Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

DAĆ

czas. dk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?), Kn (?), L (?), SWil (?), SW (?)


Najwcześniejsze poświadczenie: 1605
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  dać
czas przeszły
lp m 1. os.   dałem
2. os.   dałeś
3. os.   dał
ż 3. os.   dała
lm mos 1. os.   daliśmy
2. os.   daliście
3. os.   dali
nmos 3. os.   dały
czas zaprzeszły
lp m 1. os.   dałem był
3. os.   dał był
ż 3. os.   dała była
lm mos 3. os.   dali byli
czas przyszły prosty
lp 1. os.   dam
2. os.   dasz
3. os.   da
lm 1. os.   damy
2. os.   dacie
3. os.   dadzą
tryb rozkazujący
lp 2. os.   daj
lm 2. os.   dajcie
tryb przypuszczający
lp m 1. os.   dałbym
  dałbym
imiesłów uprzedni
  dawszy
nieosobowy czas przeszły
  dano
Znaczenia
1. »uczynić, zrobić«
Składnia: co || zd.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać baczność:
Związki frazeologiczne

  • nie dać po sobie baczyć:
    • »nie dać po sobie poznać, nie pokazać po sobie«
    • Nikt nie da po sobie baczyć/ aż go w sádno tkną. GdacPrzyd 73.
a) »uczynić lub sprawić, aby coś miało miejsce; w odniesieniu do Boga: zdarzyć«
Składnia: co || zd.

α) »obdarzyć, zesłać«
Składnia: co || zd.

  • Z małych zbyt poszli początkow Rzymianie A iakąs im dał potęgę? Moy Panie. PasPam 109v.
  • Słabemu dasz moc, wnet Słabość mocnemu Wlot dasz zwycięstwo wprzod zwycięzonemu. PasPam 109v.
  • Niezaraz nam Bog da takie sposoby...Do iego Swiętey Chwały pomnozenia I Granic Polskich do rozprzestrzenienia. PasPam 111.
  • Pewnie bym był kontent z tego ozęnienia gdy by mi Pan Bog dał chłopa iednego z Nią. PasPam 225v.
  • Niech mu Bog da wieczne odpocznienie w krolestwie swoim. PasPam 249.
  • Są insi co im P. Bog tego niedał że by umieli zazyc nauki. PasPam 249v.
  • Lew ten iest krol zwierzętom ktoremu to dała Natura ze nad wszystkie wyszszem go miec chciała. PasPam 270.
  • Odwazny Męzny Silny, Waleczny y Smiały [sc. lew] Te wszystkie Qualitates [cechy] tobie Nieba dały. PasPam 270.
Związki frazeologiczne

  • daj Boże szczęście || daj Panie Boże szczęście:
β) »zrządzić pokierować czym«
Składnia: zd.

  • Tak Bog dał ze z pod tych Chorągwi y iedna dusza nie zginęła. PasPam 58v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • daj Boże:
Związki frazeologiczne

  • daj (Panie) Boże szczęśliwie:
    • »zwrot wyrażający życzenie powodzenia, pomyślności«
    • O miławczyce z Buglowem [Bieglowem] z kontraktowałęm [...] Zaraz tedy od trzech kroli wywozilismy tam zboza A obuięlismy day Boze Szczęsliwie od Srzodoposcia. PasPam 226v.
    • Rok Panski 1677, Day panie Boże Szczęsliwie obuiąłęm Olszowkę y Brzescie per Arendam na 7 lat. PasPam 248v.
γ) »zrobić lub spowodować co; udzielić czego«
Składnia: co || bezok.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać ognia:
    • Obaczywszy Kozacy, którzy się już byli Wedle swego zwyczaju na czatę zmówili, Dali ognia po trzykroć na ono wesele. PotWoj1924 327.
  • dać pole:
  • dać znać:
  • dać okazyją:
  • dać wiadomość:
  • dać słowo:
  • dać szlub:
    • »udzielić ślubu, potwierdzić zawarcie małżeństwa«
    • Z Matką iuz Postanowił, y Xdz iest co Sine Bannis miał dać Szlub. PasPam 220v.
  • frysztu dać:
    • »dać odpoczynek, wolny czas, pozwolić wypoczą«
    • Tey dyskrecyiey y Moskwa doznali Gdyzmy im Ultro [dobrowolnie] tylko Frysztu dali. PasPam 111.
  • dać ordynans:
    • Posłał gospodarz Swego Kozaka Przez ktorego dałęm im Ordynans ze by przeszedszy na tamtę stronę Białogrodu wlekli się powoley poko ia ich nie nagonię. PasPam 153.
    • [...] Monarchini Rossyiska dała Ordynans Admiralicyi swoiey, áżeby zawsze trzymała pogotowiu 12000 Maytkow [...]. GazPol 1736 87 8 nlb.
    • Ordynans. [...] § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257.
  • dać bitwę (komuś) I (sz. zm.) || dać bitwę z kimś:
    • »przeprowadzić z kim starcie zbrojne«
    • Owemu ktory ma dostátek ludzi/ y baczy się dobrze spráwionym y potężnym/ przystoi nácieráć ná nieprzyiacielá/ y dáć mu bitwę/ nietrawiąc nádáremno czásu. BotŁęczRel III 6.
    • Dano bitwę z niebá Sisárze, gwiazdy stánąwszy w szeregách swoich, vderzyły w Pogány. BirkOboz 43-44.
    • VStarszyny Rada była iakim Kształtem dac bitwe potrzeba stym wiarołomnym nieprzyiacielem. PoczOdlPam 22.
    • Ani kiedy chciał [Osman], procz lekkiey gonitwy Nie mogł nam dac ogulney na swymPolu bitwy. PotWoj 49.
    • Widząc: nieprzyiacielskich szykow, pełne pole, Nie śmie dáć w máłym poczcie, bitwy Leszek wtory. PotPocz 40.
    • Woysko tylko przyFortecach broniąc się Nieprzyiacielowi, trudno było bitwy dac, bo nierowno było naszym. DrobTuszInf 31.
  • chłostę dać:
  • dać informacyją:
  • dać pomoc:
  • dać sukurs:
  • dać radę:
  • dać rękę:
  • dać parol:
    • Wrociłęm się Samo trzec na zad do Pana Tyskiewicza. Bom mu był dał Parol. PasPam 153.
    • Daię wam parol, ize was nie zdradzę. OblJasGór 117.
  • honor dać komuś:
    • »wyświadzczyć grzeczność«
    • Iaki taki do siebie prosi Pułkownik przysłał aby mu ten honor dac aby nagodzinę. PasPam 170.
  • dać deklaracyją:
  • dać respirium:
    • »zostawić w spokoju«
    • Fortece przecię ktorey iuz tak długo dobywali że by nie przestawali attakować że by iey nie dali respirium. PasPam 92v.
  • dać palmam:
    • »przyznać pierwszeństwo«
    • Mecedonowie [...] wszystek świat opanowali. Coz więcey? inszym potym Palmam dali. PasPam 109v.
  • dać komu veniam:
    • »oszczędzić, zostawić kogo przy życiu«
    • Poddali się prosząc o Miłosierdzie y dono [dano] im veniam. PasPam 269.
  • dać o sobie rationem:
    • »wytłumaczyć się, usprawiedliwić się«
    • Hukną tedy iedni bii drudzy niech da o sobie rationem. PasPam 184.
Związki frazeologiczne

  • dać pokój czemuś, komuś:
b) »pozwolić«
Składnia: bezok.

  • Co mi potym robaki pchły brać z Sobą na nocleg do łoszka, y dać się im kąsać maiąc od nich w smacznym spaniu przeszkodę. PasPam 55v.
  • Boże nieday nąmginoc. PasPam 67.
  • Perswadować sobie nieda prowadzi mię. PasPam 88v.
  • Trzeba im było niedać odpoczywać. PasPam 110v.
  • Iuz że się day nachylić moiey perswazyiey. PasPam 144.
  • Oto tylko na mnie Narzekał ow officer zem piniędzy nigdzie niedał brac. PasPam 154.
  • Ale wąm teraz odpuszczam winę dla tey okazyiey zes cie się niedali skonfundować. PasPam 159.
  • Tos zły ogrodnik kiedys tey kwaterze dał ostem y pokrzywami zarość. PasPam 180v.
  • Zęnić ci się ze Sladkowską niedąm. PasPam 220.
  • Y Zdobrym Panem nie dadzą nąm spokoynie zazyc swobod naszych. PasPam 241v.
  • Turcy [...]snadno bardzo dali się namowić kozakom na Woynę do Polski. PasPam 247.
  • Niebardzo były płoche [sc.gęsi]dały się zeyść y kiięm potrącić. PasPam 282v.
  • Kiedy ze Gdańska powrocił miano ponim Pocztę niedano się y ucieszyc z Piniądzmi. PasPam 284v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać vinctas manus:
    • »pozwolić zaprowadzić się do więzienia«
    • Aiezeli się nietak iako mowię pokaze. Dąm vinctas manus. PasPam .
Związki frazeologiczne

  • da Pan Bóg:
  • dać się pociągnąć:
c) »ustanowić, wydać, ogłosić (akt urzędowy, prawny); napisać«
Składnia: co

  • Ten [sc. ksiądz] chciał mi dać testimonium recedendo a Sacrifitio Missae [świadectwo zaraz po odprawieniu mszy] ze mię circa dispositionem [gotujiąc się na śmierć] nieczynił winnym. PasPam 114v.
  • Intytulacyią zas listu dano taką. PasPam 171.
  • Conclusum [postanowiono] tedy zemi dali assygnacyją do Skarbu Litewskiego na Szesc tysięcy Złotych. PasPam 179.
  • Szelągi kazano klepac [...]srebra w ktorych tylko za groszy 18. Ale że po złotemu kazano brac dawszy im taką Instytucyią. Dat praetium servata salus potiorque metalle est [wartość nadaje zachowane dobro powszechne i droższe jest nad kruszec]. PasPam 186v.
  • Dopiro krol rzecze atoż ia Wąm dam Moia Pani przywiley taki ze wąm koniecznie za 6 albo 7 lat wroci się taka druga Brzezina. PasPam 199v.
  • Wiel. Hetmanom koronnym iako y WXLgo y Woyskom oboyga Narodow [...]daięmy assekuracyią taką. PasPam 212.
d) »wyznaczyć kogo do czego, wystawić (np. wartę); przydzielić co, kogo do kogo; poddać pod komendę«
Składnia: co/czego, komu

  • Dano mi tedy Czeladzi kilka naście poiechałem. PasPam 63.
  • Woiewoda zaraz posłał Straznika [...] zeby tetfin dokoła dał wartę. PasPam 72.
  • Iak tylko dali Czarnieckiemu osobną dywizyią [...] nigdy się nietrafiło że bysmy całą zimę na konsystencyiey mieli odprawić. PasPam 79.
  • Mieszczanie że czytali assignacyią wiedzieli ktore parafie dano nąm wprzystastwo. PasPam 81v.
  • Prawe Skrzydło dano Woyniłowiczowi z krolewskim Pułkięm. Lewe Skrzydło Połubienskiemu. PasPam 93v.
  • Zapiał kur drugi dalismy szylwachow. PasPam 154v.
  • Deklaruię że Lepszego niemogę dać przystawa. PasPam 172v.
  • Swięciłes się na Pasterstwo Owczarni Chrystusowey Ia bym tobie y knieciey [!] Obory gdzie krowy Stoią niedał w kommęndę. PasPam 193v.
Związki frazeologiczne

  • dać w moc:
e) »uderzyć«
Składnia: komu, w co

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać w coś, po czymś (sz. zm.):
    • Dawszy on wyrostkowi pięscią w gębę wydarł mu się. PasPam 88.
    • Dałęm mu z pięndziesiąt razy płazą. PasPam 89.
    • Iak na owych zdraycow napadniemy to iak w gębę dał. PasPam 106v.
    • Uchoc WSC bo to kryminał wielki w pokoiu krolewskim iego dworzaninowi dac wgębę. PasPam 175.
    • Czasem y połbu gałąz dała y Suknią rozdarła PasPam 177.
2. »przekazać {?}«
a) »oddać w zamian za co, jako zapłatę; oddać należność; zapłacić, wypłacić«
  • Dano nam tedy na tęn czas zasług zeskarbu za dwie tylko Ćwierci ktore ia odebrawszy poiechałęm do Rodzicow. PasPam 79v-80.
  • Dał im 3 Czerwone złote dopiero przyszli y grali. PasPam 83v.
  • Krol widząc po okazyiey tak cięszkie ich pokaleczenie kazał im dac 600 złotych mowiąc że to daie na pogrzeb nie na kuracyią. PasPam 84.
  • Napadłęm znaiomego Pachołka wezmi tego konia a dam ci dziesięc Talarow, iak mi go wyprowadzisz. PasPam 96.
  • Mazurowie spiewaią. Cztery dzieweczki za korzec Sieczki Siła by podobno y zadziesięc takich dać korzec Sieczki. PasPam 250.
  • Wolał bym był partem [część] Substancyiey moiey dać nizeli onę Com ią tak kochał. PasPam 251.
  • Pytam co zanie od powie grosz dałęm mu. PasPam 262.
  • Dadzą mu co zechcą. PasPam 285.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać coś na rękę:
  • nie dać za coś nic:
    • »coś nic nie kosztuje«
    • Umysliłęm sobie niedamy zato nic choctey wdowie przypatrzemy się. PasPam 221v.
Związki frazeologiczne

  • dać basarunek:
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać komu chłostę II (sz. zm.):
    • »pobić kogoś«
    • Tak tedy po owey chłoscie y bitwie ktorą związkowi dali Litwie wybiwszy nas Znowu nąm zdrajcy poczeli uciekac amy ich znowu gonic. PasPam 200.
    • Kiedys to tam uSachnowego mostu dali Lachowie kozakom chłostę. DrobTuszInf 16.
  • dać imiona:
    • [...] Krolewnie dano Imiona Marya, Krystyna, Anna, Teresa, Salomea, Eulalia, y Franciszka Xawerya, ktorey na dowod publicznego applauzu prywatne pioro to przydaie Votum. GazPol 1735 31 2 nlb.
  • bitwę dać komu II:
    • »pobić kogo«
    • Tak tedy po owey chłoscie y bitwie ktorą związkowi dali Litwie wybiwszy nas Znowu nąm zdrajcy poczeli uciekac. PasPam 200.
  • chłostę dać komu, czemu I (sz. zm.):
    • Chłostę dáć komu/ dáć rozgą/ biczem/ komu [...] flagris cedere [...] Plagas infligere natibus alicuius virga [...] vide Siékę kogo rozgą/ biczem [...]. Kn 67.
    • Chłopá niedbáłego mieć ná baczeniu, á ktoryby przez niedbálstwo, y przez iáką niesposobność nie zásiał włodárzowi raz dáć chłostę że go nie doyźrzał, á chłopu dwá rázy. HaurEk 117.
    • Po twárdey ziemi, noc y dzień się walam, A coraz ciáłu dawszy dobrą chłostę, Mężnym umysłem ná nic niepozwalam. DrużZbiór 182.
    • Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. [...] chłostę dać komu. einen peitschen. foüeter, donner des coups de foüet à qu. T III 114.
  • dać komu w gębę:
    • »spoliczkować«
    • Gębá/ i. Twarz/ obliczé/ vt. Dał mu w gębę. Os, similiter [...] Percutere ora. Kn 187.
    • Pan Pasek dał w gębę Mazepie. PasPam 175.
  • gębki dać:
    • »pocałować kogoś lub pozwolić się komuś pocałować«
    • Zatym się pan obaczył, że go zrozumiała [żona], Fortelu zinąd zażył: zaczym się żegnała Z panią matką żoneczka, nim na wóz wsiadała, Tymczasem Zosia panu w kuchni gębki dała. WychWieś 22.
  • cuda dać w czyjeś ręce:
    • Cudá ták częste y wielkie Bog zá żywotá y po śmierci iey [Heleny] dał w ręce iey y przyczynie świętey/ iż przenieść w lat siedemnaście ciáło iey błogosłáwione náznáczono. OkolNiebo 23.
  • niech komuś Bóg da wieczne odpocznienie:
    • Pochowałęm go [ojca] w krakowie u karmelitow na Piasku Niech mu Bog da wieczne odpocznienie w krolestwie swoim. PasPam 249.
  • niech Bóg da komuś wiekuistą światłość:
    • Czeladnik Moy [...] Vmar kturymi był barzo wygodny ypotrzebny zacomu niech Bog da Wiekuistą Swiatłosc [...]. PoczOdlPam 28.
  • dać dzięki komuś:
    • Iák Cię mam błogosłáwić, iákieć mam dáć dzięki, A naprzod Bogu memu, ktoregom iest ręki Mocą przez Cię rátowan [...]. DamKuligKról 265.
    • Usłyszawszy to Maurycyusz, dał chwáłę, y dzięki Bogu Pánu nászemu. TylkStrom 121.
  • dać (komuś) potrzebę:
    • Die 12 Septembris zjachały się nasze wojska pod Wiedeń, gdzie dali potrzebę i szczęśliwie otrzymali zwycięztwo z Turków. WierzbKon 195.
    • Spodziewaliśmy się co godzina, że nam miał [Lubomirski] dać potrzebę, bo tak wspominał, i już kilka razy był uszykował wojsko, kopie porozdawał, nawet i kozackim chorągwiom, których ma siedemset i z których wszystek chce uczynić front. SobJListy 56.
  • dać batalią (komuś):
    • 21 Maii jp. hetman podjazdem z wyborem ludu 3000 chodził na samego generała Golcza, któremu dał batalią pod Nakwaszą w 5000 jazdy będącemu. ZawiszaPam 145.
    • Tegoż czasu pod Warszawą na początku téj rady generał Niroth dał batalią sasom i polakom, [...], była ta batalia między Wolą a Warszawą. ZawiszaPam 234.
    • Gdy Piotr Aragonski Karola wyzwał na poiedynek y on do Burdigali Na Mieysce od Piotra naznaczone iechał Syn Karola tym czasem takze Karol Xiąze Saternitańskie nad Wolą Oycowską dał Batalyią na Wodzie okrętami. HistŚwież 33.
    • Zastąpił mu [Conradinusowi] Woyskiem Karol y dawszy sobie batalią [...] niemieckie Woysko zbił. HistŚwież 123.
    • Król August [...] ociągał się jeszcze niechcąc dać batalii. OtwFDziejeCzech 105.
  • dać informacyją:
    • Dał mi był doskonałą wewszystkim informacyią [...] połozywszy w listach poslednieyszą nizeli była ad praesens [w danej chwili] datą z pewnych respektow. PasPam 165v.
Związki frazeologiczne

  • dać się pociągnąć:
    • »pozwolić wyciągnąć od siebie więcej pieniędzy«
    • Wsiadłęm na konia. A że Rosławski Leci zadyszał się nuz koło mnie ustąp że mi tego rzekłes słowo bierz Sto bitych. Rzekę moy Panie Bracie nieczyn że mię WSC błaznem iuz ci z konia z Siadać nie będę. rzecze dam się pociągnąć. PasPam 163-163v.
  • dać pokój komuś, czemuś:
    • »przestać się zajmować kimś lub czymś, przestać bić się z kimś, niepokoić kogoś; zaniechac czegoś«
    • Pyta. A nasze zamysły w co? Odpowiedziałęm podobno w nic. Az on rzecze tak y ia rozumiem że temu trzeba dać pokoy. PasPam 75.
    • Dał mu tedy pokoy Y nie inwitował go iuz więcey do tanca. PasPam 84.
    • Ale dawszy pokoy y tym przypadkom ktore się pod czas tey Woyny trafiały przystępuię do rzeczy. PasPam 199v.
    • Skoczyły kobiety Stoy, dalismy sobie pokoy. PasPam 229.
    • Fortece wzięto z ktorey Lubo zrazu poczęto ognia dawać, ale potym y dano pokoy. PasPam 265v.
  • gardło dać:
    • »oddać życie«
    • Powiádasz/ żebyś wolał gárdło dáć/ niż brody ábo wąsá zbyć. Czemu proszę? StarPopr 37.
    • A będą wam te miástá dla ucieczki/ przed powinowátym zábitego/ áby nie dał gárdłá ten co zábił/ pokiby nie stánął przed zgromádzeniem ná sąd. BG Lb 35:12.
    • Piotr S. dla Owieczek Chrystusowych Siła biczow ucierpiał [...] Garło dla nich dał y rozlał krew. PasPam 196.
  • dać knebel w gębę komuś:
    • »skłonić kogoś do nieujawniania niewygodnych informacji za pomocą przekupstwa lub obietnic«
    • MOWIĄ o osobie przekupioney pieniędzmi lub obietnicami: dać knebel w gębę komu, niedopuszczaiąc mu mowić co wie. DanKolaDyk I, 159.
  • psu wstyd dać:
    • »nie wstydzić się swojego postępowania«
    • Gdy tedy psu wstyd dawszy na nią następowali ona na nich y patrzyc nie chciała dopieroz słowa zadnego nie wymowiła wszytka wstydem iako krwią oblana [...]. HistŚwież 304.
  • dać komuś wolne ucho:
    • »wysłuchać czyichś racji«
    • Aczkolwiek tedy zá stárániem straży do przesłuchánia v sędziego żadny sposobem przyśdź nie mogł: iednák zá namową inszych rádziec/ dał mu wolne ucho. SpInZąbMłot 103.
  • diabli komuś coś dali:
    • »zło jest skutkiem działań diabła«
    • Ja łáię/ po dyableście mnie wydrukowáli/ Vrtámi wam będę płácił/ dyabli mi was dáli. FraszSow C2.
  • honor dać komuś:
    • »wyświadzczyć grzeczność«
    • Iaki taki do siebie prosi Pułkownik przysłał aby mu ten honor dac aby nagodzinę. PasPam 170.
  • dać komuś łacinę:
    • »strofować«
    • Dał mu łacinę. v. Strofowánie. Łáiánie. Kn 342.
    • dano mu łacinę aż mu się łeb kurzył. [...] no lui a lavé bien la tête. T III 702.
  • frysztu dać:
    • »dać odpoczynek, wolny czas, pozwolić wypoczą«
    • Tey dyskrecyiey y Moskwa doznali Gdyzmy im Ultro [dobrowolnie] tylko Frysztu dali. PasPam 111.
  • dać parol:
    • »obiecać, przyrzec«
    • Wrociłęm się Samo trzec na zad do Pana Tyskiewicza. Bom mu był dał Parol. PasPam 153.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Day Boże dobrą broń mieć/ á nigdy iey nie vżywáć. RysProv III, 8.
  • Wolałbym ie (te pieniądzé ktorych prosisz/ ábo kupno) w błoto wrzucić. ábo do szpitalá dáć. KnAd 1252.
  • Przyidzie May/ przedsię bydłu day. RysProv XIII, 7.
  • Gwałtem wziąć może/ ále dáć nie może. RysProv III, 10.
  • Máło dáć wstyd/ á siłá żal. RysProv 93.
  • Ból milczeć nié umie/ ábo nié da. KnAd 41.
  • Ciężka boleść/ gdy się chce ieść/ ieszcze cięższa/ kiedy iedzą á nie dádzą. RysProv 16.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

DANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   dany
ż   dana
D. ż   danej
n   danego
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»darowany«
  • TV zły leży Archiloch/ ktory dla Lycámby Mścił się sobie niedáney zelżywemi Iámby. GawDworz 45.
  • Takto Bog zwyczaynie umyka Dobrodzieystwa tym ktorzy sobie danego Nieumieią zazyć. PasPam 119v.
  • Deklaracyia Łaski Ik MSCi tak obywatelom Woiewodztw krakowskiego Poznanskiego[...]Iako tez urodzonemu Ierzemu Lubomirskiemu na Wisniczu y Iarosławiu Hrabi dana przez Przewielebnych w Bogu Wielebnych Wielmożnych y Urodzonych. PasPam 207v.
  • Gdy by się na potym po [do] takowych y tak podobnych zwiąskow, Buntow y konfederacey[...] uczynionych kto kolwiek przystępowac wazył [...]Ta kowym y Takowemu zadna na potym Amnestya dana niebędzie. PasPam 212v.
  • Instrukcyia Ich MSCiom PP. Posłom Zięmie Rawski Jo Mosci Panu Adamowi Nowomieyskiemu Viceinstygatorowi koronnemu Sędziemu Grodzkiemu Rawskiemu. y JoMSCi Panu Anzelmowi Piekarskiemu czesnikowi Rawskiemu z godnie obranym na Seym 2 Niedzieli z koła Rycerskiego dana. PasPam 215v.
  • Przywileje ma aprobowane: Miasto samo Lubawa Cech tokarski nowodany Cech krawiecki InwChełm 225.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Dobrodziéystwo tréfunkiem dáne/ podło bywa szácowáne. KnAd 181.
  • Dobrodzieystwo trefunkiem dáne, [...] lekko bywa szácowáne. ErnHand 367.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 25.08.2022
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 25.08.2022