Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BEZBRONNY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1606-1608
Formy gramatyczne
lp M. m   bezbronny
ż   bezbronna
D. m   bezbronnego
ż   bezbronnej
B. m żyw   bezbronnego
N. m   bezbronnym
ż   bezbronną
lm M. mos   bezbronni
nmos   bezbronne
B. mos   bezbronnych
nmos   bezbronne
Znaczenia
1. »niemający broni, nieuzbrojony«
  • – Wszyscy szli bezbronni, a nie może jej też nikt nosić po mieście, pogotowiu na zamek z nią przyjachać, chyba w drogę. NiemPam 47.
  • – Za taką tedy zdradą armatę już swoję ręczną pooddawawszy, tem snadniej jako bezbronnych zewłóczyli ze wszystkiego. NiemPam 75.
  • – Tráfiło się że żołnierz ieden/ zábił Oycá towárzyszá swoiego/ ktory z nim pod iedną chorągwią służył; ten chcący się zemścić śmierci Oycá swoiego [...] upátrował nań pogody/ áby go mogł kędy zdybáć bezbronnego. Y upátrzył sobie czás kiedy on boso y bez broniey obchodził groby. StarKaz II, 539.
  • – Wiem, nie Kupido zranił mię bezbronny, Raczej, Halino, twój wzrok nieuchronny, Który i duszę przez ciało przenika, I serce tyka. ZimSRoks 100.
  • – Przyjachało Szwedów trzech [...] Wyszedł do nich (Pan Łukasz) z ludzkościéj z gospodarzem. Że gospodarz był bezbronny, zaraz się na niego srożył z gniéwem ten rajtar. WierzbKon 104.
  • – Nie wiedzie się S. Ignácemu świecka woyná/ bezbronnym zakonnikiem piekło burzy. BujnDroga 211.
  • – Sylla zdradziecko postępuiąc z niemi rozkazał wprzody Woysku onemu oręze poodbierac, y wszytkich ogołem wyzabiiac, a potym do bezbronnego Sakrypartu wpadszy na Czterdziesci tysięcy Ludzi powytracał. SzołHist 3.
  • – Rycerz Godziemba nazwany, potężnie rażąc nieprzyiaciela, od broni odpadł; do bliskiego tedy lasu uchodził, ale że y tam za nim Morawczyk nacierał, spodziewaiac się, że bezbronnego snadno w łyka weźmie; Godziemba chybko skoczy z konia. NiesKor II 242.
Związki frazeologiczne

  • ręką bezbronną:
    • »będąc nieuzbrojonym«
    • – W tym gdy ręką bezbronną mężnie czyni sielá/ Niechcąc umrzeć bez pomsty/ z tełu go pożełá Nożem krwáwym Láchezys. TwarSLeg 35.
2. »niemogący się bronić, niemający warunków do obrony; słaby, bezsilny«
  • – Ludzie iáko owieczki iákie bezbronne/ żadnego rysztunku nie máią/ czymby się bronić mogli nieprzyiaciołom swoim dusznym. StarKaz II, 92.
  • – Starożyty w Podgorzu szlachtą są Faglowie. Ptak po polsku, fogiel po niemiecku się zowie. Nie krogulec przepiorki, co mu połow łatwy; Nie jastrząb, co bezbronne gniecie kuropatwy [...] Ale w rodzie Faglowie lęgą się sokolem. PotFraszBrück II 341.
  • – A to dla tey przyczyny osobliwie, święty Młodzian ták postępował, áby czárt przeklęty Niezástał duszy iego prożney, y bezbronney. DamKuligKról 226.
  • – Wolny szlachcic rozumieiąc się bydź bespiecznym od wszelkich napaści, niedba czy Rzeczpospolita słaba y bezbronna. LeszczStGłos 8.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*BEZBRONNY
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1670
Znaczenia
»niemający broni, nieuzbrojony«
  • – Ieden wzaiem drugiemu dodawszy potuchy Siecze, rąbie bez bronnych, kole kędy moze Nie dba naPłacz naModły, owszem gorzy sroze. PotWoj 109.
  • – On pomalenku do tegosz domku wszedł y bezbronnego zastawszy na łozku przypadł. HistŚwież 108.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 01.03.2011
Autorzy: KŻ
Data ostatniej modyfikacji: 01.03.2011