Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ATAMAN

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ATAMAN, *WATAMAN
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
Kn, T

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   ataman
C.   atamanowi
B. uż. żyw.   atamana
liczba mnoga
M. uż. osob.   atamani
D.   atamanów
B. uż. osob.   watamanów
Etymologia
ataman
rus. wataman
Znaczenia
1. »hetman, dowódca w wojsku kozackim«
  • – Setnicy, y Atamani, ci maią bydź z Kozakow samych, dobrze Nam [sejmowi] y Rzpltey zasłużonych, ludzi Rycerskich obierani. VolLeg III 928.
  • – Więźnie [w zamku żółkiewskim:] Matwiej, pachołek szeregowy Kozak jeden, ataman. InwŻółkGęb 121.
  • – Inni ich [Kozaków] Officierowie byli Assawułowie niby Námieśnicy Hetmańscy, Pułkownicy, Sotnicy, Atámani. ChmielAteny II 708.
  • – W tym ściganiu za niemi Ataman z Kotelni Kozacki wziął spisą od Haydamaki koło ucha. RadziwUDiar B3.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ataman koszowy:
    • – WIerność Poddánstwá swego Atáman Koszowy y wszyscy ná Zaporozu zostáiący/ W. K. M. Pánu Memu Miłościwemu oświadczáiąc [...] przysłáli mnie Hrámotę od Romadánowskiego do siebie pisáną. MerkPol 170.
  • ataman zaporowski:
    • – Przysłáli Hrámotę [kozacy] od Romadánowskiego do siebie pisáną/ á przy oney y Moskalá; ktory rozmáitemi vsiłował sposobámi Atámaná Záporowskiego odstrychnąć [od wierności królowi]. MerkPol 170.
Przenośnie
  • Pocznie się iuz sposobić [Turek] do owey Nieborakowi Atamanowi posługi [do rozbierania] [...] a kozak go zakark.PasPam 269
2. »o biblijnym dowódcy wojska izraelskiego«
  • – Zawołał snać Ioab swoich Watamanow, Assawułłow, starszyny. MłodzKaz I, 315.