ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (natchnąć, nadchnąć ), SXVI (natchnąć, nadchnąć), Kn (natchnąć), T (natchnąć), L (natchnąć), SWil (natchnąć), SW (natchnąć), SJP (natchnąć)

Formy gramatyczne

bezokolicznik

natchnąć

czas przeszły

lp		m	3. os.		nadchnął \|\| natchnął
		ż	3. os.		natchnęła

czas przyszły prosty

3. os.

natchnie

tryb rozkazujący

2. os.

natchni

imiesłów uprzedni

natchnąwszy

Znaczenia

1. »poddać dobrą myśl«

Składnia: kogo// komu

Nátchnieni Duchem ś. wnidą tám/ pátrzą po kątách/ obaczą iednę książeczkę w ktorey był nápisány żywot Antoniego ś. BirkNiedz lb 23, 97.
Oddałęm ia tedy Panu Bogu prosząc Boze moy w Troycy Świętey proszę cię Stworcę Swoiego, iezeli iest z twoią przenayswiętszą wolą to przyszłe moie postanowienie Racz Łaską ducha swego przenayswiętszego natchnąc Serce moie. PasPam 225.
[do Boga o pomoc west(chnła)] ktory ią nadchnął aby zmysliła ze iuz zezwoli na nierząd ale po iednemu przynaymniey zeby ieden z nich ustąpił, HistŚwież 305.
(...) po tylu niedoszłych Seymach ieżeli ieszcze y ten przyszły tak zpełznie, niech Pan Bog natchnie Krola ut Patriae consulat, a nie można inaczey? Lepiey Prawo 1717 dyspensować, niżeli dla iego pretextu Rzeczpospolitą gubić. KonSRoz 62.
Gwelfa Bog nátchnié/ y w serca mu wleie/ ze zá niém pilne/ uczyni stáránie. BierSłowa 75.

Związki frazeologiczne

natchnąć serce czyjeś czym:

2. »wdmuchnąć, napełnić«

Stworzył tedy Pan Bog człowieká z prochu ziemie/ y nátchnął w oblicze jego dech żywotá: Y stał się człowiek duszą żywiącą. BG Rdz 2,7.
Y rzekł do mnie: Prorokuj do duchá, prorokuj, Synu człowieczy/ y rzecz do duchá: Ták mówi PAnujący PAN; Od czterech wiátrów przydź, Duchu y nátchni te pobite/ á niech ożyją. BG Ez 37.
Tedy dzikich Tátárow niepomierne zgráie/ Bez odporu burzeły żyzne one kraie: A trwogi w się natchnąwszy z wiátrow lekkych siły/ z dział po wszytkim Podolu iednostayne bily. TwarSLeg 12.
Teyże zazdrości Pállás użyłá, prosiwszy iey oto, áby Aglaurę iádem swoim nátchnęłá. Co oná wszystko uczyniłá. OvOtwWPrzem 95.
Szkodliwie nátchnionym iádem ią záraża. OvOtwWPrzem 97.
Nemesis, zemścicielká pysznych, nátchnęłá iemu [Narcyzowi] miłość sámego siebie. OvOtwWPrzem 117.
Jedná cię/ z trzech siostr/ drągiem piekilnym snadź tknęła/ y iádu násyconą gádziną nátchnęłá. OvOtwWPrzem 406.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lp	M.	m	nadkniony \|\| natchniony
		ż	natchniona
		n	natchnione
	N.	m	natchnionym
lm	M.	mos	natchnieni \|\| nadtchnieni
	B.	nmos	natchnięte

Najwcześniejsze poświadczenie:

1621-1643

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

Wszystko Pismo od Bogá jest nátchnione/ y pożyteczne ku náuce/ ku strofowániu/ ku nápráwie/ ku ćwiczeniu/ ktore jest w spráwiedliwości: Aby człowiek Boży był doskonáły, ku wszelkiej spráwie dobrej dostátecznie wyćwiczony. BG 2Tm 3, 16-17. BG 2Tm 3, 16-17.
Nátchniony iéstem od Bogá/ [...] Afflari diuno spiritu, & mentis viribus excitari. Dij me in eam mentem impulerunt. [...] Fatuor [...] Fatuari (al. Fatuarij), qui à Deo inspirantur. Kn 479.
Nátchniony od Bogá/ Tactus diuino spiritu. [...] Deo repletus [...] Deo plenus [...] Inspiratus vates: Deo impletus [...] Entheus [...] Entheatus [...] Furore sacro mens instincta [...] Fatuarius [...] infrà [...] Haec Ethnicorum sunt omnia, vsurpari tamen à nobis possunt initiò posita. At fanaticus [...] et entheum, et furentem, [...] sonat. à fando dicitur, vel à fano, in quo responsa [...?] dabant, per entheos homines [...]. Kn 479.
Gerardus Rycerz Duchem S. natchniony poiachał dla Wiary S. do Rzymu ochrzczony, Wzion ten Cherb sobie y potomstwu Swemu. HerbOr XVII, 320.
Nazaiutrz po wyprawionym podiezdzie podobno Spirutu Prophetico Czarniecki nadkniony kazał otrąbić że by za dwie godzinie było woysko pogotowiu w Siadac nakon. PasPam 111v.
Naybarziey iednak nad wszytko, Panna iedna Boginiey Wescie poswięcona, wszytkich potrwozyła: ktora od siebie odszedszy, y duchem wieszczym natchniona zostawszy, głową krecąc, a po kosciele biegaiąc, takie słowa zawikłane mowiła. SzołHist K.11.
Marescotti Nuncyusz Apostolski dał Benedykcyą od Oyca s. po niey cudownym sposobem Duchem s. natchnięte Województwa [...] wykrzykneli jednostaynie, i nominowany przez Prymasa Prażmowskiego Michał Xiąże Wiszniowiecki. ŁubHist 109.
á znagła nádtchnieni z nieba zbáwieniem porwáni są do Krolestwa niebieskiego. TylkStrom 38.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

NATCHNĄĆ

NATCHNIONY