Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

SŁYCHAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (korpus), Kn (co tám?; w-miéścié iést), T, L (pod: słych; XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
lp 1. os.   słycham
3. os.   słycha
lm 1. os.   słychamy
3. os.   słychają
czas przeszły
lp m 1. os.   słychałem
3. os.   słychał
n 3. os.   słychało
lm mos 2. os.   słychaliście
3. os.   słychali
nmos 3. os.   słychały
imiesłów uprzedni
  słychawszy
nieosobowy czas przeszły
  słychano
Znaczenia
1. »słyszeć«
Składnia: kogo, co

  • [Słonecznik] oraczom y ludziom wieyskim/ ktorzy zegárow niesłycháią/ godziny vkázuie. SyrZiel 1039.
  • Choc nie na trakcie Miasta choc tam unich niemiałęm woli bydz o drugich y niesłychałęm a przyiechali godzili się prosili że by ich minąc żeby wolni byli od podwod. PasPam 165.
2. »mieć wiadomości o czym«
Składnia: o kim, o czym // co // zd.

  • Ci ludzie [Lapończycy] na ten czas, przy obiedzie,upominki Wielkiej Kniaziowej oddawali, piesków białych i czarnych, kilka soroków (sobole i kuny nie rodzą się u nich), bez oracyi, a też żaden z nich nigdy nie słychał o retoryce, ani Demostenesie. NiemPam 59-60.
  • Nie szkody popadáli żołnierze Rzymscy ná woynach: skárby tám ráczey náydowáli [...] Toż słycham o Káwálerách Máltáńskich, (że inne opuszczę) gdy ná Tureckie włości wpádną. BirkOboz 53.
  • Bo coż się dzieie ná Dworzech Páńskich Książęcych bez Kredencow: a wżdy tám iáko máło przyiáźni y prawdziwey życzliwości/ widzimy y słychamy. StarPopr 79.
  • Nieprzyiaciel iusz pewny, z czym wieść wieść popycha On o zadnych do tych czas posiłkach nie słycha. PotWoj 53.
  • Brat Azyatyckiego Basze zywcem wzięty Aleprędko Smiertelnem bolem od ran zdięty I inszych, co męznieyszych, co znacznieyszych wiele Ktorzy dotąd o Polskiey nie słychawszy siele. PotWoj 84.
  • [...] nową niebieską nauką wsparty miał utroque excellere: cnotą naprzod: wiedząc, że i na tym świecie, równą z pogany dawnymi sławę która post funera vivit i na onym przyszłym. Czego niesłychało bogactwo, żywot wiecznie szczęśliwy pewną mieć będzie zapłatę. PotWoj IV.
  • Z tamtej strony ludzi zwodzą inkwizycyją wywodzą Z tych, co drudzy mię nie znali, - ledwo że o tym słychali. StanTrans 70.
  • Dwu bráci Arciszewskich, Krzystof z Eliaszem Ktorzy sie pod Herbownym, w Horyżoncie nászem Lwem rodzili, tám Cnotą, Polskie imie wsławią? Gdzie nigdy nie słychano o niem, tám zostawią, Swoię y swego Domu pámiątkę po sobie? PotPocz 155.
  • Czy słycháliście wy o tym/ iż gorączká gorączki nie wyrzuci/ áni zdrowia da choremu? BirkRus 11.
Znaczenia niepewne
1 i 2:
  • A nie widzisz iák krążą źli nieprzyiaciele Nád twą szyią/ iák mieczow dobytych iest wiele. I iák sie dziś Krolestwá w burdzie zodmięniáły? Tákich nowin twych Przodkow vszy niesłycháły [...]. JurkLech Bv.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

SŁYCHANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. m   słychany
ż   słychana
D. ż   słychanej
N. m   słychanym
W. ż   słychana
lm M. mos   słychani
nmos   słychane
D.   słychanych
C.   słychanym
B. nmos   słychane
N.   słychanemi
Ms.   słychanych
Najwcześniejsze poświadczenie:
1601-1616
Znaczenia
»taki, o którym się mówi«
  • A iż nie tylko ta generalna waśń między J.K.M., p.n., a wielką częścią poddanych tych suspicyjej zostawa, ale i między prywatnemi pany domów wielkich i moznych, która tak żałosne w ojczyźnie naszej i mało kiedy słychane zacięgi wprowadzała, pewnie że i w tym trzeba wm. m. m. panom i wszystkiej P. R. do tego się przyczynić, jakoby autoritate totius Reipublice media takie były podane, które by strony powinne były przyjąć [...]. AktaPozn I/1 390.
  • Zamykaj dom weselny, z którego pijane Głosy niewieście często bywają słychane. SaadiOtwSGul 246.
  • Do tego sklepu, w ktorym smiertelna zzewłoka Lezała w drogiey trunnie wielkiego Proroka Od dawnych wiekow mało słychanemi cudy Obszedszy ią trzy razy wchodziły obłudy. ArKochOrl 24.
  • [...] w Páństwie Polskim kto teraz nawiętszą przyczyną tey drogości nigdy nie słycháney iuż przez kilká lat: Łákomi. StarPopr 100-101.
  • Co gdy dobrze Pánowie żołnierze rozgryziecie/ mam zá to/ że przeciwko Pánu y Oyczyznie niezwyczáynych/ á u Stáropolskich żołnierzow/ áni słychánych gromad y Konfederáciy zániechacie. StarPopr 134.
  • Słychány/ (oppositum Niésłychány) [...] Sub auditum cadens. Familiaris auribus meis vox [...]. Kn 1015.
  • Z drapieżey ludzie żyią/ nie iest gość bespieczny Od gospodarzá/ áni w przyiáźni státeczny Zięć przeciwko Swiekrowi/ nie często słychána Zgodá/ by między Brácią miáłá bydź chowána. OvOtwWPrzem 11.
  • O chłopskich opressiach nie trzeba y mowic Iawne te są powiada przy zaciągach srogich I nigdy niesłychanych. OpalKSat 92.
  • Ze się im to nie vdáło, áni, Bog, Cnoty y niewinności obrońca, dał mię pożyć nieprzyiaciołom moim, y ręką dobrotliwą wspárł przeciwko ták wielkim y ledwie słychánym następom [...]. LubJMan 44-45.
  • Rozbiegła się lotnym zapędem/ iako szeroki świat/ ogromna i ozdobna sławá nieporownánych zwycięstw/ W. K. Mości w iednym i drugim miesiącu/ wielu wiekow/ i wielkich Krolow zrownawszy Historye/ stipata centum bella furoribus, áni słychánym áni czytánym podobno sukcesem/ W. K. Mość skończyłeś. PisMów II 207-208.
  • Toż w polu niebieskie przeznaczyły miotły, Kiedy w krzykliwe trąby i tubalne kotły Orła białego hukną, Dunajowi ani Wiedeńskim belloardom Polacy słychani. PotFraszBrück I 574.
  • O zawziętosci w człeku nié słychana! Gdy go fortuna z Kamillami rowna I z Metallami; ktorych wielkosc znana Jemu sromota widzi się byc głowna [...]. LucChrośPhar 55.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dziwy niesłychane (sz. zm.):
    • Ale skoro do wschodu przychodziło/ ozdobiło łożnicę swoię nalepiey/ to iest Jutrzenkę: ciáło mowię/ y duszę Pánieńską: nápełniło ią niesłychánymi/ y nigdy niewidánymi dziwy/ iáko theatrum iákie/ iáko Mátkę y corkę Stworzycielową. BirkNiedz 46.
    • [...] o dziwy dziwy nigdy nie widane O dziwy smiele rzekę nigdy niesłychane Mizerny człowiek w grzechach ustawicznie broi A Bog na krzyzu przezen miedzi łotry stoi. KodKon 83.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

SŁYCHANA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»jest słyszane«
  • [...] wiesz co tu o pogębki ludzie czynią: á niesłychána áby Dźiecinę máłą miał kto vderzyć w twarz subtelniuchną/ á mniey słychána/ y owszem do pomyślenia komu przyść może/ áby Bog od stworzenia miał być policzkowány? HinPlęsy 88.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024

SŁYCHAĆ

czas. niewł. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  być słychać
czas teraźniejszy
  słychać
czas przeszły
  było słychać
czas przyszły złożony
  będzie słychać
Najwcześniejsze poświadczenie:
1618
Znaczenia
1. »można słyszeć«
  • Krol ktoremu się tak zda ze ią [jego córkę] potwarzono Kazał, aby powszytkiem panstwie wytrąbiono Ze ią z wielkiem posagiem da temu za zonę Ktory z niey zdyimie zmazę y osławę onę Kto by się tego podiął nie słychac zadnego Owszem, tylko patrzaią ieden na drugiego [...]. ArKochOrl 49.
  • Są niektore głosy wielkie/ duże/ ktore dáleko idą: są drugie ciche/ niskie/ ktorych ledwie y z bliská słycháć. BirkNiedz 33.
  • Minęli nás, tá woyna idzie im iák żarty, Nie masz ludzi ná murach nie maszw porcie warty, Y nie słycháć starszyzny; stráże obchodzących, Nie wątpią, że nas wszystkich przydybali spiących [...]. CorMorszACyd 170.
  • Wprzod chrzęst tylko y szelest, słychac było cichy Gdy naszy ławą brali Poganstwo na Sztychy [...]. PotWoj 116.
  • Gdy po bruku w Miescie idą [Dunki] to taki uczynią kołat co nie słychać Kiedy człowiek do Człowieka mowi. PasPam 55.
  • Słyszycie Strzelanie Słychać y głosy Moskiewskie. PasPam 112.
  • Nadednięm przebudzę się az iakis koło Sciąn słychać Szelest. PasPam 143.
  • Ani Siekiery, áni słycháć było młotá, Choć z drzewá, y z kámieni, złożona robotá: Kiedy Sálomon, ktory ná wszytek świat słynie, Kościoł Bogu, w cudowney budował Máchinie [...]. PotPocz 56.
  • Na ktorey Gorze iest Iezioro iedno na kstałt Stawu Sitowiną zarosłe gdzie Czarna Woda zawsze stoi, y ztąd Nazwana ta Gora iest Skrzecznią albo Skrzeczno ze wtym Ieziorze Zaby czesto skrzeczą ze ich daleko pod Wiecor słychac. KomonDziej 5.
  • Dwor I. K. M. P. N. M. ná Wiśnicu kontynuie rezydencyą, iuż tu od kilku dni poczyna bydź słychać, iż do pobliższych włośći Woiewodztwa tego przyszły Pálety Szwedzkie ná wydánie kontrybucyi y Prowiántow. WiadCudz 1705 28 II .
2. »można odbierać węchem«
  • [...] ludzi jednych nabito, drugich nałapano, trzeci zuciekali, czwarci wymarli, od których na wiosnę ścierwów tak końskich, jako po części ludzkich na pół mile smród słychać było. ŁośPam 84-85.
3. »mówi się o czym«
  • Pokoy miedzy nimi [zwierzętami] wielki; woien/ zwłaszczá w iednym rodzaiu/ nie słycháć. BirkNiedz 42.
  • A nie bądźcie miękkiego sercá/ áni się lękajcie wieści/ ktorą będzie słycháć w tey ziemi; gdy przydzie jednego roku nowiná/ potym drugiego roku wieść y gwałt w ziemi/ a pan ná páná. BG Jr 51, 46.
  • W-miéścié iést/ Ad vrbem est. [...] Co tám ná miéścié słycháć? [...] Co w-miéścié słycháć [...] quid in ciuitate auditur? Kn 1216.
  • Nie słychac nic o zadnych y supplikaciach Processiey nie pytay czemu! OpalKSat 79.
  • [...] y o Niżyńskim y o Czerniechowskim Pułkách słycháć/ że iuż powrocili/ y iedno trzymaią z Chmielnickim. MerkPol 24.
  • O Rebelliey Miástá Brági nic nie słycháć nowego. MerkPol 69.
  • Słychać było że tegosz zazyli kunsztu nanich y drugi raz. PasPam 70.
  • Spytał swego węgrzyna kochanego Andryś co tez tam między wami słychać o naszym Seymie. PasPam 188.
  • Są tez to y insi zacni Prałaci Biskupi kollegowie twoi [...] Wszak to Ludzie iako y ty A Słychać że na nich aby Podobienstwo Postępkow twoich zacny Pasterzu. PasPam 193.
  • Słychac zas było ze go [panegiryk] kilka dni w kieszeni nosił co raz czytał a potym y spalił. PasPam 197.
  • A podobno to z tey Okazyiey tego Pana Dembinskiego oslepic, a Pana Stadniczkiego wywałaszyc kazał, dla czego, bedąc w Baniciey do Rzymu poszedł y tam gdzies Vmarł, iz o nim do tego czasu gdzie sie podział niesłychac. KomonDziej 104.
  • słychać było ale to nie prawda. man redete es, aber es ist nicht wahr. on le disoit, mais cela n'est pas vrai. T III 2080.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Dobre dáleko słycháć/ á złe ieszcze dáley. RysProv 20.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 27.11.2025
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 27.11.2025