ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (korpus), Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

bezokolicznik

świtać

czas teraźniejszy

świta

czas przeszły

świtało

czas przyszły złożony

					będzie świtało
					będzie świtać

Znaczenia

»o świcie: zaczynać się«

Wtym z piosnką kur się ozwał, gdy już świtać miało. VerdBłażSet 27.
VBOZE ABO DVCHOWIE Kuzniczni. [...] A gdy sie vciszyli y szli spáć kuźnicy/ Tedy oni kowáli więc po cáłey nocy. A skoro kur záśpiewał ábo świtáć miáło/ Znikali/ y kowánie ono vstáwáło. RoźOff I.
[...] przyslismy nad Woysko Nieprzyiacielskie iescze nie poczynało switać. ŻółkPocz 24.
[Myśliwi] ledwie co nocy strudzonym kościom/ ná sen pozwoliwszy/ záraz wyglądáią ieśli iescze nie świta. OstrorMyślTur Aijv.
Dzis wieczorem wszak drogi nie trzeba mi pytac Wynidę a tam stanę skoro pocznie switac. ArKochOrl 69v.
Swita/ Lucescit [...] Luciscit hoc iam, vt nostri dicunt, świtać to iuż [...]. Kn 1092.
RYCZYWÓŁ [...] Patrzcie jeno, jak się to niebo, ot, jaśnieje! CYCOŃ Ej, nie gadaj, bo to już świta abo dnieje! KLIMEK Kata świta! Wżdyć się to niebo rozjaśniło Jak w południe, jaż na nie patrzyć oku miło. DialPańOkoń 242.
A ilekroc się ocknie [Osman], kaze Warty pytac Rychłoli się dzien wroci: rychło będzie switac [...]. PotWoj 115.
Az tam iuz radzą iako się pod Szancować iako mory rąbać a czym rąbać niewspomnieli A siekiery kędy Dopiero zaraz kazał straznik Wołoszy zpod Chorągwie że by się roziechali po wsiach o mil dwie albo trzy o przyczynie siekier ieszcze nieswitało aiuz pięc Set Siekier nakupie nakładziono. PasPam 57-57v.
Skoro tedy Switac poczęło podęmknęło się Woysko blizey pod Miasto. PasPam 57v.
Przyiechalismy tedy zsiędę z konia az iuz Rybną wieczerzą noszą y iuz swita. PasPam 221.
Jeszcze noc ciemná, świtać nie zaczyná, Wstawam, y chodzę po nád lądem smutná [...]. DrużZbiór 178.
Dnieie, świta. tagen. commencer à faire jour; poindre. T III 225.
Swita. es wird licht, der Tag bricht an. le jour commence à éclorre; il fait jour; il commence à faire jour, à poindre. T III 2222.
Swita, mierzká bieżą látá/ Ludzie młodo schodzą z świáta. JagPieś 168.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

źle świta:

Więc ieszcze zle switało: ieszcze gwiazdy bladły A iusz nad głową Tyran stanie im Zaiadły [...]. PotWoj 65.
Więc jeszcze źle świta, Już się cała Warszawa o tym placu pyta, Gdzie o sławę narodow tak odległych sobie Dwu stanie bohatyrow na marsowej probie. PotFraszBrück II 365.

Przenośnie

[...] podobno też Setnik był człowiek niestáteczny, zárázem mu w głowie świtáło, mierzcháło, raz mu się zdáło záprosić Paná, i posłał starszynę Izráelską; záś mu się zdáło, nie prosić Páná [...].MłodzKaz II, 131

Użycia metajęzykowe

- Verborum Impersonalium. Activa significationis. Indic. Praes. Swita Lucescit. Praet. Switáło. Fut. Będzie świtáło. Imperat. Niech świta. Infin. świtać. WojnaInst 95

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

bezokolicznik

świtać

czas teraźniejszy

3. os.

świta

czas przeszły

lp		m	3. os.		świtał
		ż	3. os.		świtała

Najwcześniejsze poświadczenie:

1614-1626

Znaczenia

1. »o świcie: zaczynać się«

Dzien switał Wacławowi Krolowi swięcony Czeskiemu [...]. PotWoj 159.
I tam [u hrabiego Starhemberga] szczęśliwie król jegomość [Jan III Sobieski] spoczął, Póki dzień dobrze już świtać nie począł [...]. BoczPióroBar II 157.

Przenośnie

Heynał świta Phaebus wstáie/ Wcześnie promień swoy wydáie/ Ná przestrone świátá kráie.KochProżnLir 244
Dafni [...] Póki rzeki w morze Popłyną, póki jasne świtać będą zorze, Póki rodzaje ludzkie ziemia będzie miała, Zawsze cześć, zawsze sława twoja będzie trwała.SzymSiel 169

2. przen. »rodzić się«

Ieszcze podczas przed świtem/ to iest przed nászy[m] vrodzenie[m]/ ktory[m] świát świtáć poczyná záraz w żywocie mátki nas trawi [śmierć]. WojszOr 350.
I te to są świátá tego á życia nászego delicye/ te wszytkie coś obiecuiące speránze/ te napewnieysze prac nászych pożytki/ że nam się zda iakobyśmy świtáć poczynáli/ á my ad occasum tendimus! PisMów II 316.
A corká iego [Jeftego] iáko sobie postęmpuie? rádá że Ocieć pomścił się [...] iuż to w-iey sercu okrutnostká świtáłá, że choć z-słuszney, przedcię zemsty, cieszyłá się [...]. MłodzKaz II, 117.
Stałá ná nogách Rzeczpospolita Sábinow, wypisáła to literámi temi, S.P.Q.R. Sabinis Populis Quis Resistet, co ták tłumáczę po Polsku, Sábiński Pospolitości Kto Rowny [...]. Rzym ktory ná ten czás świtał w-potędze, ále iuż południował w ánimusz, odpisuie, S.P.Q.R. Senatus Populus que Romanus, Senat, Pospolstwo Korony Rzymskiy. MłodzKaz II, 320.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: ZAŚWITAĆ, ZAŚWITNĄĆ.