ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (zamierzchnąć, zamirzknąć), SXVI (zamierzchnąć, zamierzknąć; korpus), Kn (zamierzchnąć), T (zamierzchnąć; pod: zamierzcha), L (zamierzchnąć, zamierzknąć), SWil (zamierzchnąć, zamierzknąć), SW (zamierzchnąć, zamierzknąć)

Nienotowany w słownikach:
SJP

Formy gramatyczne

bezokolicznik

zamierzchnąć

czas przeszły

zamierzchło

czas przyszły prosty

zamierzchnie

Znaczenia

»o świetle słonecznym przy końcu dnia: zgasnąć«

– zamierzchnąć, faire le soir KulUszDyk 247.
– Zamierzcha, v. m. F. zamierzchnie. es wird Abend, es wird demmerich, die Nacht bricht ein. il fait nuit; il devient obscur. § zamierzchało, gdyśmy odchodziły; iuż zamierzchło/. T III 2858.

Związki frazeologiczne

zamierzchło komuś w oczach:

– zamierzchło mi w oczach. es wurde mir schwarz vor den Augen; ich wurde schwindlicht. mes yeux se couvrent de nüage; il me prend un tournoîment de tête; la tête me tourne. T III 2858.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

bezokolicznik

zamierzchnąć

czas przeszły

lp	m	3. os.	zamierzchł
	ż	3. os.	zamierzchła
lm	mos	3. os.	zamierzkli

imiesłów uprzedni

zamierzchnąwszy

Najwcześniejsze poświadczenie:

1607

Znaczenia

1. »o nocy: zacząć się«

– [Barlaam] opałaiącem Piekielnym ogniu wspomniał, tákże o gryżącem Złe sumnienie robaku, kędy noc beż słońcá Zámierzchłá, y o mękách nie máiących końca Nigdy swego [...]. DamKuligKról 150.

2. »zostać zaskoczonym zapadnięciem mroku«

– Zámierzchnąć/ Opprimi nocte [...]. Kn 1378.
– Zámierzchnąć/ Opprimi nocte, Aptemti. SzyrDict 523.
– W krotkim potym czásie tąż drogą [św. Effrem] szedł názad/ y zámierzchł w polu/ wstąpiwszy do budy pásterskiey/ vkładł się tám y vsnął. StarKaz II, 162.
– Czárt [...] przyszedł do niego [pustelnika] w nocy w osobie piękney pánny/ prosząc áby ią wpuścił do swoiey cele/ żeby iey bestyie dzikie nie pożárły/ przed ktoremi ledwo uciekłá zámierzchnąwszy ná puszczy/ gdy drogi vstąpiłá y zbłądziłá od stráchu nocnego. StarKaz II, 254.

3. »zostać zapomnianym«

– Zostałem Wándalinem: swoim synom sławnym Przykład/ wzor/ we wszem dáiąc: by się lud Pogáńskich Záprzał błędow/ á cnym był w cnotách Chrześciáńskich/ Nie siedząc/ nie prozuiąc/ w domu márnotráwnym/ Nie dawáiąc zámierzchnąć cnotom stárodawnym [...]. JurkWan A2v.
– Nowe miasto pułk stawi [...] ci w pięknym obłoku stanąwszy, iuz zamierzkli ku wiecznemu zmroku [...]. DrobOpow 103.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lm

D.

zamierzchnionych

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

»taki, który został zaskoczony zapadnięciem mroku«

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1607

Znaczenia

»ten, kto został zaskoczony zapadnięciem mroku«

– Kur jest światło zamierzchnionych, Zegar nocą ogarnionych. GrochWiersze 290.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

lp

N.

ż

zamierzkłą

liczba mnoga

lm

M.

nmos

zamierzchłe

Najwcześniejsze poświadczenie:

1644

Znaczenia

1. »o ciemności, która nastała«

– Dyogenes Cinicus [...] świeckie ápparencie y iásności/ zámierzkłą ciemnotą tudziesz zápádłą nocą názwawszy/ sáme[go] szczęścia nászczęśliwsze[go] piástuná/ zá nanieszczęśliwsze[go] miedzy nieszczęśliwemi publikował. WojszOr 74-75.

2. »taki, który został zapomniany«

– Y wszytkie spráwy táyne, ktore cicho w mroku Ciemnem zámierzchłe leżą, będą ná widoku. DamKuligKról 57.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

ZAMIERZCHNĄĆ

ZAMIERZCHNĄĆ

*ZAMIERZCHNIONY

*ZAMIERZCHNIONY
rzecz

m albo ż albo n

*ZAMIERZCHŁY

ZAMIERZCHNĄĆ

ZAMIERZCHNĄĆ

*ZAMIERZCHNIONY

*ZAMIERZCHNIONYrzecz m albo ż albo n

*ZAMIERZCHŁY

*ZAMIERZCHNIONY
rzecz

m albo ż albo n