ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

liczba mnoga

Znaczenia

»łukowate pasmo włosów porastających wypukłość nad oczodołem u człowieka i zwierzęcia; czasem także powieka, rzęsa«

– Łysina szeroka oczu i brwi zajmująca, znak lenistwa i gnuśności. DorHipTur 26.
– Skrzywi brwi Sultan/ y námarszczy czołá/ Y wozowi się pilnie przypátruie. TasKochGoff 256.
– Brwi spuszczam [...] supercilia contraho. Kn 48.
– Brwi podnoszę [...] supercilia attollo. Kn 48.
– Wilczaty podłasy brwi białe [pies]. ArchRadziw 1638 343, 2.
– Oko (w ktorym Bielmo y Zrzęnica) przykrywa się Bowiekami [!] y Brwiami. KomDobrOrb 93.
– Prędko się rozsmiał [Hirpin] prędko smiech usmierzeł, Ustawnie brwiami, albo gębą migał. PotSyl 12.
– Wargi cynobrem zarumienisz. Oczy, brwi pomaluy. SekrWyj 85.
– Wzrostu są [Hiszpanie] miernego, brwi wyniosłey, chodu męskiego, mowy Oratorskiey. ChmielAteny II 699.
– Brew, f. g.. brwi. Augen-Braune. sourcil. § brwi podnoszę, spuszczam [...]. T III 76.
– Wenus iest gwiazdá łáskáwa, y czyni urodzonego pięknego, á nabárziey w oczách y w brwiách, cielistego, miernego wzrostu. AlbSekr 106.
– Wykrzywienie Twarzy, Warg, Brwi, Oczu, ábo Nosa, gdy się tráfi w gorączce, częstokroć znáczy śmierć. CompMed 127.
– Brzeg powiekow okrągło iest chrzęstkowáty y obrastáiący włosami, ále to co iest nad brzegiem, zowią się brwi. KirchFac 81.
– Ięczmyk ná powiece/ tákże ine krosty ze brwi spądza/ plastruiąc ten Sok z octem rostárty. SyrZiel 203.
– Brwiom opárszywiáłym iest lekárstwem: wziąwszy máści Cytrynowey łot á dwie kropce teg[o] oleyku/ y tym ie námázuiąc. SyrZiel 223.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Powiedziałem o Dziadach o Babach co powiem Dwa razy wtym są gorsze o iak owo Smieszna Gdy sie babus wymuscze gdy brwi Vfarbuie. OpalKSat 12.

– Práwá brew przyiaciela, lewa opak znaczy, Ieźli go oko swierzbi; mowi, że zápłáczy. DuńKal Qv.

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1651-1700

Znaczenia

1. »naprzeciwko, oko w oko«

– My w Naywyzszym kładąc ostatnie ufanie Zaydziem wbrew Osmanowi. DrobOpow 35.
– Kiedy nacierał [Newszler] Az na same obozy, kędy się zawierał Wezyr z Emiry swemi, dwa tysiąca koni w brew mu stanie. DrobOpow 48.
– Brew [...] w brew, adv. 1) in die Augen, ins Gesicht [...] 1) à la barbe, en visiere, en face, au nez de qu. [...] § 1) w brew mu to powiedział; w brew mu to biie [...]. T III 76.

2. »wprost, otwarcie, bez ogródek«

– Niźli go [Józefa] iednak do studni wrzucili [bracia] Co kto miał w sercu w brew mu wymowili. ChrośJóz1745 B3.
– Boć mi to Brát/ ktory mi w brew powie me wády Nie ten co mię po stronie szczypie przed sąsiády. DobrGram 4 nlb..

3. »niezgodnie z czym, przeciwnie w stosunku do czego«

– Brew [...] w brew, adv [...] 2) gerade wieder [...] 2) contre; malgrè. [...] § [...] 2) w brew tym ustawom to uczynił; w brew prawu się to czyni. T III 76.