graecos et Latinos. Kn 1022.
– Wokábularz/ vide Słownik. Kn 1278.
– Dictionarium, sub. Słownik. KnŁacPol 227.
– Lexicum, Gr. Słownik. KnŁacPol 436.
– Nomenclator. Słownik. Záuszny powiádacz. Mianowniczy 2. KnŁacPol 507.
– Onomasticum, Gr. Słowik [!]. KnŁacPol 532.
– Czy iest też w Niebie Bibliotheca álbo Księgárniá? iest! i osobliwa, bo Wtora Osobá Troycy S. iest, i názywa się Księga álbo Księgarnia, mowi bowiem Pismo S. że w niey są Omnes thesauri sapientiae & scientiae Dei absconditi, wszystkie skárby, náuki, i mądrości záwárte. ále ma też Pan Bog nász i swoię Synonimę, swoy Dictionarz, á po polsku Słownik: zpátrzysz w-niem, co też to słowo łácińskie Homo znáczy? przeczytasz w-niem, że Homo, Człowiek, iest Owcá, Ovis, że ludzie, Owce, Oves. MłodzKaz IV, 14.
– Vocabula Polonica obsoleta, barbara, et inusitata. [...] Sledzę Słownik, Słuchálniá. WojnaInst 154.
– DICTIONNAIRE [...] (Recueil fait en maniere de Catologue de tous les mots d'une langue par ordre alphabetique.) Vocabularium, DYKCYONARZ, Wokabularz, Słownik, Księga Słow álbo reiestr słow ięzyka iákiego wszystkich porządkiem obiecadła zebranych. DanKolaDyk I, 465.
– VOCABULAIRE (Dictionaire de tous les mots d'une langue). Vocabulorum index. Vocabularium. Dictionarium. WOKABULARZ Dykcyonarz słownik wszystkich słow ięzyka iákiego zebranie. DanKolaDyk II, 589.
– Mownik. ein Aufschlag-Buch; ein Ditionnarium; ein Wörter-Buch heiszt Słownik. un Dictionnaire; un Vocabulaire s'apelle Słownik. § poszukay tego wyrazu w mowniku. T III 868.
– Słownik, g. a ein Wörter-Buch. nomenclature; vocabulaire, m. § poszukay tego słowa w Mowniku kiedy go w słowniku niemasz. T III 2071.
– Wokabularz, g. a. słownik, Wörter-Buch. un vocabulaire. § słowa w wokabularzu, własności ięzyka w mowniku się znayduią. T III 2595.
– Bardziey ieszcze zepsuł się ięzyk Polski, przez słabo uczonych, a w samym ięzyku Polskim mniey biegłych, albo nieuważnych, ktorzy wydawszy Słowniki Polskie, nie tylko wiele Łacińskich słow, ale Polskich przeinaczyli [...]. KleczPocz 57.
– Nie tak łatwo iest Dziecięciu, z podanego sobie słownika według Abecedła uczyć się. Słowa te bez związku bez naturalności, odciągłe, i ledwie które do poięcia [...]. KrajMGry 57.
– Gaskonowie w Francyi umieią Gęsie mięso tak przyprawiać, że się i przez rok chować może bez zepsowania. Słownik Ekonomiczny podaie do tego sposob następuiący. KlukZwierz 154.
– Przeto ia Słownik słow dawnych, teraznieyszemi wytłumaczonych, o demnie[!] z Ksiąg Polskich własnych, i naylepszych zebrany, na końcu tey księgi kładę. WłodekNauki 332.
– Słownik Kuzniacki, oprocz wyrazów Technicznych, wiele wiadomości zawieraiący przydany. OsińOpis s. tyt.
– Okoliczność w którey świeca w dole głębokim gaśnie, wyrażaią słowem dusi. Ten wyraz wyłożyłem w słowniku górnicznym, przydanym do Dzieła pod tytułem: Opisanie Polskich żelaza Fabryk [...]. OsińGat 35.
– Sztuka podobania się, nowe coraz wynayduiąc mody, tyle słownik stroiu naszego powiększyła, iż trzeba na to głowy spokoyney, i niczym więcey niezaprzątnioney, ażeby wszystko spamiętać. KrajMPodol 53 nlb.
– Język każdy skłádá się ze szczególnych słów, czyli wyrazów. Zbiorém tych wyrazów są Słowniki czyli Dykcyonarze: my Polácy nié mámy ieszcze zupełnégo i doskonałégo Słownika. Słownik Narodowy, iest zasadą Narodowéy Grammatyki. Kto nié má przed oczyma wszystkich wyrazów szczególnych; iak może odkrywać Prawidła ięzykowé, niewątpliwé i nieomylné? Między Słownikiém a Grammatyką, ta iest práwdziwá różnica, że w Słowniku są wszystkié wyrazy szczególné, a przy każdym z osobna wyrazie, są szczególné iego włásności. KopczUkład 28.
– Wyliczám lepszé Słowniki Łacińskié, i Polskié choć niezupełné ieszcze i niedokładné: o nowym, który się má robić, doskonałym Słowniku Polskim czynię wzmiankę, i ostrzegám Nauczycielów, iak maią dzieci ze Słownikami obeznać, żeby ié nauczyć znaczéniá wyrazów, tak włáściwie iak przenośnie wziętych. KopczUkład 144.
– Taż Pani pod czas służby moiey nabożna, umiała iednak pogodzić to ze światem, z tey okazyi nauczyła też mię różnych słów do stroiu Damskiego należących, wielkąby atoli przysługę ten uczynił dla płci naszey, gdyby słownik zebrał Damskich ubiorów. BrzPWieś 14.
– Położony na końcu ostatniey części reiest wszystkich imion właściwych: kraiów, prowincyy, miast, rzek, i.t.d. w tym dziele wspómnionych, spisany porządkiem abecadła, mieysce słownika geograficznego zastąpi. SiarczGeog 6 nlb.
– Pomnożono nad to słownik zielny, bo częstokroć iedna roślina pod dziesięcima albo dwunastą nazwiskami znayduie się, chociaż własności iey nigdy poznane, ani śledzone nie były. GenlisBot 121.
– Wiele jest słów dobrych Polskich, których w słownikach nie masz: gdyż one nie tak Polszczyzny, iak raczey cudzego języka uczą. DudzZbiór 31.

2. »człowiek słowny, honorowy«

– Słownik, un homme de parole. KulUszDyk 180.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: DYKCJONARZ, MOWNIK, WOKABULARZ, LEKSYKON, NOMENKLATOR.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

SŁOWNIK