– Nie bądŹcież tedy báłwochwálcámi/ jáko niektorzy z nich [Żydzi z czasów Mojżesza]. BG1 Kor 10, 7.
– Azaż nie wiecie/ iż niespráwiedliwi krolestwá Bożego nie odziedziczą? Nie mylicie się; áni wszetecznicy/ áni báłwochwálcy/ áni cudzołożnicy/ áni pieszczotliwi/ áni sámcołożnicy. BG1 Kor 6, 9-10.
– Lecz bojaŹliwym/ y niewiernym/ y obmierzłym/ y mężobojcom/ y wszetecżnikom/ y cżárownikom/ y báłwochwálcom/ [...]/ cżęść ich dána będzie w jeziorze gorájącym ogniem y siárką. Táć jest śmierć wtora. BGAp 21, 8.
– Báłwochwálcow y báłwanow marność. BGIz 44 streszcz..
– Bo iako bałwochwálcy pokłon czynią złotym lubo śrebrnym obrázom: ták łákomcy kłániáią się talerom swym/ y czerwonym złotym/ ná ktorych osoby są wybite Lewkow/ Sásow/ Krolow. BirkRusB2-B2v.
– On [Tobiasz] z bałwochwalcami Przestawać nie chciał, niezbożne przybytki Uchodząc – nie tak jak inni grzesznicy – W jerozolimskiej czcił Boga świątnicy. LubSTobPol58.
– NAczytawszy [...] o roznych Cudách Aegipskich báłwochwálcow/ ktore czynili przeciwko Moyzeszá y Aaroná consequenter y Páná Bogá [...] ten Párágráph nápisáć przedsię wziąłem. KalCuda75.
– Więc że Pháráonowi báłwochwálcy tákże iáko y Simon/ byli czárnoksiężnikámi/ ztąd conuinco, że y prawdziwych cudow czynić nie mogli. KalCuda77.
Przenośnie
ADoracya BOGU tylko przynależy, w Piśmie S. dowod. W Polszcze zazwyczay: Jestem z Adoracyą, czy chcemy zostać Bałwochwálcami?DrużZbiór459
Żadnego Bałwochwalcę czarownika, wrożka, zaklinacza w osadach, ani na stanowiskach między naszym żołnierstwem cierpieć nie chcemy.ArtWoj43
2.
»według wyznawców danej religii: wyznawca innej religii (innego wyznania); niekiedy ekspr.«
– Tám [do nieba] zuchwálcow nie puszczą [...] áni wszetecznikow/ mężoboycow/ báłwochwálcow/ Sodomitow/ y fáłszerzow wszelkich. StarKaz483.
– Żydom stary, nam i ten, i nowy obrazow Testament zakazuje, dopieroż bałwanow. Nie mogłem ich u żydow znaleść y poganow, I chybaby na świata trzeba jechać końce, Kędy jeszcze nie doszło prawdy Bożej słońce, Aż tu, gdzie go prawdziwi wyznawamy chwalcy, Żydzi nas i poganie zową bałwochwalcy? PotFraszBrück II5.
– Bałwochwálcy głupi do owego Są podobni w swem głupstwie głupiego ptászniká [który lowi ptaki]. DamKuligKról68.
– Grecy názwali zazdrość Momusem, ktorego zá Bożyszcze Bałwochwalcy mieli, z tey uszczypliwey mowy, pokonánia y reprehensyi. DuńKalMv.
– CHRZEŚCIAN Turcy zowią Giaur, to iest niewiernemi Bałwochwálcami. ChmielAteny1755 III, 493.
– O iakie głupstwo! kiedy bałwochwalcow Swiat chrześcianski przeiął obyczaie. DrużZbiór435.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
poganie bałwochwalcy:
– Wiedzcież tedy Pogániebáłwochwálcy/ Zydowie niewierni/ sprośni Máchometani […] iż Fides catholica haec est, ut unum Deum in Trinitate, et Trinitatem in unitate veneremur. StarKazII, 21.
– Przez Pháryzeuszow mogą się teraz rozumieć Pogánie báłwochwalcy/ Máchometanie obrzezáńcy [...] Heretycy bluŹniercy/ vporni Schizmátycy. StarKazII, 149.
3.
»ten, kto czci, uwielbia kogo, co, jest przywiązany do jakiej słabości, jakiego grzechu«
– Aza niewiesz iż obzercá káżdy, stawa się Báłwochwalcą brzuchá, y káłduna swego. AndPiekBoh156.
– Pytam: czemu księża naszy [...] zbierają pieniądze bezdzieccy, I albo z nimi w ziemię wprzod, nim śmierć zapadnie, Albo zaś w księżą, jeśli krewna nie ukradnie. [...] jako bałwochwalce swego depozytu, Jako sługi Mamony do zębow ich zgrzytu, Głębiej piekła z Judaszem spychają pospołu. PotFraszBrück II410.
– IDOLATRE [...] BAŁWOCHWALCA w Francuskim się mowi o tym co się szalenie w czym zákocha y zátopi. DanKolaDykII, 138.
4.
indyw.
»żartobliwie o tym, kto waży bałwany soli kamiennej«
– Mierzeńskim się rodziwszy, moj drogi Zygmuncie, Nie masz dziwu, że się znasz na mierze i funcie Przetoś ważnikiem soli każego kawalca; Słusznieć w Wieliczce może rzec, żeś bałwochwalca. PotFraszBrück II316.
