– Włosu się u zadnego [zbrojnego bohatera] brzytew niedotkneła Zkąd powaga iakoby statecznym się wzieła. DrobOpow62.
– Postrzeże Cyrulik, że brzytwá nie bystra, weźmie osełkę, poleie oliwą, pociągnie raz i drugi, áż brzytwá ostrzeie, bystrzeie, ieno pociągniesz, zgoli. MłodzKazII, 216.
– Dáie się też przestrogá, áby dla bespieczeństwá nieyrzynáć kołtona nożyczkámi, nożem, álbo brzytwą, áni żadnym żeláznym instrumentem. CompMed298.
– Teraz kiedy się rod ludzki záplenił, Przy długiey kosie noszę ostre brzytwy [mówi śmierć]. DrużZbiór429.
– Podczás ták iádowite y złe [są wrzody]/ że chocia ie brzytwą kraie/ czynności w sobie nie máią. SyrZiel618.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
brzytwa balwierska:
– PO tym ty Synu człowieczy/ weźmi sobie noż ostry/ tojest brzytwę bárwierską/ [...]/ á ogol nią głowę swoję. BGTtEz 5, 1.
– Te, co widzicie, rany po mej brodzie [...] ani z krwawej bitwy Odniosłem, ale od balwierskiej brzytwy. MorszAUtwKuk15.
brzytwa francuska:
– Nie tábaki Hiszpańskiey iako teráz [...] nie Brzytew Francuskich, nie Zegarkow Londyńskich [...] náwozili do Oyczyzny dawni Peregrynanci. ChmielAteny II2.
kamienna brzytwa:
– Chrustus IEZUS dopioro [!] przed kilką dni národzone Niewinniątko/ pod owę się kámienną brzytwę ná krwi swey przelánie poddáie. BujnDroga289.
Związki frazeologiczne
by po brzytwach || jak po brzytwach:
»bardzo ostrożnie, bojaźliwie«
– Iák po brzytwách/ vide Boiáźliwié/ Ostrożnié. Kn231.
– Znacznie mu sie sprzeciwiali y słuchać go nie chcieli [przedstawiciele Moskwy]. Hetman obaczywszy ze zle musiał z niemi iak po brzytwach. MarchŚcibHist37.
– Czytelniku łáskáwy iáśnie obaczyć możesz, iáko to máteria sadowa o czárách y czárownicách záwikłána iest, y iáko sędzia w niey by po brzytwách ostrożnie má postępowáć. WisCzar117.
na brzytwy:
»na stracenie, na zmarnowanie«
– Łaskáwie Czytelniku/ z temi postąp Rythmy Byś ich niedekretował do látryn ná brzytwy. KochProżnEp122.
– Rychley [...] wozy poydą Morzem Nisz mnie z niewiastą, uyrzysz zyiączgodą, Tak wielką zsobą roznicą się porzem, Zebym wolał w grob, na brzytwy, na noze, Na Smierc zabitą nizli znią na Łoze. PotSyl22.
– Skoro pomrzem [...] A potym zmartwychwstaniem, dzisiejsze tytuły Pojdą kędyś na brzytwy, pojdą na ceduły. PotFraszBrück I263.
choć przez brzytwy:
»nie zważając na przeszkody, trudności, bez względu na okoliczności«
– Antoniani chcąc się mscić w tey dobie Zdradnych towarzystw, poydą choć przez brzytwy. ChrośKon124.
Dniá onego ogoli PAN brzytwą nájętą przez te ktorzy są zá rzeką/ to jest (przez Krolá Assyryjskiego) głowę/ y włosy ná nogách: [...]. Y stánie się dniá onego/ że ledwie człowiek żywo krowkę/ albo dwie owce záchowa.BGTtIz 7, 20
[Mówi Śmierć] Już to tysiąc lat następuje piąty, Jako dalekie te[go] świata kąty Wszerz i wzdłuż ostrzem nieuchronnej brzytwy Pustoszę.PotZmartKuk I635
[Mówi Śmierć] Iżem w Turczech była Przez te lata, wielem tam brzytwą pogoliła, Bom tu, w Polszcze, już była wyrobiła kosę.NędzBied447
– On [Roderyk] ci łácno Sanctego zwycięży bez potu, Ale z słáwą Xymeny záżyie kłopotu, Y ieszcze, cożkolwiek Krol przyrzekł zá tę bitwę, Musi się nie przez iednę dobiiáć mnie brzytwę. CorMorszACyd188.
3.
zool.
»nieokreślona ryba morska, może piła, ryba płaszczka z rodziny piłowatych, mająca do 6 m długości, z piłowatym wydłużeniem szczęki górnej, stanowiącym 1/3 długości całego ciała, opatrzonym po bokach szeregiem mocnych, dużych zębów skórnych, żyjąca w Atlantyku i Morzu Śródziemnym; Pristis antiquorum«
– Brzytwá/ rybá morska. Nouacula, Plin. piscis mannus palmaris, dorso acuto cultellato, carne tenera suaui, sed quae attigit serrum olet. in arena degit. Rondelet [...]. Kn51.
