Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ŚWITAĆ

czas. niewł. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (korpus), Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  świtać
czas teraźniejszy
  świta
czas przeszły
  świtało
czas przyszły złożony
  będzie świtało
  będzie świtać
Znaczenia
»o świcie: zaczynać się«
  • – Wtym z piosnką kur się ozwał, gdy już świtać miało. VerdBłażSet 27.
  • – VBOZE ABO DVCHOWIE Kuzniczni. [...] A gdy sie vciszyli y szli spáć kuźnicy/ Tedy oni kowáli więc po cáłey nocy. A skoro kur záśpiewał ábo świtáć miáło/ Znikali/ y kowánie ono vstáwáło. RoźOff I.
  • – [...] przyslismy nad Woysko Nieprzyiacielskie iescze nie poczynało switać. ŻółkPocz 24.
  • – [Myśliwi] ledwie co nocy strudzonym kościom/ ná sen pozwoliwszy/ záraz wyglądáią ieśli iescze nie świta. OstrorMyślTur Aijv.
  • – Dzis wieczorem wszak drogi nie trzeba mi pytac Wynidę a tam stanę skoro pocznie switac. ArKochOrl 69v.
  • Swita/ Lucescit [...] Luciscit hoc iam, vt nostri dicunt, świtać to iuż [...]. Kn 1092.
  • – RYCZYWÓŁ [...] Patrzcie jeno, jak się to niebo, ot, jaśnieje! CYCOŃ Ej, nie gadaj, bo to już świta abo dnieje! KLIMEK Kata świta! Wżdyć się to niebo rozjaśniło Jak w południe, jaż na nie patrzyć oku miło. DialPańOkoń 242.
  • – A ilekroc się ocknie [Osman], kaze Warty pytac Rychłoli się dzien wroci: rychło będzie switac [...]. PotWoj 115.
  • – Az tam iuz radzą iako się pod Szancować iako mory rąbać a czym rąbać niewspomnieli A siekiery kędy Dopiero zaraz kazał straznik Wołoszy zpod Chorągwie że by się roziechali po wsiach o mil dwie albo trzy o przyczynie siekier ieszcze nieswitało aiuz pięc Set Siekier nakupie nakładziono. PasPam 57-57v.
  • – Skoro tedy Switac poczęło podęmknęło się Woysko blizey pod Miasto. PasPam 57v.
  • – Przyiechalismy tedy zsiędę z konia az iuz Rybną wieczerzą noszą y iuz swita. PasPam 221.
  • – Jeszcze noc ciemná, świtać nie zaczyná, Wstawam, y chodzę po nád lądem smutná [...]. DrużZbiór 178.
  • – Dnieie, świta. tagen. commencer à faire jour; poindre. T III 225.
  • Swita. es wird licht, der Tag bricht an. le jour commence à éclorre; il fait jour; il commence à faire jour, à poindre. T III 2222.
  • Swita, mierzká bieżą látá/ Ludzie młodo schodzą z świáta. JagPieś 168.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • źle świta:
  • »ledwie świta«
    • ~ Więc ieszcze zle switało: ieszcze gwiazdy bladły A iusz nad głową Tyran stanie im Zaiadły [...]. PotWoj 65.
    • ~ Więc jeszcze źle świta, Już się cała Warszawa o tym placu pyta, Gdzie o sławę narodow tak odległych sobie Dwu stanie bohatyrow na marsowej probie. PotFraszBrück II 365.
Przenośnie
  • [...] podobno też Setnik był człowiek niestáteczny, zárázem mu w głowie świtáło, mierzcháło, raz mu się zdáło záprosić Paná, i posłał starszynę Izráelską; záś mu się zdáło, nie prosić Páná [...].MłodzKaz II, 131
Użycia metajęzykowe
  • - Verborum Impersonalium. Activa significationis. Indic. Praes. Swita Lucescit. Praet. Switáło. Fut. Będzie świtáło. Imperat. Niech świta. Infin. świtać. WojnaInst 95
Podhasła

ŚWITAĆ

czas. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  świtać
czas teraźniejszy
lp 3. os.   świta
czas przeszły
lp m 3. os.   świtał
ż 3. os.   świtała
Najwcześniejsze poświadczenie:
1614-1626
Znaczenia
1. »o świcie: zaczynać się«
  • – Dzien switał Wacławowi Krolowi swięcony Czeskiemu [...]. PotWoj 159.
  • – I tam [u hrabiego Starhemberga] szczęśliwie król jegomość [Jan III Sobieski] spoczął, Póki dzień dobrze już świtać nie począł [...]. BoczPióroBar II 157.
Przenośnie
  • Heynał świta Phaebus wstáie/ Wcześnie promień swoy wydáie/ Ná przestrone świátá kráie.KochProżnLir 244
  • Dafni [...] Póki rzeki w morze Popłyną, póki jasne świtać będą zorze, Póki rodzaje ludzkie ziemia będzie miała, Zawsze cześć, zawsze sława twoja będzie trwała.SzymSiel 169
2.  przen.  »rodzić się«
  • – Ieszcze podczas przed świtem/ to iest przed nászy[m] vrodzenie[m]/ ktory[m] świát świtáć poczyná záraz w żywocie mátki nas trawi [śmierć]. WojszOr 350.
  • – I te to są świátá tego á życia nászego delicye/ te wszytkie coś obiecuiące speránze/ te napewnieysze prac nászych pożytki/ że nam się zda iakobyśmy świtáć poczynáli/ á my ad occasum tendimus! PisMów II 316.
  • – A corká iego [Jeftego] iáko sobie postęmpuie? rádá że Ocieć pomścił się [...] iuż to w-iey sercu okrutnostká świtáłá, że choć z-słuszney, przedcię zemsty, cieszyłá się [...]. MłodzKaz II, 117.
  • – Stałá ná nogách Rzeczpospolita Sábinow, wypisáła to literámi temi, S.P.Q.R. Sabinis Populis Quis Resistet, co ták tłumáczę po Polsku, Sábiński Pospolitości Kto Rowny [...]. Rzym ktory ná ten czás świtał w-potędze, ále iuż południował w ánimusz, odpisuie, S.P.Q.R. Senatus Populus que Romanus, Senat, Pospolstwo Korony Rzymskiy. MłodzKaz II, 320.
Odsyłacze