Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

KOT

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   kot
D.   kota
C.   kotu
B. uż. żyw.   kota
N.   kotem
Ms.   kocie
liczba mnoga
M. uż. osob.   kotowie
uż. nosob.   koty
D.   kotów
C.   kotom
B. uż. osob.   kotów
uż. nosob.   koty
N.   kotami
Ms.   kotach
Znaczenia
1. »zwierzę domowe«
  • Kotom iest trucizną kwiát ich [goździków] wespoł z pączkiem z ktorego wykwita. SyrZiel 900.
  • Bartholomeus de Spina Dominikan/ Theolog y Inquisitor w swey kśiążce/ ktorą nápisał o czárownicách/ powieda: Iż nieiáki Antoni Leo miesczánin Ferárski/ z żoną swoią pod przyśięgą zeználi/ że przed trzemá láty w łożnicy swoiey dobrze zámknioney nocy iedney/ dwá wielcy kotowie pokazáli sie/ cżuháiąc ná iedno ich dźiećię/ ktorych oni poniewasz spáli nie postrzegli/ áż skoro dźiećię krzyczeć poczęło. SpInZąbMłot 100.
  • Wiesz, że kot zmordowany, choć już dokonywa, Częstokroć lampartowi oczy wydrapywa, [...]. SaadiOtwSGul 29.
  • Kot/ kotká. Felis [...]. Kn 310.
  • Gdy kto ma zultą chorobę niechay wezmie kota albo kotkę od pachę. GrodzMisc 48b.
  • Kota w wor włożyc y nim konia po bokach Uderzyc pozdychaiam [robaki]. GrodzMisc 187b.
  • Kot się ważył Gęś pożyć. Czemuż? Czy dla pierza? Tak jest, Kocie, ten myli, co na miękkość zmierza. Jeśli żołnierz, toć głupi, bo Mars twardo płaci, A dworzanin pierzchliwy w palodyi traci. MiarŚwięc 70.
  • Troglotydzi, zaBoga chwalili Zołwia, ze twardy, Egipt Słonce y Miesiąc, Ze Zwierząt Kozła, Psa, Kota, y Crocodyla, za bogi chwalili ale naywięcey Krokodyla, ktory kiedy dziecię komu ziadł za wielkie szczescie sobie poczytał tęŁaskę, yKoscioł mu zbudowali y dzien swięcili, głupi. PotPrzyp 14.
  • W pozywieniu koty dla wygody Posiłkiem zostawały psy za specyały A za buchty szkapy. DrobOpow 33.
  • Oprocż sow chować potrżeba kotow, rozmnożyć łasicżki. ChmielAteny III 408.
  • Modroblady/ bladomodry albo bławy. glasfarbig; grasgrün/ meerblau/ graublau. verd grisâtre, de coleur de vître; de verd de mer. morze iest modroblade; kot ma modroblade oczy. T III 854.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • kot łowny:
    • [...] /nie każdy Kot łowny;/ Koteczká chwyta myszy;[...]. ErnHand 544.
    • Albo obwiedź zasieki małemi fossami, pełnemi wody; lecz naylepiey uczynisz, iesli będziesz miał Spichrz dobrze opatrzony, y w nim kotow łownych. BradKniażKal 160.
  • jak zagorzały kot latać:
    • [Zalotnik] już ci czołem bije, po ziemi się tara, na komplementa wywnętrza, nogi całuje i liże, z trzewika brud żłopie, na wągiel się pali, sztafiruje, umizga i oblizuje, z godzinami w zawody jak zagorzały kot lata, pod zorze się pławi, w nocy nie sypia [...]. MałpaCzłow 255.
  • kot bagdecki:
    • Kędy po szerokiem Cmyntarzu psow nie przeyźrzeć/ y moręgich okiem Kotow wielkich Bágdeckich. Tym z kamiennych stołow Pewną część zreżą ná dzień birek y báwołow. TwarSLeg 76.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Głaszcz ty kotowi skorę/ á on ogon w gorę. RysProv IV, 4.
  • Im kot straszy stárszy/ tym ogon twárdszy. RysProv IV, 7-8.
  • Bespiecznie myszy biegáią/ gdy Kotá domá nie máią. RysProv I, 3.
  • Mnich niemowny/ kot niełowny/ gách wstydliwy/ gracż spráwiedliwy/ nigdy nie wskuráią. RysProv IX, 1.
  • Jéden kot stadá myszy się nie boi. KnAd 307.
  • Opiera się by kot ná ledzie. RysProv XII, 3-4.
  • Ná suszy kotá ciągnie. RysProv X, 2.
  • Dobrze mowią przy dworze/ nie kupią kotá we worze. RysProv II, 10.
  • Bespiecznie myszy biegáią/ gdy Kotá domá nie máią. RysProv I, 3-4.
  • Káżdy kot w nocy czarny. RysProv VII, 10.
  • Wstyd Kotá w ogon. RysProv XVII, 7-8.
  • Inszy chárt porwie kotá, nie ten co dogoni. PotPocz 66.
  • Wziął z rąk iego do Cara list Lubomierskiego Ipodał go drugiemu: dał trzeciemu drugi Asz się wszyscy obeszli iako rząd był długi Tak więc kota grawaią: małe dzieci własnie I tego karzą wczyich ręku słomka zgasnie [...]. PotWoj 196.
  • Kot nié łowny/ chłop (ábo żak) nie mowny/ często głodny. KnAd 360.
  • (wariant I):
    Dáley Kot trzáśnie/ niźli mysz skoczy. RysProv III, 6-7.
  • (wariant II):
    Hiszpan barzo załował ze z tem Potentatem Ktory kiedy się ruszy całem trzęsie Swiatem Polacy się zwadzili atym słuzy własnie Zenizeli Mysz skoczy, daliey kocur trzasnie [...]. PotWoj 36.
2. »o innym zwierzęciu«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • kot dziki:
    • »żbik«
    • Kot dziki/ vide Żbik. Kn 310.
  • kot morski:
    • »koczkodan«
    • Kot morski/ vide Koczkodan. Kn 310.
  • kot cybetowy:
    • »zwierzę podobne do kota żyjące w Afryce, cyweta (cybeta), Civettictis«
    • kot cybetowy. Zibet-Katze. civette un animal. T III 168.
3. »gra dziecięca«
  • Tak więc kota grawaią: małe dzieci własne I tego karzą wczyich ręku słomka zgaśnie. PotWoj 196.
Użycia metajęzykowe
  • - Quae desinunt in t, (exceptis knot, kogut, kot, kwiát, kwit, list, młot, most,) faciunt diminutiva in ik; ut chrost chrościk, bot bocik, okręt okręcik, drot drocik, dyáment dyámencik etc. WojnaInst 58
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

KOT

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1601-1750
Znaczenia
nazwa osobowa »nazwisko«
  • Gabrych Kot [...] w dziale między bracią rodzoną impp. Tomickimi borowym jest mianowany. InwKal I I, 91.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2013
Autorzy: MBM
Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2013