o Słowniku
autorzy Słownika
historia
źródła
autorzy tekstów źródłowych
zasady opracowania
statystyki
najnowsze hasła
ostatnio zmodyfikowane hasła
materiały archiwalne
kontakt
kwerendy
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
zaczynające się od
zawierające
kończące się na
dokładnie
przeszukaj także hasła w indeksie
a fronte
a tergo
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
NOSIĆ
czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy gramatyczne
bezokolicznik
nosić
czas teraźniejszy
lp
1. os.
noszę
3. os.
nosi
lm
3. os.
noszą
czas przeszły
lp
m
3. os.
nosił
ż
3. os.
nosiła
lm
mos
3. os.
nosili
czas przyszły złożony
lp
ż
3. os.
będzie nosiła
imiesłów współczesny
nosząc
nieosobowy czas przeszły
noszono
Znaczenia
1. »dźwigać«
– Iak było niewidac okupu piiali wodę potym drwa do kuchni rąbali y nosili y w tey nędzy zywot skonczyli.
PasPam
52v
.
– Klęknął Eremita na Modlitwę a on Mu tym czasem porwał Baranka co zanim tląmoczek nosił y uciekł.
PasPam
56v
.
– Trznadel [...] Iawnie na gniazdo
nosił
między gęstwą ludzi.
PasPam
87v
.
– Wezmę owego Zeleckiego na ręce tak iako dzieci
noszą
bo chłopek był mały [...] y idę z nim.
PasPam
229
.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
chorągiew nosić
:
mydło nosić
:
2. »przynosić, dostarczać«
– Miałęm się ieszcze lepiey nizeli pierwey bo mi
noszono
y od krola y od Niego.
PasPam
145v
.
– Mieszczanie tedy [...] wskok składac się
nosić
roznych rzeczy Alem tego Niechciał.
PasPam
154
.
– Mowię tedy. kazesz WSC więcey
nosić
? bo ona [wydra] będzie nosiła poko mi niebędzie zadosyć Trzeba ryb Cebra na nosi ona.
PasPam
252
.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
wieczerzą nosić
:
karty nosić
:
3. »chodzić w czym, mieć na sobie«
– Prosił [wezyr] Aby respektowali na iego zgubę ktorey nieminie przez ten powroz ktory na szyi nosi iezeli Wiednia niedostanie.
PasPam
260
.
– Grzbietem
się
nie zakłada y nigdy nie
nosi
Zadniego Blachu ostro o ordynans prosi.
PasPam
270
.
Przenośnie
Mowię [...] kaz się komu nauczyć co to iest za powaga ktorą nasobie kozdy poseł nosi.
PasPam
167v
4. »mieć przy sobie«
– Słychac zas było ze go [panegiryk] kilka dni w kieszeni nosił co raz czytał a potym y Spalił.
PasPam
197v
.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
chorągiew nosić
:
»trzymać chorągiew w czasie walki, posuwania się oddziału wojskowego«
– Mnie tedy Deputowano z Panem Wawrzyńcem Rudzienskiem ktory potym unas chorągiew
nosił
.
PasPam
81
.
habit nosić
:
~
Niech
habit
różny
noszą
i różne baczmagi, Aby znano, co poseł, co trybunalista, Co senator, prokurat, a co też dudzista.
StarVotBar I
I 311
.
Związki frazeologiczne
cegłę nosić i wapno
:
»wykonywać najcięższe roboty«
– A co dziś na swobody iakieś tam każecie/
Cegłę nosić
, W Stambole
y wapno
będziecie.
TwarSLeg
95
.
wyżej nosa gębę nosić
:
»wywyższać się«
–
wyżey
nosa gębę nosić
.
sich aufblasen, die Nase hoch tragen. lever la crête; lever, sécoüer le menton; morguer.
T III
369
.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa
–
Dla pokoiu tę
broń
noszę/ O ktory cię Boże proszę
.
RysProv
III, 3
.
– To iest prawdziwa przypowieść
Chłop strzela a P Bog kule nosi
Bo na taki ogięn nalezało tam z polowę z koni spaść.
PasPam
107
.
–
Na się drugi
broń
nosi
.
RysProv
XI, 8
.
–
Ktora go przed sobą nosząc nie vstrzeże/ druga zá nią
chodząc
pewnie nie vstrzeże
.
RysProv
VI, 10
.
–
Chłop
nosi
proch/ á Pan Bog kulki
.
RysProv
II, 3
.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym