relig.
»w Kościele Katolickim: ozdobna osłona najczęściej wykonana ze złota i szlachetnych kamieni, w której umieszczana jest konsekrowana hostia podczas adoracji i procesji«
– Monstrancya/ [...] Sacra theca Eucharistica quâ fertur in pompis. Monstratiam thecam vocant aliqui recentiores nouata voces, non broba, nec rem exprimente. Kn424.
– Monstrancya 1. - Krzyż wielki srebrny 1. - Patyny 2. KsPtaszUl565.
– Tedy wszyscy społem Obesli Klasztor z Monstrancyą kołęm. OblJasGór33.
– Wiedzieć tu trzeba że na ten okup Fara dała Srebra Grzyw 200. Iezuici 1000 y Monstrancyą pozłocistą. HistBun7.
– Monstrancya srebrna mała, mało od pacyfikała większá. AdnGospF IV/ 279, 7.
– [...] na ostatek pozwolilibyli Arcybiskupi y Biskupi Sryber Koscielnych Kilichow Monstrancyi y inszych Sryber wszystko to zabrano narobienie pieniędzy, naostatek talery twarde przebiianą na inszą monetę [...]. DrobTuszInf52-53.
– Offiarowawszy Votum Panu Bogu y Naswietszey Pamiey Mariey proszą ile moze bydz ten Łanczuch W te Swieta ktorych sie exponuie Naswietszy Sakrament Na Monstra[n]tiey y z Tabliczką był wieszany Ale sie to nie działo bo na Obrazie Noszączym zawiezony był [...]. KomonDziej130v.
– Tegoz Roku Slachetny Pąm Tomasz Sląski Podstarosci na ten czas Zywiecki Sprawił y darował Kosciołowi Zywieczkiemu osobliwie Bracztwu Rozanczowemu Monstrantią Srebrną Złocistą w Slonce. KomonDziej147.
– Monstráncya iedná złota má dyamentow 20 tysięcy ná sobie; á miedzy temi ieden nad Melchisedech tyki iak orzech mierny láskowy [...]. ChmielAteny II300.
– W Częstochowią widziałem z Drzewká Korálowego cásłą misternie wyrobioną Monstrancyę z Krakowa [...] ob hostilitatem tam repronowána. ChmielAteny1755 I554.
– Monstrancya. ein Monstransz. foleil ou l'on enferme l'hostie; Saint Sacrament.T III857.