Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

NASYCIĆ

czas. dk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn (pod: nasycony), T (pod: nasycam), L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  nasycić
czas przeszły
lp m 3. os.   nasycił
n 3. os.   nasycieło
lm mos 3. os.   nasycili
nmos 3. os.   nasyciły
czas przyszły prosty
lp 1. os.   nasycę
2. os.   nasycisz ||   naszycisz
3. os.   nasyci
lm 3. os.   nasycą
tryb rozkazujący
lp 2. os.   nasyć
tryb przypuszczający
lp m 1. os.   nasyciłbym
imiesłów uprzedni
  nasyciwszy
Znaczenia
1. »dając komuś jeść, zaspokoić jego głód«
Składnia: kogo, co; czym

  • [Chrystus] siedmiorgiem chlebá/ cztery tysiące ludzi ták hoynie násycił/ iż siedm koszow vłomkow po obiedzie zostáło. StarKaz 168.
  • [...] przedawáły Dámy bogáte [...] co naydroższego y naymilszego mieć mogły byle tylko łáknącego, prágnącego, obnażonego w ubogich JEZUSA nákarmić, násycić y przyodziáć. DanOstSwada V, 18.
  • W Raiu BOG Wszechmogący na początku swiata zaszczepił Drzewo Zywota, daiąc mu moc ożywiaiącą: ktorego frukt pożyty miał na iedne sto lat nasycić człowieka, y znowu go zażywszy, na dalsze go uczynić sytym wieki [...]. ChmielAteny III 321.
  • Roku 1194. Kazimierz [Sprawiedliwy] w dzień S. Floryana Nabożeństwo odprawiwszy, ubogich nasyciwszy, nazajutrz Panów wszystkich czestował [...]. ŁubHist 25.
  • Nasycam, v. m. F. nasycę. 1) sättigen, satt machen. [...] assouvir, rassasier; apaiser la faim. [...] nasycił dziecię głodne chlebem. T III 945.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Zébraka nigdy nié násycisz/ nie nátkasz. KnAd 1319.
  • Nie nasyci głodnego pełen wór pieniędzy, Jeśli chleba nie kupi [...]. PotFrasz4Kuk I 419.
  • Chłopá łákomego/ Woru dziuráwego/ Gościa bez-wstydnego. Nigdy nie nászycisz. ŻabPol C1.
2.  przen.  »zaspokoić czyjeś potrzeby lub pragnienia«
Składnia: kogo, co; czym || czego

  • [...] długich dniow násycę go [...]. KalCuda 232.
  • [...] co teraz ochłonie ieden zwodnik Dworski To y kilku Hetmanow przed tym nasycieło. OpalKSat 40.
  • Więcże złość nasyć! niech z twych ręku lunę Ciepłą krwią, a niech w swej ranie utonę! BorzNaw 187.
  • Kiedy pierwsza krew memi chęciami rzucała, Dziwnie mi swe wygody słodko cukrowała; Ale iż pełne były próżności znikomej, Nigdy nie nasyciły myśli mej łakomej; Dlategoż do sytniejszych potraw myśli głodne Przeniosłem, wzięwszy przedsię dzieła chwały godne. ZimBSiel 114.
  • Poráchowawszy się tedy z sobą, żem ná to niezárobił, ábym się sam moim od Vrzędow cnotliwie záwiádowánych vstąpieniem, winnym vczyniwszy, y winę vznawszy iáko káránie iákie miał przyiąć, á zrozumiawszy że chociażbym był y to vczynił, postáremu y ták nienásyciłbym iádu uwziętey przeciwko mnie złości. LubJMan 145.
  • [Szwedzi] ztych furyi máło nasycili Swoiey imprezy, lubo się palili Rowno z Ogniami: własnie iak o skáły Wszytek apparat y swoy Koszt niemały Tłukli y wniwecz razęm obracáli, y Kule y proch darmo wyrzucali. OblJasGór 101.
  • Teć to są perspektywy misterney roboty Y choć zdáleka pátrząc, nie násycą wzroku Pędzi ciekáwość szybko, dodaie ochoty Pozwála bespieczeństwa, przyśpieszaiąc kroku [...]. DrużZbiór 335.
  • Nasycam, v. m. F. nasycę. [...] 2) fig. sättigen, stillen eine Leidenschaft. [...] fig. rassasier, assouvir, contenter une passion. [...] nasycił nieugaszone miłości swoiey zapały. T III 945.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • nasycić serce:
    • Cieszże się/ a ná bole z niebá pátrząc moie/ Okrutna/ násyć niemi srogie serce swoie. OvOtwWPrzem 354.
    • [Graf Weyhard] Rozgromiwszy lud w Folwárku zelázem Zágarnął bydła czterdzieści sztuk rázem. Niedosyć ná tym, ále zeby więcey Nasycił serce poszedł iáknayprędzy Ku Millerowi [...]. OblJasGór 16.
  • nasycić oczy (sz. zm.):
    • Było i widzieć owo Neronowe Igrzysko z Rzymem głupie i surowe, Gdy Rzym zapalił wpojśrzód ciemnej nocy, Aby nasycił ogniem swoje oczy. BorzNaw 150.
    • Konstanty [...] po rożnych publicznych usługách eo spectaculo oczy swe w Sędziwości swey nasycił, iż pátrzył ná dwoch Synow pospołu w Rádzie z sobą siedzących. DanOstSwada II, 80.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Pozwoliliście kamerze sakry, królowi ekonomij; samiście się też biskupstwy, probostwy i opactwy podzielili, et revera turpe est doctori, cum culpa redarguit ipsum: łakomy chciwego nie nasyci. ListBisCz II 452.
3. »sprawić, że ktoś będzie miał coś w dużej ilości«
Składnia: kogo, co; czego

  • Pan Bóg [...] nasyci nas przez postronnego jakiego nieprzyjaciela tych popiołów i tych ruin, które sami nad bracią naszą doma dokazujemy. RadziwKSprawy 577.
  • [Modlitwa Chodkiewicza] Nasyc go [nieprzyjaciela] tey ochydy, niechay temi Pęty Brzęczy ktore zniosł na nas [...]. PotWoj 105.
4. »nasączyć jakimś płynem«
Składnia: co; czym

  • Nasycam, v. m. F. nasycę. [...] 3) träncken, einträncken mit etwas [...] abreuver, humecter, emboire, impregneur qu.ch de qu.ch. [...] nasyciwszy deskę oleiem. T III 945.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

NASYCONY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   nasycony
ż   nasycona
n   nasycone
N. ż   nasyconą
lm M. mos   nasyceni
nmos   nasycone
D.   nasyconych
B. nmos   nasycone
Najwcześniejsze poświadczenie:
1605
Znaczenia
1. »taki, który zaspokoił głód«
  • Usłyszałem szemranie synów Izraelskich; rzeczże do nich, mówiąc: Między dwoma wieczorami będziecie jeść mięso, a rano nasyceni będziecie chlebem, i poznacie, żem Ja Pan, Bóg wasz. BG Wj 16.
  • Nader nikczemne, y marne fleytuchy, Co nasycone odegnawszy Muchy, Niepotrzebnemi, głodne wabią: dzwięki, Na moie męki. PotPer 16v.
  • Nasycony. 1) gesättiget [...] rassasié [...]. T III 945.
2.  przen.  »taki, który zaspokoił swoje potrzeby lub pragnienia«
  • Y przywrocę zaś Izráelá do mieszkánia jego/ á páść się będzie ná Kármelu/ y ná Básánie/ y ná gorze Efrájimowey/ á w Gáláádzie násycona będzie duszá jego. BG Jr 50, 19.
  • Násycony/ syt. [...] Satur omnium rerum [...] ktorego możé násycić [...]. Kn 479.
  • [Wenera] od niedźwiedzi stroni Vzbroionych w pázury: y od niezmożonych Lwow/ rozmáitych bydeł mordem násyconych. OvOtwWPrzem 416.
  • [Kalwin] Z Tyliuszem przyiacielem nawiedzał Niemcy y Sekty Luterskiey Adherentow Marcina Bucera, y Desideriusza Erasma miał za szczęście widzieć, z niemi mowić, y nadzieią dobrą nasycony, znowu się powrocił do Francyi do Pictavum Miasta, w ogrodach tamecznych częste dyskursa ,y dysputy złe maiąc z uczonemi o Maxymach Katolickich [...]. ChmielAteny III 614.
  • Nasycony. [...] 2) gestillet, gesättiget [...] rassasié, soul [...]. T III 945.
Przenośnie
  • Pijawká ma dwie corki/ ktore mowią;: Przynieś/ przynieś. Trzy rzeczy są/ ktore nie bywáją násycone: owszem cztery/ ktore nie mowią; Dosyć. Grob/ i żywot niepłodny/ ziemiá też niebywa násycona wodą/ á ogień nie mówi; Dosyć.BG Prz 30, 15-16
3. »nasączony czymś«
  • A im więcey nieprzyiaciel ná fortele swe się zdobywał/ tym bárziey Pan Bog nász spráwą dziwną / przez ręce násze tłumił nieprzyiacielá/ iż ze wstydem y háńbą/ násycony krwią trupow swoich / od nas odstępowáć musiał. BiałłozorList Av.
  • Jedná cię/ z trzech siostr [żądz piekielnych]/ drągiem piekielnym snadź tknęłá/ y iádu násyconą gádziną nátchnęłá. OvOtwWPrzem 406.
  • Nasycony. [...] 3) eingetränckt [...] abreuvé, imbu de qu.ch. T III 945.
Znaczenia niepewne
1 lub 2:
  • Atoli nie bierz nic nigdy od pysznego, strzeż się obowięzywać tym, co się fałszywą wspaniałością szczycą, iako y owym ktorzy przywarą łakomstwa słyną: ponieważ chełpliwa wyniosłość prędkoli pożnoli na wstyd cię poda, á chciwe łakomstwo nie będzie nigdy nasycone. ChesMinFilozof 57-58.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: NIENASYCONY.
Data ostatniej modyfikacji: 23.10.2014
Odsyłacze
Patrz: NASYCAĆ, NASYCAĆ SIĘ, NASYCIĆ SIĘ, SYCIĆ, *WYSYCIĆ, SYCIĆ SIĘ, *USYCIĆ.
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 23.10.2014