Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

SZÓSTAK I

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   szóstak
D.   szóstaka
C.   szóstaku
  szóstakowi
B. uż. nżyw.   szóstak
Ms.   szóstaku
liczba mnoga
M. uż. nosob.   szóstaki
D.   szóstaków
C.   szóstakom
B. uż. nosob.   szóstaki
N.   szóstakami
Ms.   szóstakach
Znaczenia
1. »moneta o wartości sześciu groszy«
  • – A to co jest? Iest to pułtorak/ trzećiak/ cżwartak/ piątak/ szostak. Albo nie znasz pięniędzy/ ty błaźnie? VolcDial 31.
  • – Szostak/ grosz poszostny […] Drachma et semis […] Nummus sexcuplex, nempe sesterios sex continens. Propè pari pretio Decussisexis aestimabatur, s. 16 assibus. Licet hoc nomine Denarius etiam vocabatur, sed impropriè. v. Poczwórny grosz. Kn 1120.
  • – To wszzystko[!] dobrze uwazywszy, snadnie się conclusum uczyni, ze w krotkiem bardzo czasie nie tilko Talary ale y te przedtym bite Orty szostaki, Trojaki y grosze, penitús się zgubią, przesmelcują y w zle odmienią się species, osobliwie w Szustaki y Trojaki, w ktorych pierwszych iest zguba Obiwatelom Koronnyn a zysk Mencarzowy fl. 28. y wyęczy[!], w Trojakach zas 57 fl. od sta fl. to jest przeciwko pierwszym Szustakom y Pułtorakom respective rachując. DedDam A4.
  • – To słowo Denarium, wytłumáczył nász Wuiek: grosz, ále iáko przedtym były w-Polszcze Potroyne, Piętaki, Szostaki, ták snać bywáły w-Pálestynie dźieśiątáki, ten tedy dźieśiąták, Denarium, ofiárowáli P. Iezusowi. MłodzKaz II, 240.
  • – Wnet balwierz odwlecze Przedsięwziętą potrzebę, ochotnie pozwoli, Wraca się i owego z figlami wygoli. Widząc parę szóstaków: „Nie masz tu talera, A słowa nie dotrzymać szpeci kawalera.” PotFrasz1Kuk II 18.
  • – Po obiedzie królowa jm. do kościoła jachała, tam jałmużnę swoją ręką dawała ubogim po szostaku celnym, potem na pasyjej była i na dokończeniu jubileuszu, tj. na „Te Deum laudamus”. SarPam 102.
  • – Szlązacy wielki emolument mieli z téj konsystencyi saskiéj w Polsce, bo vili praetio kupowali u nich zboża i bydła: woły po dwa tynfy, krowy po tynfowi, a lichsze bydlęta po celnemu szóstakowi; skóry po 6 groszy przedawali im Sasi, i konwoje im do granice dawali. OtwFDziejeCzech 113.
  • – Piątak srebrny: nakształt szostaka bitego, czyni groszy Węgierskich dwa y dwa pieniążow[!]: to iest groszy Polskich 14. BystrzInfRóżn Aa2v.
  • – Wtem cudzoziemca w przystojnym ubierze, Chłopek za szóstak na barana bierze I tak przez błoto niesie dobrodzieja, A golec z boku krzyknie: „Patrz złodzieja, Jak-ci na afront właśnie narodowi Dźwigać się każe szołdra Polakowi!” DembowAPunktBar II 483.
  • – Robotnikom jednak przy fabrykach, jako to mularzom, cieślom i pomocnikom, tymi złymi pieniędzmi nie płacono drożej, tylko tak jak przedtem, gdy dobre pieniądze kursowały: to jest mularze i cieśle brali na dzień po tynfie, pomocnicy po gr 25½, czyli po 2 szóstaki. KitPam 88.
  • – Cożeś nikczemny lichwarzu zyskał? wziąłeś Tynfa zfałszowanego w trzech szostakach, a ten wart tylko groszy 15. wziąłeś do tego czwarty szostak Pruski, ktory wart tylko groszy 10. więc za Tynfa Polskiego dobrego, wziąłeś właśnie groszy 25. szeląg 1. a zatym straciłeś na każdym groszy 13. nadewszystko duszę gubisz szkaradnym łakomstwem. HadziŻal 27.
  • – Poszło tedy to wszystko na brata mego, tak dalece, że ja z kilką tylko szóstakami wyjechałem z Warszawy do Rasny, którymi, mały mając ekwipaż, bo tylko samowtór konno będąc, musiałem się obchodzić. MatDiar 135.
  • – Szostak, g. a. [...] 2) Schostack eine Silber-Münze, so 19 1/5 Sächs. Pfennige austrägt. [...] 2) choustak, monoie d’argent de la valeur de quatre sous. [...] 2) trzy szotaki[!] tynf czynią a pięć tymfow talar. T III 2266-2267.
2. »odległość kątowa między dwiema planetami wynosząca 60 stopni«
  • – Naśienie też Miarzowe swego czásu przystoynego ma być zbieráne. To iest: kiedy Słońce z Marsem/ Trzećiakiem na śię poglądáią/ álbo Słońce będzie w Szostaku; álbo gdy Mars będzie w iákim znáku Męskim bieg swoy kończył/ y w piąty stopień Skopu/ Strzelcá álbo Lwá/ álbo w szosty stopień Ráká/ álbo w Wodniká przyidzie. SyrZiel 115-116.
  • – Záś Liśćie/ Kłącze/ y z inymi przyległośćiámi/ máią być zbieráne/ kiedy Venus z Iowiszem będą w Szostaku z sobą/ w domu piątym. SyrZiel 173.
  • – Ktoby to źiele nośił/ ze wszytkimi przyległośćiámi iego. To iest/ z korzeniem/ z liśćiem/ z kłączem/ z kwiátem y z naśieniem/ zwłasczá pod pewnymi znáki niebieskimi. To iest: gdyby Słońce było w Szostaku z Mieśiącem/ wszelákie bestyie od niego vćiekáć/ powiádáią ći Mistrzowie. SyrZiel 176.
  • – Ale to źiele y z korzeniem swy[m]/ pod pewnym áspektem kopáć y bráć káżą/ to iest/ gdyby się Sáturnus z Rákiem w niebieskim zszedły złączyć/ ábo w Szostaku z sobą byli/ co się iednák to z rzadká trafiá. SyrZiel 363.
3. »miara objętości wynosząca szóstą część garnca«
  • – Szostak miárká mokrych y suchych rzéczy v Rzymian stárych […] Sextarius […] kwartá nászá dźiéśiąćią vncyy więtsza niż ten szostak/ vide Półszostaká […]. Kn 1120.
  • – Septier […] Sextarium. Miarka mokrych y suchych rzeczy, Szostak názwana, Iż w nim szosta część Gárca. Większa lub mnieysza według rożności kráiow y Gárcy. Násza kwarta dwudziestą uncyi większa niż ten szostak. DanKolaDyk II, 489.
4. »szósta część czegoś«
  • – SIXAIN ou la sisieme partie. Sextans. Sexta pars. SZOSTAK, szosta część. DanKolaDyk II, 499.
5. »liczba sześć, szóstka«
  • – Szostak/ liczbá széść máiąca […] Senarius numerus. Kn 1120.
  • – Szostak, g. a. 1) halb Dussend, sechs Stück. [...] 1) sixain, six piéces. [...] § 1) szostak wierszy, czerwonych złotych [...]. T III 2266-2267.
6. »wiersz złożony z sześciu stóp, heksametr«
  • – Szostak/ poszostny/ adiectiuum. Senarius et Senariolus versus, qui sex pedibus constat […] Sextantarius vel Sestantarius […] de pondere vsurpauit, sed et de mensura potest dici […]. Kn 1120.
7. »człowiek o sześciu palcach u ręki«
  • – Szostak/ człowiék o széśćiu pálcách. v. Széść pálcy máiący. Kn 1120.
  • – Szostak, g. a. [...] 3) der sechs Finger an der Hand hat. [...] 3) qui a six doigts à la main. [...]. T III 2266-2267.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

SZÓSTAK II
rzecz
m

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   Szóstak
D.   Szóstaka
C.   Szóstakowi
B. uż. żyw.   Szóstaka
N.   Szóstakiem
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1664
Znaczenia
nazwa osobowa »nazwisko«
  • – Późno barzo powrócił Jarzyna z Szostakiem z Łabna, oddali mi list od jm. pana podkomorzego koronnego i kontrakt na Łabno, i część pieniędzy tam wybranych. ChrapDiar I 270.
  • – Posłałem Szostaka do pana podstarościego i podczaszego grodzińskiego, Piotra Chreptowicza. ChrapDiar I 301.
  • – Między pracowitym Fedorem Szostakiem z jednej a utściwym Grzegorzem Łabowskim z drugiej strony stanął takowy, dekret: Ponieważ sądowi swemu dowiedziono jest, iż Jan Sokolicz, dnia 15 maja roku 1720 przedając szesnastą część sołtystwa swego dziedziczną Fedorowi Szostakowi i jego potomkom za summę trzydzieści tynfów, od wszytkich długów przerzeczonego Fedora Szostaka zastępować obligował sie, dług zaś teraźniejszy Grzegorza Łabowskiego, to jest summą czterdzieści i cztery tynfy na teraźniejszym terminie pokazaną i wyrachowaną, Fedorowi Szostakowi z przedaże części zapłacić zakazał i to sobie przy przedaży warował, iż Fedor Szostak nie całą pomienioną summę, lecz tylko dwadzieścia i pięć tynfów przyznaje, przeto sąd teraźniejszy nakazuje, aby utściwy Grzegorz Łabowski na rzetelność całej summy 44 tynfów przysiągł na tę rotę: iż summa 44 tynfy cała rzetelnie jest przez Jana Sokolicza zaciągniona i do zapłacenia assekurowana, i niczym mi nie jest od niego nagrodzona, i rzetelnie mi od Fedora Szostaka z przekazania kupnej szesnastej części do zapłacenia przychodzi. Którą przysięgę iż Grzegorz Łabowski wykonał, przeto sąd teraźniejszy nakazuje, aby Fedor Szostak dosyć czyniąc kupnu swemu summę czterdzieści cztery tynfy do rąk utściwego Grzegorza Łabowskiego nieodwłocznie zapłacił, a to pod grzywnami. KsKlim 375.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 23.01.2025
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 23.01.2025