1.
»stawać się coraz cieplejszym, powodować podniesienie swojej temperatury za pomocą źródła ciepła lub przez naturalne działanie«
– Dymárskie piece siebie nie máią bydź blisko/ Ani ná mieyscu błotnym kędy iest zrzodlisko. Bo więc spodek w tákowym piecu wilgotnieie/ Z czego záwżdy żelázo surowo się grzeie. RoźOff I2.
– Trzebá dobrze dymárskiey napráwie zrozumieć/ Iáko formę postáwić w piecu/ trzebá vmieć. Iakie oko vczynić by sie dobrze grzało Przez nie w piecu: á węgla nie wiele gorzáło. RoźOff I3v.
– Bo gdy czésto ná węgle rospalone leie Taką wodą/ tedy sie záwżdy spieszniey grzeie: Więc y wegla (á zwłaszczá gdy słábe) mniey gore/ Broni z piecá pársczenia/ á z wierzchu chłodnieie. RoźOffKv.
– Stali tedy słudzy y czeladź/ uczyniwszy ogień/ bo zimno było; y grzali się: Był też z nimi Piotr stojąc y grzejąc się. BGJXVIII, 18.
– Wieczor záś/ y te brzegi co się záchodowym Słońcem grzeią/ podległy siełom Zephirowym. OvOtwWPrzem6.
– [...] Ale iák się żołty wosk wolnym ogniem grzeie; Iák poránny śrzon słońcem gorącym topnieie: Ták się on [Narcyz]/ wycienczony miłością/ rozpływa/ Y táiemnym/ znienagłá/ ogniem niszczon bywa. OvOtwWPrzem123.
– Kto na cię dwornie lubo pokornie Okiem rzucić kusi, Jako topnieje wosk, gdy się grzeje, Rozpływać się musi. ZimSRoks53.
– [...] pędzlem w niey [gorzałce] dobrze umaczanym robotę smaruy i rownay. Bo się wosk pod nim grzeiąc i potrosze rospuszczaiąc rowno pogładzi. SekrWyj85.
– Wodá gdy się grzeie, cieńczeie, zá tym ná wierzch idzie, á cięższa y grubszá ktora iest nie zágrzana ná doł vpada. TylkRoz8.
– Niektorzy vczą iż Słońce we śzrodku [!] świátá stoi, á ziemiá około niego biega, ále to zdánie iáko przeciwne pismu Bożemu od Kościołá S. iest potępione roku 1616. á ku temu gdyby ziemia miásto Słońcá biegáłá rzucałáby budynkámi y ludźmi, iáko kámień młynski gdy co ná nim położą: czulibysmy też szum wielki wiátru záwsze, y owszem musielibysmy się palić, gdyż rzeczy w wielkim biegu grzeią się y náwet zápaláią: á bieg ziemi byłby dáleko większy niżeli kule z dziełá idącey, iáko to masz w moiey łácińskiey Filozofiey. TylkRoz19.
– Grzeię co [...] grzać się. 1) sich wärmen [...] 1) se chaufer [...]. § 1) grzeię się w izbie ciepłey [...]. T III432-433.
Przenośnie
Znowu Dniestr/ znowu y Prut krwią się nászą grzeie/ Gdy mimo nieszczęśliwych poddánych nádzieie: Y powagę przymierza Kántymir woiuie/ A Tomszá niecnot wszytkich hettszy przechowuie.TwarSLeg31
2.
przen.
»dodawać sobie sił, zapału, pobudzać się, zachęcać się«
– Węzykięm iednak iak mogą petárdy Kuią, do Wschodniey ciągnąc belluardy: Y tak się grzeią, ze ich nie ochłodzą Y same mrozy, ktore lody rodzą: A przęcie lubo co dzięn tak prácuią Ledwie znáć pracą máło postępuią. OblJasGór110v.
– Pozno się wstyda, kto straci wstyd w czele, Plecie ledaco: gdy ogniem dokuczy, Kat złodzieiowi nabolesnym ciele, Mow: bo rownego niemasz ognia szynie, Ktora wmiłosci grzeie się kominie. PotSyl28.
– Grzeię co [...] grzać się [...] 2) sich erhitzen, hitzig werden [...] 2) s'échaufer, s'exciter, s'enflamer [...] § [...] 2) afekt prętko się zgrzeie, prętko się ostudzi [...]. T III432-433.
3.
»o zwierzętach: być w stanie podniecenia płciowego«
– Grzeię co [...] grzać się [...] 3) läufig werden, laufen als eine Hündin [...] 3) étre, entrer en chaleur; étre chaude; chaudier. § [...] 3) grzeie się sobaka. [...]. T III432-433.
Znaczenia niepewne
1, 2 a. 3:
~ Grzeię co [...] grzać się. 1) sich wärmen. 2) sich erhitzen, hitzig werden. 3) läusig werden, lausen als eine Hündin. 1) se chaufer. 2) s'échaufer, s'exciter, s'enflamer. 3) étre, entrer en chaleur; étre chaude; chaudier. § 1) grzeię się w izbie ciepłey. 2) afekt prętko się zgrzeie, prętko się ostudzi. 3) grzeie się sobaka. [...]. T III432-433.
