ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (bez cyt.), SWil (w in. zn.), SW, SJP (w in. zn.)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T

Formy gramatyczne

lp	M.	m	bezrządny \|\| bezrżądny
		ż	bezrządna
	D.	ż	bezrządnej
		n	bezrządnego
	B.	ż	bezrządną
		n	bezrządne
	N.	ż	bezrządną
lm	C.		bezżądnym
	B.	nmos	bezrządne

Znaczenia

1. »rozpustny, wszeteczny, niezgodny z normami moralnymi i obyczajowymi«

[...] ten ktory sobie y bezżądnym swoim chuciom gwałt czyni/ y siebie sámego ná więtszą chwałę Bożą poświąca/ y żadney się rzeczy trudney nie leni/ wszędźie ábowiem przy sobie czuie pomoc/ y łáskę Bożą [...]. BirkNiedz 170.
Wdowy [...] prowadzą życie bezrządne. DniZab 26.
Skutki z czytániá takowych Xiąg są okropne, są mocno szkodliwé; bo iedné wprowadzaią umysł w wątpliwość, i błędy względem práwd niémylnych, drugie przewrácáią rozum, psuią dobré skłonności wpráwuiąc czytáiącą osobę do sądzeniá dobrégo za złé, a złégo za dobré: Inné náuczáią nieprawości, wzbudzają passye, zapálaią pożądliwość, wzniécáią miłość bezrządną, niéwstydliwą, w sercach niéwinnych. ProkopSposób 128-129.
Potwierdzá ią Pismo Swięté, Czégo niélubisz, aby ci wyrządzano, pamietáy niéczynić, i Zbawiciel nasz JEZUS odnowił ią w swoiey Ewanielii. Niéma osoby tak zapamiętałéy, żeby téy práwdy niéuznáwáła, atoli gdy ią wykonáć przychodzi zaniédbuie ż miłości siébie bezrządnéy, bo daie się powodowáć raczéy namiętności, niżeli rozumowi, a tak czynić iest błąd szkaradny, brzydki i niéznośny w pożyciu. ProkopNauka 92.

2. »niemający rządu, anarchiczny«

Takim tedy sposobem, jak rzymska, może zginąć i każda bezrządna, bezradna i powoli w anarchiją odmieniająca się rzplita, kiedy ją mocniejsi i lud tak osłabiałą, i bez rady widząc, obmierżą sobie stan niniejszej rzplitej i samę na ostatek zbyteczną wolność, a nie mogąc sobie radzić inaczej, sami za absolutyzmem pobiegną. KonSSpos 231.
Co więcey, zważaiąc opłakany stan, w którym bezrządna na ten czas znaydowała się społeczność, zobaczemy, iak wielokrotne spłynęły na nią pożytki z chwalebney rycerstwa ustawy. CaumNiemcHist 136.
Jeszczeby znosnieyszą było przywarą rządu, łudzić prożną wolnością ludzi, żeby przynaymniey dla nich wyrabiała porządek ta zuchwałą[!] przemoc majętnych, lecz co tylko może bezrządny Kray ponosić nędzy w potrzebach wewnętrzynych[!] gospodarstwa, kupiectwa rękodizeł[!], i co tylko może poniżyć w zaszczytach iego sławę przed Narodami, tego wszystkiego przyczyną iest przewodzące możnowładztwo Panów bogatych w Polszcze. JezierGowórek 112-113.
Los ten wypadłby dla rodzaiu ludzkiego pod rządem trafu slepego, i któren prawnie możnaby było brać za iedno z tą bezrządną wolnością nieprzyiaciołką ustaw wszystkich, ieślibyśmy w niey niepostrzegali srzodka taiemnego Natury, któren do mądrości wieczney dąży. KantBychWyob 35.

3. »łamiący prawo; bezprawny«

[...] Rzeczypospolita żyjąc silno i swobodnie ani się niszcząc na bezrządne i prywatne wojskowych zdzierstwa i opresyje, posiłek z siebie dawała punktualny. MałpaCzłow 285.
Batalia zas przez tumult barziey, do bezrządnego zaboystwa podobna, bez wszelkiego względu y uwagi. ktora w okkazyach między stronami bydz zwykła. HistAlk 51.

Użycia metajęzykowe

- Są w nim [zebraniu słów] niektore przystarżałe, ale nie cale z zwyczaiu wyszłe słowa, aczey mogą znowu być zażywane, y do ięzyka przywrocone. Baczność. Badacz. Badanie. Bezbożnik. Bezbramne Miasto. Za bezcenek przedać. Bezcienny widok. Bezdenny. Bezdroże. Bezeceństwo. Bezgłowna Rzeczpospolita. Bezludny Kray. Bezkrolewie. Bezprawie. Bezrżądny. Bezwodny. Bezżenny. RzewWKras 202

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: NIERZĄDNIK, NIERZĄDNY.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BEZRZĄDNY