Pobieranie
PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ZAMIERZCHNĄĆ

czas. niewł. dk
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Warianty fonetyczne: ZAMIERZCHNĄĆ, *ZAMIERZKNĄĆ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (zamierzchnąć, zamirzknąć), SXVI (zamierzchnąć, zamierzknąć; korpus), Kn (zamierzchnąć), T (zamierzchnąćpod: zamierzcha), L (zamierzchnąć, zamierzknąć), SWil (zamierzchnąć, zamierzknąć), SW (zamierzchnąć, zamierzknąć)

Nienotowany w słownikach:
SJP

Formy gramatyczne
zamierzchnąć  
zamierzchło  
zamierzchnie  
Znaczenia
»o świetle słonecznym przy końcu dnia: zgasnąć«
  • – zamierzchnąć, faire le soir KulUszDyk 247.
  • – Zamierzcha, v. m. F. zamierzchnie. es wird Abend, es wird demmerich, die Nacht bricht ein. il fait nuit; il devient obscur. § zamierzchało, gdyśmy odchodziły; iuż zamierzchło/. T III 2858.
Związki frazeologiczne

  • zamierzchło komuś w oczach:
    • »komuś zrobiło się ciemno przed oczami«
    • – zamierzchło mi w oczach. es wurde mir schwarz vor den Augen; ich wurde schwindlicht. mes yeux se couvrent de nüage; il me prend un tournoîment de tête; la tête me tourne. T III 2858.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

ZAMIERZCHNĄĆ


czas. dk

Formy gramatyczne
zamierzchnąć  
lp m 3. os. zamierzchł  
ż 3. os. zamierzchła  
lm mos 3. os. zamierzkli  
zamierzchnąwszy  
Najwcześniejsze poświadczenie:
1607
Znaczenia
1. »o nocy: zacząć się«
  • – [Barlaam] opałaiącem Piekielnym ogniu wspomniał, tákże o gryżącem Złe sumnienie robaku, kędy noc beż słońcá Zámierzchłá, y o mękách nie máiących końca Nigdy swego [...]. DamKuligKról 150.
2. »zostać zaskoczonym zapadnięciem mroku«
  • – Zámierzchnąć/ Opprimi nocte [...]. Kn 1378.
  • – Zámierzchnąć/ Opprimi nocte, Aptemti. SzyrDict 523.
  • – W krotkim potym czásie tąż drogą [św. Effrem] szedł názad/ y zámierzchł w polu/ wstąpiwszy do budy pásterskiey/ vkładł się tám y vsnął. StarKaz II, 162.
  • – Czárt [...] przyszedł do niego [pustelnika] w nocy w osobie piękney pánny/ prosząc áby ią wpuścił do swoiey cele/ żeby iey bestyie dzikie nie pożárły/ przed ktoremi ledwo uciekłá zámierzchnąwszy ná puszczy/ gdy drogi vstąpiłá y zbłądziłá od stráchu nocnego. StarKaz II, 254.
3. »zostać zapomnianym«
  • – Zostałem Wándalinem: swoim synom sławnym Przykład/ wzor/ we wszem dáiąc: by się lud Pogáńskich Záprzał błędow/ á cnym był w cnotách Chrześciáńskich/ Nie siedząc/ nie prozuiąc/ w domu márnotráwnym/ Nie dawáiąc zámierzchnąć cnotom stárodawnym [...]. JurkWan A2v.
  • – Nowe miasto pułk stawi [...] ci w pięknym obłoku stanąwszy, iuz zamierzkli ku wiecznemu zmroku [...]. DrobOpow 103.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*ZAMIERZCHNIONY


im. przym. bier.

Formy gramatyczne
lm D. zamierzchnionych  
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»taki, który został zaskoczony zapadnięciem mroku«
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*ZAMIERZCHNIONY m albo ż albo n


w funkcji rzeczownika

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1607
Znaczenia
»ten, kto został zaskoczony zapadnięciem mroku«
  • – Kur jest światło zamierzchnionych, Zegar nocą ogarnionych. GrochWiersze 290.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2016
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2016

*ZAMIERZCHŁY


im. przym. prze.

Formy gramatyczne
lp N. ż zamierzkłą  
lm M. nmos zamierzchłe  
Najwcześniejsze poświadczenie:
1644
Znaczenia
1. »o ciemności, która nastała«
  • – Dyogenes Cinicus [...] świeckie ápparencie y iásności/ zámierzkłą ciemnotą tudziesz zápádłą nocą názwawszy/ sáme[go] szczęścia nászczęśliwsze[go] piástuná/ zá nanieszczęśliwsze[go] miedzy nieszczęśliwemi publikował. WojszOr 74-75.
2. »taki, który został zapomniany«
  • – Y wszytkie spráwy táyne, ktore cicho w mroku Ciemnem zámierzchłe leżą, będą ná widoku. DamKuligKról 57.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2016
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2016
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2016