Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

MOST

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   most
D.   mostu
C.   mostowi
B. uż. nżyw.   most
N.   mostem
Ms.   moście
liczba mnoga
M. uż. nosob.   mosty
D.   mostów
B. uż. nosob.   mosty
Znaczenia
1. »budowla tworząca drogę nad wodami«
  • Most buduje przez Drwęcę i bardzo pilno, gwoli czemu i ja tum stanął nad Drwęcą, abym w taż most rzuciwszy mógł excursiom jego wstręt czynić, abym Gołub i Toruń zasłonił, dokąd on zmierza. KoniecSListy 129.
  • Złamał się pod nim dyl w moscie. PasPam 52v.
  • Iest tam rzeka Drucz na ktorey były Mosty. PasPam 111v.
  • Ze tłumem wielkim na cisnęli się na most z łamał się most dopiroz tonąc. PasPam 245v.
  • Turcy w nogi iedni do Mostu drudzy do Fortece. PasPam 265v.
  • W owym Tumulcie u mostu sami się Zabiiali. PasPam 266.
  • Uczyniła się wielka mostowi Violentia że się rozerwał. PasPam 266.
  • Wszyscy Niemcy za Mosty Sromotnie ustąpili Mosty na Donaiu kosztem pobudowane samisz spalili. PasPam 267v.
  • Tandem 3 Aprilis, zebrawszy się na siły, bo miał saxonów 4000, związkowych chorągwi acz bardzo kusych 70, konfederackich kilkanaście, na tę stronę zbudowanym przez Wisłę mostem przeprawił się pod Piotrowinem, mając chęć attakować Rynszeldta, który o milę stojąc gdy podemknął się dla dania królowi batalii, obaczywszy król następujące wojsko szwedzkie in fugam se dedit; najpierwéj polskie chorągwie uciekły, potém Augustus bojąc się angustiam z sasami umknął. ZawiszaPam 228.
Związki frazeologiczne

  • lec mostem:
    • »lec pokotem«
    • A skoro się ci zblizą [janczarzy] [...] Wszerz y wzdłurz ich osypą, ołowianem Gradem Legło Mostem Poganstwo: wziąwszy wgołe bębny. PotWoj 92.
    • Ległosz to tedy Poganstwo mostem, Zywcem to Gnano Stadami do Wiednia. PasPam 260v.
  • położyć kogoś mostem:
    • »położyć kogoś pokotem«
    • Iako tedy tych tak y tamtych, połozylismy mostęm. PasPam 60.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Polski most/ Niemiecki post/ Włoskie nabożeństwo/ wszystko to błazeństwo. RysProv XIII, 1.
  • Odstąpił Nieprzyiaciel od Troscianca y poszedł ku Humaniu, a mytez trzymaiącsię przypowiesci starey, uciekaiącemu Nieprzyiacielowi most buduy y tak z pod Ładyzyna znowu Woysko naswoie poszło Consistencye. DrobTuszInf 24.
Przenośnie
  • Śniegi opadły i kruchymi lody, Doczesnym mostem, nakryły się wody; Zima ujęła po pięknej jesieni, Skościała ziemia i z mrozem się żeni, I świat osiwiał, a w starej postaci Swój wiek kwitnący i swą gładkość traci. MorszAUtwKuk 258
2.  przen.  »coś lub ktoś, co łączy dwie rzeczy, osoby lub zjawiska lub pośredniczy między nimi«
  • S. Bernard w iednym swoim liśćie opisał prawdźiwego Kápłáná, Niech nic dla śiebie nie szuka, ále tylko álbo Boskiego honoru, álbo zbáwienia bliźnich, álbo oboygá: bo ták czyniąc nietylko wypełni powinność Pásterską, ále y Imięniu dosyć uczyni stáiąc się mostem między Bogiem á bliźnim. MansiZałAChPam 58.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

MOSTY
rzecz
nmos
blp

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba mnoga
D.   Mostów
Ms.   Mostach
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1664
Znaczenia
nazwa geograficzna - nazwa miejscowa
  • Przyszła wiadomość, że armata wojska litewskiego przeprawiła się przez Niemen w Mostach i wojsko z Kobrynia wyszło, a insze poszło na Pińsk i Słuck. ChrapDiar I 369.
  • Umarł jmć w Łękach, d. 20 praesentis, niedaleko Mostów, ulubionej swojej rezydencyi; chorował wprawdzie od kilku czas, ale z tym wszystkim chodzieł. SarPam 251.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 23.06.2025
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 23.06.2025