ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, T (pod: wyuczać), L (XVI), SWil (pod: wyuczać), SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn

Formy gramatyczne

bezokolicznik

wyuczyć się

czas przeszły

lp	m	3. os.	wyuczył się
	n	3. os.	wyuczyło się
lm	mos	1. os.	wyuczyliśmy się
		3. os.	wyuczyli się

czas zaprzeszły

3. os.

wyuczeła się beła

czas przyszły prosty

lp			3. os.		wyuczy się
lm			3. os.		wyuczą się

tryb przypuszczający

3. os.

wyuczyłby się

imiesłów uprzedni

wyuczywszy się

Znaczenia

1. »nabyć jakąś wiedzę lub opanować jakąś umiejętność, wkładając w to wysiłek«

Rekcja: czego ‖ w czym ‖ zd. ‖ bezok.; od kogo

– Sposob vmieiętnośći iezdżenia/ ośiedzenia/ ćwiczenia koniá/ tey nie z moich kśiąg/ ále od mistrzá dobrego wyuczyć się onemu [jeźdźcowi] trzebá. DorHip I Fivv.
– Y do tákieyż to szkoły wzywáćie Pány násze/ Krole wásze/ Senatory wásze/ mili Dyssydenći/ w ktorey Rektorem iest Lucyper z piekłá: tákąże to Akádemią Dworom Páńskim zálecaćie/ w ktorey się wyćwiczyli wszyscy synowie zátrácenia; w ktorey Antychryst wszytkich zbrodni y szálbierstw się wyuczy/ iáko o nim świádczy Páweł ś. Ktorego przyszćie iest, według roboty szátáńskiey, we wszelákiey potędze, w znákách, y w cudách kłamliwych, y we wszelkim z wiedzieniu niepráwośći. BirkEgz 9.
– Aż oto Centáurowa corká przyszłá/ swymi Przyodźiawszy rámioná włosámi świetnymi. Ktorą zrodźiwszy kiedyś nád bystrym Káikiem/ Ocyrrhoią názwáłá Nimphá swym ięzykiem. Tá nie przestáiąc ná tym/ iże się iuż bełá Oycowskiego rzemięsłá dobrze wyuczełá: Táiemnice zamysłow Boskich obiáwiałá. OvOtwWPrzem 88.
– Támże za Páłácem/ iest Cassina, gdźie Xiążę záwsze/ zroznych náczeyi/ od wszelakich Kunsztow rzemieśniká trzyma/ gdyż znáczne miał Xiąże w tym swoie vpodobánie/ ták dálecze że się sam kilkoro Kunsztownego wyuczywszy rzemiesłá/ nieraz ále bárzo często zniemi/ do roboty záśiádał. DelicWłos 73.
– Karłowie ktorych oni Dźiudźiami zowią/ mieszkáią także z Pokoiowymi/ ták długo/ poki się nie wyuczą/ iákoby się pięknie y przystoynie záchowáć przed obliczem Páńskim. RicWielJMon 44.
– Potwierdza się prawem kupno O. Ekonoma w r. 1698 od Zofii Kowalonki, gdzie O. Ekonąm w tym pomięnionym roku kupił chałupę od Zofii Kowalonki za zło. 40, zaczym, iezeli się będzie zdawało konwęntowi, aby pomięnioną chałupę mogli successorowie teyże Zofii Kowalonki odkupić, ktoryby z nich osobliwie kowalstwa się wyuczył, tęn nayblizszy do wykupna bydz powinięn, albo Maciey, albo Szymon, albo Iozef Kowalczykowie, nie oddalaiąc ich obudwu od dziedzictwa tey chałupy y gruntu, w ktorey siedzi teraz Szymon Piszczek, kowal, z woli dworu do czasu. KsKasUl 400.
– [...] PAULUS PATER Filozofiey Doctor, Mathemátyk, wierny Nam miły, mimo rozmáitych potocznych Pism, także zwyczáine KALENDARZE już od wielu lat ku pożytkowi pospolitemu drukiem wydawał, y nápotym, według ostátniey computu Czásow popráwy, wydawáć ma wolą; jednák się uskarza, że nie máło się znáiduie tákich, ktorzy, Náuki tey dobrze się nie wyuczywszy, przećię Kálendarze piszą, zábobonnymi Prognostykámi, baykámi y gusłámi brzydkimi nápełnione, kalaiąc tym sposobem ták zacną Náukę, y prawdźiwych Astronomow á ták wielce potrzebney Náuki biegłych Mistrzow, nietylko ná ohydę y wzgárdę podáiąc, ále też pożytku y náleżytey prac ich nágrody onychże pozbawiáiąc [...]. AugustPrzyw C.
– Nad to, w teyże swoiey dedykácyi powiáda, że się w podeszłym iuż wieku, Ruskiego ięzyká wyuczył, żeby był mogł Ruskich dźieiopisow, konfrontowáć z Polskiemi autorámi. NiesKor II 42.
– Dydym w 5. leciech kiedy záczynáł się uczyć strácił wzrok, iednák ták się applikowáł do Náuk że się náuczył nie tylko Filozofii, Retoryki, y muzyki, ále y Geometryi ktorey się niemożná náuczyć nie widząc nic, przytym y Teologii ták się dobrze wyuczył że zásłużył sobie Kátedrę w słáwney szkole Alexandryiskiey o czym swiádczy S. Hieronim y Rufinus Dyscypułowie S. Dydymusa. ŁubŚwiat 624.
– Lecz gdy mu powiedźiáno, że się pierwey trzebá wyuczyć w wierze Chrystusowey, zá tym udał się ná náukę do Rektorá nászego Zakonu támże zostáiącego. Wyuczył się niepoiętą łácnością y prętkośćią wszystkiego, y z rádosćią wszystkich ochrzczony [...]. DrewsBrzozDystr 122.
– Coby z Francuzow, Anglikow, Hollandow, Hiszpanow, Niemcow, dotychczas dobrego było, gdyby wielkich tych ludzi prawem i woyną wyćwiczeni i oświeceni nie byli? zostawaliby w grubiaństwie i dzikości dotąd, zaboystwy sobie i sąsiadom obmierzli, bez prawa, rządu, Bogu, i ludzi nieznaiącemi, ale gdy oni od Rzymianow, my dalsi zaś od nich wyuczyliśmy się wszystkiego, co może ieno znaleść się lepszego i do życia naszego barziey potrzebnego? KryszStat 162.
– Nápisawszy cały wiersz, uważać ma którą laseczkę krzywo, którą dobrze, w iakiey odległości, czy równey nakreśliło, aby tak miarkuiąc wyuczyło się znać proporcyą czyli stosunek dobrey do źle ciągnionéy laseczki, okrągłego do skośnego kółeczka. ProkopSposób 16.
– Otoż to iest prawdziwe źrzodło Melodyi, gdy się tego nie wyuczy, i nie wypracuie, iakążkolwiek mocą Sztuki Muzyki mówiłoby się do serc ludzkich, zawsze się będzie mówić niezrozumianie, nie wiedzieć co, ani rozum tego ogarnie. SierWSztuka 118.
– Przemierzłe koczkodanisko! iaki mi specyał ten marcypan z otrębów.... po co on tu przyszedł... mnie przepraszać.. weyże co za polityk.. komplemencista... w Warszawie na końskiey targowicy tych koperczaków wyuczył się szachruiąc końmi. SzymańSZośka 33.

2. »nabrać jakichś zwyczajów, przejąć od kogoś jakieś zwyczaje lub poglądy«

Rekcja: czego

– Jakbym zá to nie wiem co dała, że WPan będąc w Paryżu Krola chyba przeiazdem widziałeś, bom się dosyć o tym nasłuchała, po co młodzi Kawalerowie do cudzych Kraiow wyieżdżaią, aby między naypodleyszym motłochem oszustow, dzikich się wyuczyli sentymentow, i szydzić potym powrociwszy z własnego Narodu. MarewPol 5.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

WYUCZYĆ SIĘ