– Nie było słycháć nic inszego ná ten czás/ iedno biy zábiy Chrześciániná. Nic inszego widáć nie było ná ten czás/ iedno kátownie/ bicze/ rozgi/ wygnánia/ śmierci/ żelázá/ ognie/ łáńcuchy/ okowy/ kordy/ szubienice/ krzyże. BirkNiedz16.
– [...] O iak tak czesta trwoga iaki tam nie pokoy Gdy drugi cienia swego boi sie mniemaiąc Ze to iuz wie wszytekswiat co gdzie cicho zrobieł Stanie sumnienie zabicz za hak zaKatownią Niewiem iaką za rozgi za proby y wszytkie Meki [...]. OpalKSat49.
– Nie mogłá nikogo bárziey vkáráć náturá, iáko ktorych pysnych, á boiáźliwych oraz vformowáłá, tácy dla pychy, do vrázy káżdą rzecz pociągną, á záś dla boiáźniey, zábieżeć temu, czyli nie śmieią, czyli nie vmieiją, skąd vgryzienie cierpiąc, gotową sámi ná się kátownią noszą. FredPrzysł D3.
– Co mąk może być, co męki i kary, Wszytkiego w sercach czynisz nam ponowę, Skąd widząc taką katownię, z tej miary Słusznie cię krzyżem, krzyżem mym nazowę. MorszAUtwKuk46.
– [...] Do Prussyey przyszedłon do Ewmenid przydzie [Masław] GdzieKatownią dręczony, iako łotr zabity [...]. DrobOpow137.
– [...] Pełen gniewu do PolskiBolesław przyiedzie Wnet zbiegow nakatownią Phalaryda wiedzie Z innych honory zdeymie [...]. DrobOpow139.
– [...] aby rychley powiadał/ kiedy go na kátowniey raz w Ratuszu/ drugi raz w lesie rościągnąwszy/ płátámi w gorzałce zámoczonemi y zápalonemi przez godzine palić będą okrutnie. WisCzar52.
– [...] im y sam żywot w takich kátowniách obrzydnie/ y zá tákim nieporządnym postępkiem/ przychodzi im do tego/ że to wszystko choć bezwinne ná sie czasem wyznawaią/ o co ich pomawiáią [...]. WisCzar54-55.
– Ona widząc ze nierówna z pánią hárendarką zwáśniona/ chcąc snádniey wyniść z tego/ y widząc iuż kátá nád sobą z vrzędem y z sámym hárendarzem roziuszonym po długich wymowkách y proźbách/ gdy nic nieprzemogłá/ obawiáiąc się kátowniey ktorą iey grożono/ z stráchu przyznáłá się że iest czárownica [...]. WisCzar56.
– Tzrecia [!] Kondycia, áby złoczyńcá to swoie powołánie/ kátownią potym potwierdził/ á tá iest pospolita sententia Doktorow w práwie biegłych Masz Ioannem Crotum tract. de testibus in 2. summat. n. 158 mascard. volum. 3. de probat. concl. 131. n. 38. Farin in praxi. Del. lib 5. Laym. q. 8. Iust n. 37. WisCzar79-80.
– PYTANIE X. Ktorych osob niegodzi się męczyć. KRotko odpowiádam podług náuki práwney. Naprzod młodych á máłych dzieci/ dla ich słábości/ l. §. impuberes ff. ad S. C. Syllania, num. 1. Aczkolwiek ich strászyć y rozgámi siec mogą. Powtore ludzi stárych y zgrzybiáłych oboiey płci l. si quis in graui, §. ignoscitur ff. eod. áczkolwiek y tych postrászyć może/ vkázuiąc im kátownią. WisCzar93.
– Czytáliście o Swiętych Bożych, że goździ nábiwszy ostrych, kazano im w-tákiem obowiu chodzić, rozpaliwszy ołow, wrzący oley, wrzącą smołę, w-ustá im lano, obwinąwszy w-siárkę, w-smołę, żywo ich zápalano. spodziewaycie się więcey od Antychrystá, same przedłużeniem do rozpáczy przywodzą kátownie Iápońskie, spodziewaycie się więcey, i to iest ártykuł wiáry wyráżony w-Ewángelyi: Erit tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio ... ne[.] fiet, á iákożbyście to wszystko wytrwáli? MłodzKazII, 434.
– Coż ich na śmierć i wytrzymanie wszelkich katowni, tak odwaznemi czyniło? SekrWyj27-28.
– Tym omamieni ludzie oni, inszey oprocz ciała roskoszy nieznaiący; szli wesoło z Oyczyzny za dalekie morze na katownie i na śmierć pewną. SekrWyj28.
– Męki zaś w osobności tam tákie są/ że káżdy smysł swą osobliwą katownię cierpi. BujnDroga162.
– Innym złoczyńco[m] mąk y kátowni/ śmierć wżdy końcem iest; potępiony[m] Bog śmierć odebrał/ żeby ich żywą śmiercią kárał/ á tákich [tak ich] tráwił/ aby wieczną śmierć/ żywo á náder żywo czuiąc/ cięższymi nád śmierć mękámi konali/ a końcá y uwolnieniá ktoire więc śmierć przynosi/ ná wieki nie mieli. BujnDroga165.
– Ten braciszek, zowią go sensus tactus, jako karnalista nie tylko dusze, ale też i same ciała traktować inaczej, ale tylko okrutnie, z boleścią, z smutkiem, żałością i męką wielką, katownią, nie umie [...]. RychKazNad349.
– [...] niech serce na palu Niech ná katowniach grzeszne ciáło ięczy [..]. ChrośZbiór3.
– Choć usidlony spałem dość warownie zá odpoczynek maiący kátownie [...]. ChrośZbiór13.
– [...] miala z Amiliuszem dwoie dzieci, iedno z nich iakoś w tenczas Kiedy do niey pobiegła Hortensia katowac ią do Owego Więzienia Matczynego wpadło y przypatrzyłosię co z Matką iego Owa piekielna Harpia robiła jak niebogę wyschłą bladą tłukła kiymi, piesciami y pazurami darła, y nie mogąc katowni zniesc ow chłopczyk upadł Hortensyi do nog prosząc ią za Matką swoią aby iey zfolgowała [..]. HistŚwież194-195.
– Te zaś świątobliwe katownie, inne u niego były codzienne inne miesięczne, inne roczne, inne nadzwyczayne. NiesKor II93.
– Niechay sam zginie z swoiego wyroku Z tymi wspoł co się przyłączyli kniemu Y iednostaynie na katownie nasze Ostrzą swe kordy, szable y pałasze[...]. ChrośAm55.
– Katownią zycie, y męka na świecie Iesli Niewinność swey nie ma obrony [...]. ChrośJóz1745 A2.
– Iako y swego Alexander wzaiem Pomścił się Oyca, y Zaboycow srogich dostawszy, kazał swoim obyczaiem Dać ich na przykład, do katowni mnogich Tych Octawiusz; co o nich zagaiem Iako z Wielmoznych uczynił ubogich W dalszey co idzie doczytasz się Xiędze Do iakiey mogą przyść Potęzni nędze. ChrośKon53.
– Iák ná kátowni zostawáć muszę, Gdyż ze mnie práwie wypiera duszę [podagra]. CompMed388.
– Páznokty żélázne w-kátowni. Vngulae [...] suprà Hak 1. Kn676.
– Iáko tedy męstwo Dawidowe znáczne/ gdy lwy y niedźwiedzie dusił/ gdy obrzymá onego wálił: iáko Sámsonowe siły znáczne były/ gdy brany ciężkie wynosił/ gdy szczęką iedną oślą vfce tysiączne poráził: ták moc Páńska známi gdy złe Anyoły/ złe y okrutne ludzie ukaráć umie; iesli nie tu/ tedy pewnie ná onym świecie w więzieniu y kátowni wieczney. BirkNiedz142.
– Pan Bog [...] synaczká wászego z morderstwá przebrzytkiego tyránná/ y z iego kátownie wyswobodził [...]. KalCuda249-250.
Znaczenia niepewne
1 a. 2:
– Katownia. Marter oder Pein-Stube. lieu ou l''on tourmente les criminels. T III542.
