– Dzielioski [...] puscieł potym [...] Lysakow drugiemu Zieciowi Goszowskiemu co go sąm od Ksiedza ostrowskie[go] arendą miał. TrepNekLib83.
– Faliecki Mieszczanin Crac. [...] kamienice miał na S Jana ulicy [...] przedawszy tę kamienicę Dzierzał arendą od Pana Pana Teczynskie[go] kilkanascie liat. TrepNekLib84.
– Gębczynski [...] trzymałarendami wioski w podgorzu na społ z Borowskim. TrepNekLib94.
– Miał tesz ten Goiszewski od X. Koniecpolskie[go] chłopską rolię we wsi Potoku czy arendą aboli dożywocim. TrepNekLib102.
– Połowica oyczyzny ktora odeszła do panow Krzystophowiczow Dowiatow Przyłączoney Przez onego pana Jeromina Stryia mego trzymaiącemu Arendą od nieboszczyka Rodzica mego do gruntow oyczystych. DekrŻmud207a.
– Tomasz Szubert, wolny, trzyma gburstwo włok 3 arendą. InwPuck42.
– Byłem z jks. Jurewiczem kanonikiem wileńskim u jp. Oborskiej w Baksztach, bo natenczas arendą jejm. Bakszty trzymała. ZawiszaPam35.
– Kostka Napierski [...] Czorsztyn Ząmek przy Graniczy Wegierskiey był opanował Vbiegszy Arendarza Zyda ktory na ten czas Arende był w tymze Zamku trzymał. KomonDziej148.
– Zywieczkie Panstwo Arendątrzymał IM pan Wawrzyniec Wodziczki. KomonDziej177v.
na arendzie siedzieć || siedzieć na czym arendą:
»być dzierżawcą czego«
– Na arendzie siedzi Jakob Błotny, ktory z ogroda i z sztuki roli płaci fl. 9. OpisKról344.
– Prokop Meier [...] siedzi na gburstwie na włok 4 arendą. InwPuck42.
w arendzie chodzić:
»być dzierżawionym«
– Tego folwarku krescencya warendziechodzi, z ktorej p. Michał Blom daje na rok fl. 200. OpisKról356.
przez arendę (sz. zm.) || puszczenie arendą czego (komu) || puścić, puszczać komu co arendą || w arendę || w arendy:
»(wy)dzierżawić (komu co); wydzierżawienie czego (komu)«
– Puscielmu [mieszczaninowi nazwiskiem Baptista] bel p. Margrabia arendą A[nn]o 1628 wies pasczorke pod Pinczowęm. TrepNekLib22.
– Wiesz Wmć, że in arena consilium niezwykło się naddawać wpostanowieniu Maietnosci ktore ia wszystkie w Arendy puscic zechcę ludzom. OpalKListy367.
– Administratio ta moia tilko cztery Miesięcy trwała; puscił Je[g]o m[ość] P. Podskarbi Arendom Jakubowi Moizeszowiczowi i Lewkowi Faitelewiczowi zydom Wilenskim, za fl 3 ½ tysiąca na rok ieden. VorLetSkarb236.
– Smogorzow pusciłęm na Rok w aręndę Panu Trębickiemu. PasPam234v.
– Smogorzow pusciłem przez Aręndę na Rok Paniey Gołuchowskiey. PasPam235v.
– Senator wieś arendępuścił szlachcicowi. PotFraszBrück I487.
– Starostwo Rogozinskie puścił mu był przezarendę Zygmunt III. na lat dwanaście. NiesKor II118.
– Arendąpuszczający/ Locator [...] ein verdinger/ oder der ihm etwas verdingen lasset. DasHünDict Oo2v.
Przenośnie
Co było, tego niemasz, co dzis iest, nie będzie, Nie widział swiat dziedzica, wszytko naArendzie, A nato zawsze pomniec, ze bez defalkaty, Co gorsza ze zadnymi nie zawarta Laty.PotPer27
2.
»przedmiot dzierżawienia, np. wieś, browar, karczma«
– Janowi kuliawęmu A[nn]o 1633 od S. Jana pusciel suoie Arędę Czaple u Miechowa Frazer miesz[czanin] Crac[owski]. TrepNekLib18 marg.
– Drozdowski chłopski syn z Bozencinka [...] trzymał arendą plebanski folwark od plebana od roku 1627. do ktorey Arendy spie y dziesięciny nalezały. TrepNekLib76.
– Zydzi na Wsiach mieszkaiący na Arendach browarnych, od każdego kotła gorzałczanego, dadzą po złotychośmi, a od browarnego, po złotych dziesiąciu. FredKon48.
– Na solecką [...] mam konsens od Króla JMci arendę. SobJListy338.
– W małzenstwo Vdała sie [Katarzyna Grudzieńska] Naznaczywszy tu w Arendzie Podstarosciego Na Zywczu P. Stanisława Bieganskiego. KomonDziej159v.
– Chłopek wolny za swoy grosz, napiiać się wszędzie. Pan przykazał by nie pił tylko na Harendzie. CompMed399.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
trzymać arendę, arendy:
– Arendá/ [...] (vtTrzymamárendę, biorę z árendy [...]). Kn9.
– Żaden obcy/ iákiego stanu y godności bydź może/ nie będzie mogł [...] długie Arendy do czwartego Pokolenia [...] trzymáć. MerkPol93.
– Kostka Napierski [...] Czorsztyn Ząmek przy Graniczy Wegierskiey był opanował Vbiegszy Arendarza Zyda na ten czas Arende był w tymze Zamku trzymał. KomonDziej148.
3.
»opłata za dzierżawienie czego, czynsz dzierżawny«
– Mnie podawasz WMMP sposob, abym od Arendarzow powybierał Arendy y WM niemi ratował. OpalKListy68.
– Arendy z pustych rol dostaje się zamkowi od rożnych osob, co tam mieszkają fl. 75. OpisKról467.
– Krol Iego Mosc Panu Marcinowi Piegłowskiemu Czesnikowi Krakowskiemu Starostwo Zywieczkie odiął ze musiał z niego Vstąpic, nie czekaiąc wyscia czasu Arendy. KomonDziej157.
– Zrazu deklarował [Szujski], byleby podług kontraktu dotrzymał Arędę, gdy po ęxpirowanym terminie powtornie upominano się o niego, nieodpisał na List. SapADiar37.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne
puścić w arendę, przez arendę:
w arendzie chodzić:
– Tego folwarku krescencya w arendzie chodzi, z ktorej p. Michał Blom daje na rok fl. 200. OpisKról356.