ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

Znaczenia

bot. »roślina zielna o właściwościach leczniczych; Pimpinella«

– Biedrzeniec/ Tragoselinum Sireni, quasi hircinum apium. [...] Pimpinella. [...] Saxifragiae hircina. [...] Duae eius species maior et minor. Kn 26.
– Pimpinella vera, Saxifragia quibusdam. Biebenell. Biedrzeniecz/ Rospikámień. GuldOn 14.
– Biedrzyncu uwiercic troche oskrobanego a pieprz[em] potrzasnawszy smiotaną ugniesc y na bolacy zamb przylozyc. GrodzMisc 98.
– bibenel biedrzyniec pimpinella KusWeg B4.
– Bibenel/ Biedrzeniec. ErnHand 120.
– Biedrzeniec ziele, g. biedrzeńca. (pimpinella saxifraga) Bibinell, Stein-Peterlein. le boucage. T III 42.
– Gdy chory uryny puścić niemoże, stłucz ziele Biedrzeniec, przysmasz z másłem, przyłoż ciepło ná łono. CompMed 345.
– Biedrzeniec/ Rospikámień/ Rozdział 18. Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell. BIedrzeniec własny iest troiáki. Wielki/ Máły álbo sámicá. Trzeci namnieyszy kryspowaty/ álbo kędzierzáwy. SyrZiel 62.
– Wodká z Biedrzeńcu. SyrZiel 71.
– Syrop z Biedrzeńcá. Bywa też Syrop wyciągniony z biedrzeńcu korzeniá suchego/ tym sposobem/ iáko sie powiedziáło o czynieniu Syropu z Cynámonu. SyrZiel 73.
– Są ktorzy ten Koziorożnik twierdzą być Biedrzeńcem. Drudzy Rospikámieniem/ ktory Łácinnicy Saxifragiam Hircinam zowią. Drudzy omylnym Dyptanem. Ale ci wszyscy w swym mniemániu się mylą. SyrZiel 1346.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

– Pimpinella Germanica Biedrzeniec mnieyszy. [rejestr ziół] CompMed 26.
– Biedrzeniec mnieyszy pospolity/ Rozdział 19. Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foena. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bibenell. Klein Bockspeterlein. Oder. Kleiner/steinpeterlein. Oder. [...] BIedrzeniec nász pospolity/ ktory mnieyszym/ álbo sámicą/ względem pierwszego zowiemy... SyrZiel 75-76.

– Biedrzeniec Czarny/ Rozdział 20. Bibenalla nigra. et Pimpinella hirsuta. Schwartz Bibenell. BIedrzeniec czarny/ korzeniá iest mocnego/ ná pálec wzmiąsz/ zwierzchu czarnego/ we wnątrz białego ... SyrZiel 78.

– Weźmi: Essencyi Biedrzęcu białego. Essencyi Bursztynowey, każdey ćwierć Łota. BeimJelMed 282.
– Proch známienity przeciwko morowemu powietrzu. Wziąć [...] Kwiátu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego ziela ... SyrZiel 52.
– Drudzy ten miod tym sposobem czynią. Biorą korzenia suszonego Kopru Wloskiego łotow dwánaście/ nasienia tegoż łotow ośm/ korzenia białego Biedrzeńcu/ Pieprzu czarnego y białego po dwa łoty... SyrZiel 395.

– Rupie i glisty w jelitach. [...] Weżmij pół funta oleju lnianego, biedrzeńcu tłuczonego zielonego i trteczy, pospolu usmaż w panwi, a ostudziwszy kładż koniowi w nozdrze. DorHipTur 210.
– Wziąc puł funtá lniánego oleiu, biedrzęńcu zielonego tłuczonego, y trztęczy ziela, w pánwi pospołu ostudziwszy y vsmáżone, kłaść często koniowi w nozdrzá. HaurEk 57-58.

Związki frazeologiczne

SyrZiel 62