ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

liczba mnoga

Znaczenia

»jaszczurka często błędnie brana za węża, Auguis fragilis«

– Pádáléc. seps, sepis [...] serpens paruus tabisicus corpus hominis quod attigerit dissoluens et ipsa ossa, teste Lucano Kn 659.
– On [Piton] tchnął płomieńmi nieugaszonemi/ Łeb Gorgonámi uwił mu się Smoczy/ Grzywę trząsł wściekłą padálcy sprosnemi/ Pewnieby pewnie/ co się tylko w ciáłá/ zápráwił ludzkie/ ręka mu zádrzáła. TwarSDaf 70-71.
– Lutni [...] Tyś w Orfeowych rozigrana palcach, Gniew we lwach, wściekłość w tygrach, jad w padalcach śmierzyła. MorszAUtwKuk 72.
– W Zawiślu tłusta skiba balsamuć nie rodzi Ani ziół wonnych, ale pszenicą nagrodzi; Piaski koło Olkusza, kędy srebro pławią (Zbójcy wężów, jaszczurów, padalców nadstawią); Podgórze od Krępaku zową i Bieszczadu. PotMorKuk III 111.
– Z rąk się wydały żyły jak padalce, Miara pazuró porównała palce, Skóra obrósszy rzadko włosem rudem Smołą i dawnym zatęchła się brudem. MałpaCzłow 204.
– Padalec: un aspic. KulUszDyk 119.
– SEPS Padálec iest ták wielkiego iádu, że kto iámę iego nádepce nie ostrożnie, nagłą padá śmiercią, táką zgniliznę, członkow rozsypanie nágłe przynosi. ChmielAteny1755 I 504.
– Ledwo niecnoty opowiedział Braci Aby ich za nie skarał Rodzicowi Aż poufałość, aż Braterstwo traci Aż go rownaią zaraz padalcowi. ChrośJóz1745 A8.
– Przechodzisz żmiię iadem, boś padalcem [o Herodiadzie]. DrużZbiór 208.

Przenośnie

Pluton [...] dáie Plenipotentią pospolitemu ruszeniu Szatánskiemu, áby mie żywo poimawszy do wieczney wrzucili kátusze, wiązac ręce y nogi siárczystemi pádálcámi.AndPiekBoh 42