Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

SŁYCHAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (korpus), Kn (co tám?; w-miéścié iést), T, L (pod: słych; XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
lp 1. os.   słycham
3. os.   słycha
lm 1. os.   słychamy
3. os.   słychają
czas przeszły
lp m 1. os.   słychałem
3. os.   słychał
n 3. os.   słychało
lm mos 2. os.   słychaliście
3. os.   słychali
nmos 3. os.   słychały
imiesłów uprzedni
  słychawszy
nieosobowy czas przeszły
  słychano
Znaczenia
1. »słyszeć«
Składnia: kogo, co

  • [Słonecznik] oraczom y ludziom wieyskim/ ktorzy zegárow niesłycháią/ godziny vkázuie. SyrZiel 1039.
  • Choc nie na trakcie Miasta choc tam unich niemiałęm woli bydz o drugich y niesłychałęm a przyiechali godzili się prosili że by ich minąc żeby wolni byli od podwod. PasPam 165.
2. »mieć wiadomości o czym«
Składnia: o kim, o czym // co // zd.

  • Ci ludzie [Lapończycy] na ten czas, przy obiedzie,upominki Wielkiej Kniaziowej oddawali, piesków białych i czarnych, kilka soroków (sobole i kuny nie rodzą się u nich), bez oracyi, a też żaden z nich nigdy nie słychał o retoryce, ani Demostenesie. NiemPam 59-60.
  • Nie szkody popadáli żołnierze Rzymscy ná woynach: skárby tám ráczey náydowáli [...] Toż słycham o Káwálerách Máltáńskich, (że inne opuszczę) gdy ná Tureckie włości wpádną. BirkOboz 53.
  • Bo coż się dzieie ná Dworzech Páńskich Książęcych bez Kredencow: a wżdy tám iáko máło przyiáźni y prawdziwey życzliwości/ widzimy y słychamy. StarPopr 79.
  • Nieprzyiaciel iusz pewny, z czym wieść wieść popycha On o zadnych do tych czas posiłkach nie słycha. PotWoj 53.
  • Brat Azyatyckiego Basze zywcem wzięty Aleprędko Smiertelnem bolem od ran zdięty I inszych, co męznieyszych, co znacznieyszych wiele Ktorzy dotąd o Polskiey nie słychawszy siele. PotWoj 84.
  • [...] nową niebieską nauką wsparty miał utroque excellere: cnotą naprzod: wiedząc, że i na tym świecie, równą z pogany dawnymi sławę która post funera vivit i na onym przyszłym. Czego niesłychało bogactwo, żywot wiecznie szczęśliwy pewną mieć będzie zapłatę. PotWoj IV.
  • Z tamtej strony ludzi zwodzą inkwizycyją wywodzą Z tych, co drudzy mię nie znali, - ledwo że o tym słychali. StanTrans 70.
  • Dwu bráci Arciszewskich, Krzystof z Eliaszem Ktorzy sie pod Herbownym, w Horyżoncie nászem Lwem rodzili, tám Cnotą, Polskie imie wsławią? Gdzie nigdy nie słychano o niem, tám zostawią, Swoię y swego Domu pámiątkę po sobie? PotPocz 155.
  • Czy słycháliście wy o tym/ iż gorączká gorączki nie wyrzuci/ áni zdrowia da choremu? BirkRus 11.
Znaczenia niepewne
1 i 2:
  • A nie widzisz iák krążą źli nieprzyiaciele Nád twą szyią/ iák mieczow dobytych iest wiele. I iák sie dziś Krolestwá w burdzie zodmięniáły? Tákich nowin twych Przodkow vszy niesłycháły [...]. JurkLech Bv.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

SŁYCHANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. m   słychany
ż   słychana
D. ż   słychanej
N. m   słychanym
W. ż   słychana
lm M. mos   słychani
nmos   słychane
D.   słychanych
C.   słychanym
B. nmos   słychane
N.   słychanemi
Ms.   słychanych
Najwcześniejsze poświadczenie:
1601-1616
Znaczenia
»taki, o którym się mówi«
  • A iż nie tylko ta generalna waśń między J.K.M., p.n., a wielką częścią poddanych tych suspicyjej zostawa, ale i między prywatnemi pany domów wielkich i moznych, która tak żałosne w ojczyźnie naszej i mało kiedy słychane zacięgi wprowadzała, pewnie że i w tym trzeba wm. m. m. panom i wszystkiej P. R. do tego się przyczynić, jakoby autoritate totius Reipublice media takie były podane, które by strony powinne były przyjąć [...]. AktaPozn I/1 390.
  • Zamykaj dom weselny, z którego pijane Głosy niewieście często bywają słychane. SaadiOtwSGul 246.
  • Do tego sklepu, w ktorym smiertelna zzewłoka Lezała w drogiey trunnie wielkiego Proroka Od dawnych wiekow mało słychanemi cudy Obszedszy ią trzy razy wchodziły obłudy. ArKochOrl 24.
  • [...] w Páństwie Polskim kto teraz nawiętszą przyczyną tey drogości nigdy nie słycháney iuż przez kilká lat: Łákomi. StarPopr 100-101.
  • Co gdy dobrze Pánowie żołnierze rozgryziecie/ mam zá to/ że przeciwko Pánu y Oyczyznie niezwyczáynych/ á u Stáropolskich żołnierzow/ áni słychánych gromad y Konfederáciy zániechacie. StarPopr 134.
  • Słychány/ (oppositum Niésłychány) [...] Sub auditum cadens. Familiaris auribus meis vox [...]. Kn 1015.
  • Z drapieżey ludzie żyią/ nie iest gość bespieczny Od gospodarzá/ áni w przyiáźni státeczny Zięć przeciwko Swiekrowi/ nie często słychána Zgodá/ by między Brácią miáłá bydź chowána. OvOtwWPrzem 11.
  • O chłopskich opressiach nie trzeba y mowic Iawne te są powiada przy zaciągach srogich I nigdy niesłychanych. OpalKSat 92.
  • Ze się im to nie vdáło, áni, Bog, Cnoty y niewinności obrońca, dał mię pożyć nieprzyiaciołom moim, y ręką dobrotliwą wspárł przeciwko ták wielkim y ledwie słychánym następom [...]. LubJMan 44-45.
  • Rozbiegła się lotnym zapędem/ iako szeroki świat/ ogromna i ozdobna sławá nieporownánych zwycięstw/ W. K. Mości w iednym i drugim miesiącu/ wielu wiekow/ i wielkich Krolow zrownawszy Historye/ stipata centum bella furoribus, áni słychánym áni czytánym podobno sukcesem/ W. K. Mość skończyłeś. PisMów II 207-208.
  • Toż w polu niebieskie przeznaczyły miotły, Kiedy w krzykliwe trąby i tubalne kotły Orła białego hukną, Dunajowi ani Wiedeńskim belloardom Polacy słychani. PotFraszBrück I 574.
  • O zawziętosci w człeku nié słychana! Gdy go fortuna z Kamillami rowna I z Metallami; ktorych wielkosc znana Jemu sromota widzi się byc głowna [...]. LucChrośPhar 55.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dziwy niesłychane (sz. zm.):
    • Ale skoro do wschodu przychodziło/ ozdobiło łożnicę swoię nalepiey/ to iest Jutrzenkę: ciáło mowię/ y duszę Pánieńską: nápełniło ią niesłychánymi/ y nigdy niewidánymi dziwy/ iáko theatrum iákie/ iáko Mátkę y corkę Stworzycielową. BirkNiedz 46.
    • [...] o dziwy dziwy nigdy nie widane O dziwy smiele rzekę nigdy niesłychane Mizerny człowiek w grzechach ustawicznie broi A Bog na krzyzu przezen miedzi łotry stoi. KodKon 83.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

SŁYCHANA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»jest słyszane«
  • [...] wiesz co tu o pogębki ludzie czynią: á niesłychána áby Dźiecinę máłą miał kto vderzyć w twarz subtelniuchną/ á mniey słychána/ y owszem do pomyślenia komu przyść może/ áby Bog od stworzenia miał być policzkowány? HinPlęsy 88.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024

SŁYCHAĆ

czas. niewł. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
  słychać
czas przeszły
  było słychać
czas przyszły złożony
  będzie słychać
Najwcześniejsze poświadczenie:
1618
Znaczenia
1. »można słyszeć«
  • Krol ktoremu się tak zda ze ią [jego córkę] potwarzono Kazał, aby powszytkiem panstwie wytrąbiono Ze ią z wielkiem posagiem da temu za zonę Ktory z niey zdyimie zmazę y osławę onę Kto by się tego podiął nie słychac zadnego Owszem, tylko patrzaią ieden na drugiego [...]. ArKochOrl 49.
  • Są niektore głosy wielkie/ duże/ ktore dáleko idą: są drugie ciche/ niskie/ ktorych ledwie y z bliská słycháć. BirkNiedz 33.
  • Minęli nás, tá woyna idzie im iák żarty, Nie masz ludzi ná murach nie maszw porcie warty, Y nie słycháć starszyzny; stráże obchodzących, Nie wątpią, że nas wszystkich przydybali spiących [...]. CorMorszACyd 170.
  • Wprzod chrzęst tylko y szelest, słychac było cichy Gdy naszy ławą brali Poganstwo na Sztychy [...]. PotWoj 116.
  • Gdy po bruku w Miescie idą [Dunki] to taki uczynią kołat co nie słychać Kiedy człowiek do Człowieka mowi. PasPam 55.
  • Słyszycie Strzelanie Słychać y głosy Moskiewskie. PasPam 112.
  • Nadednięm przebudzę się az iakis koło Sciąn słychać Szelest. PasPam 143.
  • Ani Siekiery, áni słycháć było młotá, Choć z drzewá, y z kámieni, złożona robotá: Kiedy Sálomon, ktory ná wszytek świat słynie, Kościoł Bogu, w cudowney budował Máchinie [...]. PotPocz 56.
  • Na ktorey Gorze iest Iezioro iedno na kstałt Stawu Sitowiną zarosłe gdzie Czarna Woda zawsze stoi, y ztąd Nazwana ta Gora iest Skrzecznią albo Skrzeczno ze wtym Ieziorze Zaby czesto skrzeczą ze ich daleko pod Wiecor słychac. KomonDziej 5.
2. »można odbierać węchem«
  • [...] ludzi jednych nabito, drugich nałapano, trzeci zuciekali, czwarci wymarli, od których na wiosnę ścierwów tak końskich, jako po części ludzkich na pół mile smród słychać było. ŁośPam 84-85.
3. »mówi się o czym«
  • Pokoy miedzy nimi [zwierzętami] wielki; woien/ zwłaszczá w iednym rodzaiu/ nie słycháć. BirkNiedz 42.
  • A nie bądźcie miękkiego sercá/ áni się lękajcie wieści/ ktorą będzie słycháć w tey ziemi; gdy przydzie jednego roku nowiná/ potym drugiego roku wieść y gwałt w ziemi/ a pan ná páná. BG Jr 51, 46.
  • W-miéścié iést/ Ad vrbem est. [...] Co tám ná miéścié słycháć? [...] Co w-miéścié słycháć [...] quid in ciuitate auditur? Kn 1216.
  • Nie słychac nic o zadnych y supplikaciach Processiey nie pytay czemu! OpalKSat 79.
  • [...] y o Niżyńskim y o Czerniechowskim Pułkách słycháć/ że iuż powrocili/ y iedno trzymaią z Chmielnickim. MerkPol 24.
  • O Rebelliey Miástá Brági nic nie słycháć nowego. MerkPol 69.
  • Słychać było że tegosz zazyli kunsztu nanich y drugi raz. PasPam 70.
  • Spytał swego węgrzyna kochanego Andryś co tez tam między wami słychać o naszym Seymie. PasPam 188.
  • Są tez to y insi zacni Prałaci Biskupi kollegowie twoi [...] Wszak to Ludzie iako y ty A Słychać że na nich aby Podobienstwo Postępkow twoich zacny Pasterzu. PasPam 193.
  • Słychac zas było ze go [panegiryk] kilka dni w kieszeni nosił co raz czytał a potym y spalił. PasPam 197.
  • A podobno to z tey Okazyiey tego Pana Dembinskiego oslepic, a Pana Stadniczkiego wywałaszyc kazał, dla czego, bedąc w Baniciey do Rzymu poszedł y tam gdzies Vmarł, iz o nim do tego czasu gdzie sie podział niesłychac. KomonDziej 104.
  • słychać było ale to nie prawda. man redete es, aber es ist nicht wahr. on le disoit, mais cela n'est pas vrai. T III 2080.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Dobre dáleko słycháć/ á złe ieszcze dáley. RysProv 20.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 16.01.2015
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 16.01.2015