ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (pod: samowtór), T (pod: samowtór), L (pod: samowtór; XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
Kn

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

lp	M.	m	samowtóry
		ż	samowtóra
	C.	m	samowtóremu
	B.	m	samowtórego
		ż	samowtórą
	Ms.	m	samowtórym

Znaczenia

1. »będący razem z jeszcze jedną osobą«

– Oczu z niego [Jokonda] nie spuści brat: tak się dziwuje, Mniema, iż mu dla tego żal przykry dojmuje, Że jednej tylko w domu swej odjechał żony; Ten przeciwnem sposobem jest zaś utrapiony, Bo samowtórą zdybał. ArKochOrlCz II 362.
– A jeśli się nikomu nie trzeba dać znać, tedy potrzeba samowtóremu albo samotrzeciemu w pielgrzymski się ubiór ubrawszy, a kostur w ręce wziąwszy, pielgrzymować; acz i tak potrzebaby dexteritatem wielkiéj zażyć, żeby nie poznano między ludźmi dowcipnymi, trzeźwymi, zatém zwłaszcza ogłoszeniem się już bytności królewicowéj we Włoszech, o którym skoro na jedném miejscu wiedzą, wszędzie zaraz wiedzą [...]. PacOb 112.
– Co mały Dawid w on czas był z olbrzymem, co Elizeusz prorok samowtóry, gdy go syryjskie z miastem Dotaimem otoczy wojsko ciężkiej armatury, tom ja jest, kiedy przeciwko mnie z Krymem złączy potęgę hardy Turczyn, który trzech części świata monarchiją wsparty, przez moję głowę jeszcze siąga czwartéj. PotMuzaKarp 41.
– Wyprosi chleba chromy i ułomny skóry, Łacniej sam jeden żyje, niż kto samowtóry. PotFrasz2Kuk II 258.
– Wspomnę sobie tu o samowtórym Kucharzu. PotFrasz3Kuk II 561.
– Zálecić z kazannicy zeby iák naywczestniey przed Mszą Swiętą ziedzáli [!] się y zchodzili, mieć zygárek przynamniey on piaskowy ciekący, y zráná go o wschodzie słoncá postáwiwszy, zlecić dozorowi domowych ábo koscielnych sług (wszák to nie wielka rzecz) áby przewracáno zá kozdym rázem skoro wyciecze, á gdy iuz będzie godzin dwie przed czásem zwyczáynym Mszy swiętey w onym Kościele, zárazze zácząć w Bozy czás, ábo sámemu choćby z iednym tylko uczniem; ábo roskazáć spiewakowi choćby tákze tylko sámowtoremu, iák zásłyszą ludzie o ustawiczney czułości y záchowániu czásu, będą się schodzili, et crescet numerus discipulorum, iáko zá dni Apostołow Swiętych. BrzeżOw C4.
– Ktoż nie przyzna? żeśmy doskonale dni szczęśliwych zażywali zá Panowania Nayiaśń. Przeszłego Pana, to iednak szczęście Nasze ieszcze się w swoiey zupełney nie znaydowało perfekcyi, kiedy przeszły PNM Nayieśn. August Wtory siedział ná Tronie ieden á niesamowtory. DanOstSwada I, 178.
– Więc z tych konjunktur uczyniłem rádę, Z przytomnymi tu gdźie iść Senátory, Aż PAN Krákowski rospara gromádę, Y w Sniátynie się zostáć muśiał chory, Toż w Imie BOZE w Bukowinę iádę, Zá zgodnym zdaniem tylko sámowtory, Litewski Hetman wielki się osłábił, W ludźie, Polnego zá ledwom tu zwábił. JabłSWUprow N4v.

Przenośnie

Każdą kość by policzył, sama tylko skóra Z kościami w twoim ciele żyje samowtóra, Własnaś mumija żywa albo obieszony Ścierw i na szubienicy trzy lata wędzony.MorszAUtwKuk 328

a) »o zwierzętach: będący razem z jeszcze jednym przedstawicielem swojego gatunku«

– A iesli sie tráfunkiem iákim popsuie [pies zasadźca]/ bráć go w máłey licżbie psow do cżásu/ tedy kiedy mu nie będźie miał kto nágániáć/ muśi sám gonić/ á pilnowáć go przytym żeby mu przytym do gonienia przymuszeniu y zásádżenie ganić/ to słowy/ to chlustem: tedy prędko zápomni swego łotrostwá/ y będźie dobry iáko pierwey: á osobliwie źimie dobrze sámowtorego z dobrym psem/ á leniwszym niż on/ w tropy puscżáć. OstrorMyśl1618 39.

2. »o kobiecie: ciężarna«

– […] Y on z Pergamu, umyka chudzina, Gdzie zonę, choc iusz była samowtora, Z serdecznem zalem, nad Araxem scina […]. PotSyl 112.

Znaczenia niepewne

1 albo 2:

– Samowtor, adj. et adv. selbstandrer. lui-deuxiéme. § samowtora tu przyszła. T III 1982.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

SAMOWTÓRY