– Wrocił się szczęsliwie za Granicę. Alec go potym kozactwo sami między sobą utłukli Udaiąc że go pokrzywdził w zdobyczy. PasPam276v-277.
– Ręce, boki karwaszami, zbrojami utłukli uciekający; a cóż rowy, trupy, bębny, zbroje, kopie porzucone, przez co było potrzeba wszystko skakać. SobJListy555.
– [...] Macieia Katorowskiego Gospodarza Naprzod Vbili y zkrwawili az Vciekł do Krzystofa Mrzygłodowicza Piszarza Mieyskiego za ktorym tamze wpadli y tego Piszarza przy Xiedzach dwu obuchami Vtłukli y Pałaszem w głowe Vderzili. KomonDziej127v.
– [...] rozumieiąc obadwwa ze z nich Lykogenes Szydził, ubrawszy się prętko do niego przylecieli y naypierwey go kułakami utłukli [...]. HistŚwież306.
~ [...] tłukę ich stosse/ utłukłemich habe gestossen [...]. DobrGram268.
~ Potym odprowádzeni są do więzienia, ktorzy ie wiedli, naprzod nie lutościwie o ziemię rzucili, pięściámi y nogámi utłukli, y znowu kaydány y mánele, ktore byli dla roboty z nich zdięli, włożyli, y mocno powiązáli [...]. TylkStrom21.
2.
»na proszek«
Rekcja:
co
– Na plec i na inne członki schniące. Weźmij jałowcowych jagodek, korzenia lubczykowego, a łoju gniłego, masła niesolonego, utłucz wszytko miałko, a wespół usmaż, tem pomazuj miejsce schnące do tygodnia. DorHipTur207.
– [...] musiał się bijać proch w mozdzerzykach kuchennych [...] a tak przez cały dzień nie utłukli więc funtów 10. AquaPrax442.
– Utłuc gorczyce miałko y przes sito przesiac tyle ile kto chce [..]. GrodzMisc94b.
– W tymże źwierzątku/ w przednich nogách są kostki máłe/ ktore dobrze utłukszy ná proch/ dáć się w iákimkolwiek liquorze nápić tym/ ktorzy trudność uryny cierpią [...]. HercBan32.
– Obłupionych kásztánow násuszyć w piecu, te vtłucz w stępie, dobrą przygarść mąki nápoł z otrębámi zmięszawvvszy sspołem, przez trzy niedziele z obrokiem zádawáć. HaurEk54.
– Na błękitny [altembas] dość utłuc sukna błękitnego [...]. SekrWyj35.
~ Posiekany [kir] włoż w mozdzerz. Vtłucz prawie na proch. SekrWyj35.
– Miey żywicę przezrozystą czarnawą, utłucz ią na mąkę. SekrWyj96.
~ [...] nalawszy proporcyonalnie kryniczney wody na to, utłucz y wyciśniey przez chustę [...]. BeimJelMed26.
– To wkupie utłukszy w mozdzierzu zaley wodą bzową, lipową [...]. BeimJelMed58.
– Utłuc co F. utłukę. zerstossen, zermalmen. piler, briser, égruger, casser. Utłuczony, gestossen, gestampft. pilé, égrugé, cassé. § pieprz miałko utłuczony. T III2456.
~ Utłuc co F. utłukę. zerstossen, zermalmen. piler, briser, égruger, casser. Utłuczony, gestossen, gestampft. pilé, égrugé, cassé. § pieprz miałko utłuczony. T III2456.
– [...] utłuką ná proch Bob, przydąwszy mąki pszenney, przywarzáią w mleku, y okładáią [piersi]. CompMed575.
~ Weś ieża, zabiy y spal ná popioł, utłucz, przesiey, y daway potrosze. CompMed619.
– Naprzod żrob [!] rosoł według sposobu wzwysz opisánego/ Wźmiy Bazantow/ albo Iarząbkow/ álbo Kuropatw/ Kápłonow/ vpiecz pięknie/ poleway másłem/ z deymi z rozná náMis[ę]/ żeby polewk[a] byłá na misie. gdy to przestygnie/ powybieray miesiste mieyscá/ á Końciste rozbierz w członki pięknie/ utłucz to miesiste dobrze w Mozdzierzu iáko másło [...]. CzerComp40.
– Weźmiy Ryzu sub[telne]go/ obierz/ zpłocz pięknie/ wytrziy serwetámi/ á susz/ vtłucz w Mozdzierzu ná mąkę/ przesiy [...]. CzerComp87.
– [...] przyday [...] korzenia przestępowego, łáien owcych, álbo gołębich suchych, korzenia Tatárskiego ziela, káżdego ileć się zda, utucz ná subtelny proch, zmieszay z gorzałką, przyday miodu, przysmarz, obłoż tym żywot, rzecz pewna gdy to się często będziesz appplikował, przytym smáruy żywot oleykiem Philosophorum, álbo jáłowcowym z gorzałką mocną. PromMed46.
– Item weźmi nasienie Száleiu biało kwitnącego, Máku, oboygá po dwá łoty, utłucz ná subtelny proszek, zmieszay z konfektem Rożowym dawnym, przyday Háłunu subtelno utartego ćwierć łotá [...]. PromMed99.
– Wziąć nasienia Kopru Włoskiego puł łotá/ nasienia Łoczygowego/ Pietrusczánego/ swoyskieo Kopru nasienia. Hányżu po ćwierci łotá. To miáłko vtłukszy/ po ćwierci ábo trochę więcey/ z białym winem dáwáć/ ciepło káżdego dnia náczczo pić. SyrZiel384.
– Tym ktorzy moczu zátrzymáć nie mogą/ wziąć korzonek tego kopru. Grochu Ptászego ábo Gęsiego rosczkę/ to vtłuc y z winem dáć pić/ zástánawia mocz. SyrZiel387.
– Krew vsty zbytnie odchodzącą záwściąga/ ziele Kopru Włoskiego/ vtłukszy z octem winnym rozczynić y ná piersi przykłádáć. SyrZiel390.
– Ránom tak ciętym iáko y sztychowym y tłuczonym/ y zápuchłym/ Kopru Włoskiego ziele vtłukszy z octem, iest lekárstwem/ przykłádáiąc. SyrZiel391.
– Vtłuczony ná klocu Stokwisz/ námoczysz w ługu [...]. CzerComp64.
2.
»na proszek«
– [...] skórę rozerznąwszy [...] natkaj tam słoniny wymoczonej, utłuczonej w moździerzu; a usypać w nię szkła tłuczonego bardzo drobno i przesianego jako mąka. OstrorMyślTur26.
– Włoskie orzechy nie swieżo z drzewá urwáne/ ábo utłuczone/ dobrze wysuszone/ są przyrodzenia ciepłego y suchego [...]. HercBan59.
– Końskie wnętrzne y zwierzchne vznawszy defektá, tákowych záżyć ingredientiey. Iáie całkowe, w gárdło koniowi obálonemu w puścić, lisiego potym dostáć mięsa te vsuszywszy y ná proch vtárszy, z oliwą, gorzałką, czosnkiem, y białą gorczycą vtłuczoną, z solą według potrzeby z mięszác, y dobrze rozkłoćiwszy, tymże sposobem wlać koniowi w gárdło, á potym mu krwie vpuścic. HaurEk45-46.
– Drugie prepurgowánie, Siárkę vtłuczoną miáłko po dwá łotá odwazoną z obrokiem mięszáć, y przez trzy álbo przez cztery dni alternatą zádawác koniowi, w piervvszy dzień zráná náczczo, w drugi dzień ná noc. HaurEk46.
– Rzecz iest máła, ziarno gorczyczne [...] mnieysze ieszcze ieżynki szkłá utłuczonego, iszcze mnieysza mąká, a naymnieyszy ow átomek, co owo ich ták wiele po promieniu słonecznym widać [...]. MłodzKazIV, 206.
– Idą inusum Medycyny, osobliwie ná truciznę pączki z drzewa tego [jesionu], iáko też utłuczone liście, ktore do swieżych przykładáią ran, álbo sokiem zápuszczaią [...]. ChmielAteny1755 I540.
– Utłuc co F. utłukę. zerstossen, zermalmen. piler, briser, égruger, casser. Utłuczony, gestossen, gestampft. pilé, égrugé, cassé. § pieprz miałko utłuczony. T III2456.
– [...] niech mokną te rzeczy utłuczone przez kilká dni [...]. CompMed69.
– Item ná bole pedogryczne, weźmi rzepy świeżey, uwarz ią dobrze, przebiy przez durszlak, przyday smietány stárey, siemieniá Lniánego ná proch utłuczonego, ośrodki chlebá białego, kwiátu Bzowego utłuczonego, imbieru trochę, zmieszay, przygrzey y okłáday, rzecz pewna. PromMed37.
– Tákże okłádánie żywotá prosem utłuczonym z kozimi łáynámi y z mydłem wárząc w ługu álbo w mleku, iest pomocne, tákże máterace z zioł y nasion wiátry poruszáiacych. PromMed46.
– Item nasienie bábczáne ná proch utłuczone y záżywáne, skutecznie stánowi proste biegunki. PromMed49.
– Item weźmi Iágieł ná mąkę utłucznych, nasienia Lniánego, kwiátu Bzowego, otrąb Przennych, káżdego zárowno, uwarz w mleku y przykłáday. PromMed115.
– Weźmi Iáłowcu utłuczonego, stochmalu ze Młyna, Rzodkwi ná tarle utártey, gorzałki, Mydłá, Oliwy, káżdego ileć się zda, zmieszay w garnuszku, zálep pokrywką, upraż, rozłoż ná chuście y przyłoż ciepło. PromMed153.
– Ná końcu Miesiącá Lipcá/ ábo ná początku Sierpniá kiedy iuż Kopr Włoski w kłącze/ ábo w łobozie dosyć miąższe wyroście/ y w kwitnieniu zupełnym iest/ zerznąc go co namiąższeyszy we wtorym członku od ziemie ábo od korzenia/ á zerznąć go rowno/ żeby żadney rysy áni rosczepienia nie było/ zátym drzeń ktory w nim iest biały/ chędogo drotem z niego wyiąć áż do korzenia/ tylko żeby nie był pręt rosczepiony/ y ná pełnić go/ miáłko vtłuczonym białym cukrem lodowátym/ wierzch woskiem co nalepiey zálepić/ y skoreczką z wierzchu obwiązáć/ żeby żadna wilgotność tám áni descz nie doszedł/ y ták przez cáły tydzień tego zániecháć/ áż się w tym czásie sok z korzenia tego Kopru ziednoczy z cukrem/ y w wodność się przemieni. SyrZiel387.
