ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1606

Formy gramatyczne

lp	M.	m	własny
		ż	własna
		n	własne
	D.	m	własnego
		ż	własnej
		n	własnego
	C.	m	własnemu
		ż	własnej
		n	własnemu
	B.	ż	własną
		n	własne
	N.	m	własnym
		ż	własną
		n	własnem
	Ms.	m	własnem
		ż	własnej
		n	własnym
	W.	m	własny
lm	D.		własnych
	C.		własnym
	B.	mos	własnych
	N.		własnymi
	Ms.		własnych

Znaczenia

1. »swój, osobisty«

– ...jeśli Pan Bóg (od którego samego jest dobra żona) gdzieindziej serce WKMci skłania, a WKM. i nad własne u podobanie swe gwoli komu albo jakim respektom co inszego brać przed się raczysz, tedy i w tym dyspensacya niewiele ratuje. SkryptWojCz II 278.
– Oddáie z nią obfite Cnot grono w ktorych ćwiczona y wychowána byłá: oddaie pokoręy posłuszeństwo z nią wszelakie/ á náobu iuż iáko ná własne dźieći/ oboie z Rodźicow spolne kłádą Błogosłáwieństwo swoie ná długo szcżęśliwe látá. SpiżAkt B4.
– Proszę o obraz malarskiej nauki, A ty, zła dziewko, żałujesz mi sztuki Płótna i nie chcesz dziełem cudzej ręki Wiernego sługi ulżyć srogiej męki; Moja zaś wierność, byłeś tego chciała, Krwią by-ć się własną rada malowała. MorszAUtwKuk 12.
– Poki Lot miernie żył: poty miedzy przewrotnymi Sodomczykámi pobożnym był; Ale skoro śię opił: niezmierne wielkie głupstwo popełnił/ y w pijáństwie z Corkámi własnymi porubstwá śię dopuśćił; GdacKon 19.
– Prawda że paszkwil życia nie odbiera, z substancyi nie wyzuwa, ale wieleż się takowych znaydzie, ktorzy woleliby maiętność y życie własne stracić, niżeli w sławie sprawiedliwie nabytey cierpieć uszczerbek; Monitor 31.
– Oto za własne pieniądze polskie samychże was zawojować mogą, bo gdy mają gotowość, miecz i worek w ręku, czegóż im więcej potrzeba będzie, Polacy zaś gdy czekać tego będą, ani wsiąść na co a żyć czym będzie. PrzestGenRzecz 198.

2. »dziedziczny; prawowity«

– CHcecie słyszéć co nowego/ Z strony Cárá Moskiewskiego: Dimitrá Iwánowicá/ Własnego w Moskwi dziedzicá. NowinyDymitra Aiijjv.
– Ten zebrawszy Woysko, Konrada zbił, i Litwę posiłkującą Bolesław zaś Łysy znowu począł się intrygować do Wielkipolski, ale że zle traktował Polaków, wzgardzony od nich, á Przemysław, i Bolesław pobożny Synowie Plwacza wezwani do własnego Dziedzictwa, potym Łysy dał, Córkę Przemysławowi, i uspokojone ich Panowanie było. ŁubHist 31.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

własny chłop (sz. zm.):

– Anno 1657 [...] niezmierne rabunki, najazdy cierpieliśmy od chłopow własnych naszych. CedrPam 12.
– Nikomu nie zwykłem bronić wydania własnych chłopow parendo Legi et Iustitiae. RzewKor 39.

do potrzeby własnej || na własną potrzebę:

– Snadź chce Krol ludzie obrocić gdzie indziey/ ná własną potrzebę [...]. MerkPol 248.
– Ma ta wieś chrosty do potrzeby własnej na swoich rolach. OpisKról 371.
– Budynkowego nie rąbác drzewá, chybá ná własną potrzebę, y to zá wiádomością Páńską, álbo stárszego Vrzędniká, ludziom rozdawác, przedawác nie godzi się. HaurEk 59.

do potrzeby swojej || na swoją potrzebę (sz. zm.):

– Nadto z lądu za tamą nad Tygą leżącego, gdzie pastwisko mają i trzcinę do potrzeby swojej zbierają, płacą marcas Pruthen. 100. OpisKról 405.
– O. Przeor teraznieyszy bacznosc maiąc na Kazimierza Slagę [...] przysądza iemu, azeby trzymał pastewnik oprocz tamtych zagonow od Błazeia na potrzebę swoię [...]. KsKasUl 380.
– [...] wszyscy sie bespiecznie do gaiu onego swiętego przyieli, y większą go połowe na swoią potrzebe wycieli [...]. SzołHist 19v.

Związki frazeologiczne

własnej ręki podpis:

– Skrypt ten własney ręki podpisem y pieczęci przycisnieniem ztwierdzam. PasPam 161.

ręką własną podpisywać się:

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1608

Znaczenia

»jest charakterystyczne«

~ Własna to królewicom kosztownej roboty miewać na sobie szaty i drogie klejnoty. GrochWirydarz 61.
– Iest też to własna przy dworzech/ iuż ze złośći opákowáć/ iuż też z zazdrośći ćmić cnoty y spániáłe myśli inszych. BotŁęczRel V 34.
~ Okázowánie przywroćić, karę obostrzywszy ná niesposłusznych álbo niepilnych, bo to iest prawdźiwie, praerogatiwę Stanu Szlácheckiego własna przywroćić, y nápomnieć, co Szláchćicowi z nátury należy, y co Oyczyznie powinien. PersOb 65.
~ Mniey ci serce ránią Me spráwiedliwe słowá: ále ráczey twoie Okrucieństwo iątrzy ci umysł; bo to własna Tyránnom; że się złością sámi w sobie zgryzą, I nietylko niewinnych, lécz i siebie gubią; Tá Tyráńskiego sercá i w tobie iest męká: Zyi wsmutku; pod okrutnym żáłości ciężarem Niech stęka twárdy umysł. JawJon 52.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

WŁASNY

WŁASNA