ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				beczka
	D.				beczki
	B.				beczkę

liczba mnoga

	D.				beczek
	N.				beczkami
	Ms.				beczkach

Znaczenia

1. »rodzaj naczynia«

– z pełnej beczki SzymSiel 30.
– Béczká/ áchtél/ kłodá/ Béczká piwna/ in constit: Regni anni 1565. gárncy 72. anni 1598. gárncy 62. Tina. [...] Dolium [...] Orca. Kn 19.
– Poszedł ku nam prędko/ y widząc kilkánaśćie kolas namyślnie ná drodze z beczkámi/ z szmátámi porzuczonych/ utwierdzony w opiniey o boiáźni nászey/ ze wszytkiem Kommunnikiem ktorego było pod piętnaśćie tyśięcy/ zápálczywie przypadł zgodzinę ná dzień/ ledwiesmy byli stánęli porządnie. Pogrom A4v.
– y beczką piią OpalKSat 86v.
– Targuięmy się tedy kto go ma Scinać atym czasęm wpadli tam do Sklepu w ktorym były prochy w beczkach pobrawszy insze rzeczy biorą tez y prochy. PasPam 60.
– Czeladzi tez do Gospody dano beczkę miodu obrokow surowych y owsow dla koni etc. PasPam 150v.
– do beczki niezbitey MłodzKaz I, 264.
– Fasz-Binder bindet eine zufallerte Tonne/ Bednarz obija rozpádłą (rozsypáną) Beczkę obręczámi. ErnHand 273.
– w beczkach skurzánych ChmielAteny II 651.
– włoż w beczkę CzerComp 95.
– Ieden kupił 6 łásztow y 8 beczek Soli/ do czasu ná 5 miesięcy: więc Kupiec przedáie beczkę kiedy zá bár po 14 zł iakoż ią tedy kupuiącemu nápisać w ausczugu ma/ y summę zapłáty/ rachuiąc intetressy pro Ce[n]to 1½ zł. ná mies[iąc]: [...]. GorAryt 154.
– iáko beczká SyrZiel 434.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

beczka winna:

– v béczék winnych Kn 337.
– w beczkách winnych SolArch 133.

beczka piwna:

– drozdzy z beczki piwnej HaurEk 40.
– Beczek piwnych 24. InwPuck 103.

beczka octowa:

– Beczká octowá/ PolPar 202.

rybna beczka:

– Rybna béczká Kn 962.

Związki frazeologiczne

do beczki lać bez dna:

– do beczki lać bez dná PetrSEk 11.

lać jak w beczkę:

– leie wsię iak wbeczkę OpalKSat 48v.

jako beczkę bez dna zlewać:

– jako beczkę bez dna drugi zlewa PotFraszBrück II 377.

z inszej beczki począć:

– z inszey, prawi beczki Musi począc tę woynę PotWoj 148.
– Z inszey béczki pocznimy. KnAd 1331.

zacząć z inszej beczki:

– chciałem ią zacząc z inszey beczky OpalKListy 461.

siedzieć jak śledzie w beczce:

– siedzieli jak śledzie w beczce DembPrzew 59.

jak śledzie w beczkę wbijać:

– Turki jak śledzie w beczkę wbijał DembPrzew 48.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– KnAd 55.

– KnAd 1372.

– KnAd 265.

Przenośnie

z tej co dziś pijemy Beczki tak przykrejGrochWiersze 226
Brzuch? beczka pełna gnojuPotFraszBrück II II, 403

a) »miara ilości produktu mieszczącego się w takim naczyniu«

– beczki AktaKrak I 383.
– tylko z beczkę go mieli MasDiar 92v.
– od trzech beczek soli OpalKListy 190.
– puł beczki DekrŻmud 127b.
– Nasmiawszy się tedy z owego Dyalogu nacieszywszy wypili beczkę piwa Gospodarzowi y drugą y poiechali. PasPam 190.
– dwie beczce SobJListy 225.
– Beczki SolGeom III 86.
– beczek SobTDzien 16v.
– Łaszt śledzi, potaszu, smoły ma beczek 12. T III 31.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

beczka piwna;
beczka piwna krakowska:

– Béczká/ áchtél/ kłodá/ Béczká piwna/ in constit: Regni anni 1565. gárncy 72. anni 1598. gárncy 62. Kn 19.
– beczka piwna ma mieć według konstytucyi, 1565. garncy 72. a według 1598. garncy 72. [powinno być: 62!] T III 31.
– Beczká piwna Krákowska: Garncy 63. SolGeom III 137.

węgierska beczka:

– Węgierska beczka ma barył 3. T III 31.

beczka śledziówka:

– beczek śledziowek 2 OpisKról 51.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– RysProv XI, 1.

2. zool. »orka, duży, drapieżny ssak morski uważany wówczas za rybę; Orcinus orca,«

– Béczká/ rybá morska/ Orca. Kn 19.
– OURQUE (Monstre ou Poisson de mer). Orca [...] BANIA (álbo) Beczka morska ryba. DanKolaDyk II, 320.
– beczka ryba morska. Wall-Schwein, runder, grosser See-Fisch. épulard, grande ronde poisson de mer. § beczka często tysiąc funtow waży. T III 31.

Użycia metajęzykowe

- [...] beczká beczek, bayka baiek, száblá szábel [...] WojnaInst 38

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

BECZKA