ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				chłosta
	D.				chłosty
	B.				chłostę
	N.				chłostom \|\| chłostą
	Ms.				chłoście

liczba mnoga

	C.				chłostom
	B.				chłosty

Znaczenia

1. »kara, zwłaszcza cielesna, bicie, smaganie rózgą, batem, cięgi, razy; umartwienie«

Chłostá propriè [...] quasi flagellamentum [...] effectus flagellationis. Oppuuium [...] vide Bicie, sed hoc commune est. Item/ Biczowánie. sed hoc actionem sonat. Kn 67.
Kazdy znas powstawszy, poszed do swoiei szkoły. ktory zm[n]ieiszych pens nieumiał, albo compositią uitiose i szpetnie przepisał, niechłostom karał [ksiądz Chrystian Bruno], lecz czytaniem u stołu rozdziału z Biblii. VorLetSkarb 87.
Za swe i cudze winy Bogu jak najczęściej Suplikujemy, nużąc ciało, to przez posty, To przez niedosypiania, to przez twarde chłosty. PotFraszBrück II 468.
Gdy człowiek prosty Grzeszy, siebie samego, á nie wszytkich chłosty Nábáwia. DamKuligKról 271.
Co w Polszcze iest złego? [...] Złych ludzi iest bez liczby, że niemaią chłosty. ChmielAteny II 335.
Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. [...]. T III 114.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

chłostę dać komu, czemu I (sz. zm.):

Chłostę dáć komu/ dáć rozgą/ biczem/ komu [...] flagris cedere [...] Plagas infligere natibus alicuius virga [...] vide Siékę kogo rozgą/ biczem [...]. Kn 67.
Chłopá niedbáłego mieć ná baczeniu, á ktoryby przez niedbálstwo, y przez iáką niesposobność nie zásiał włodárzowi raz dáć chłostę że go nie doyźrzał, á chłopu dwá rázy. HaurEk 117.
Po twárdey ziemi, noc y dzień się walam, A coraz ciáłu dawszy dobrą chłostę, Mężnym umysłem ná nic niepozwalam. DrużZbiór 182.
Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. [...] chłostę dać komu. einen peitschen. foüeter, donner des coups de foüet à qu. T III 114.

chłostę wziąć I (sz. zm.):

Chłostę wziąć/ Dare supplicium alicui de se [...] Dare poenas [...] De tergo vestro dabitur mihi supplicium: Poenas magistro pendes [...]. Kn 67.
Se donner, ou Prendre la discipline [...] Dysciplinę czynić, álbo wziąć dyscypliną, wziąć chłostę. DanKolaDyk I, 470.
Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. § chłostę wziąć. [...]. T III 114.

pod chłostą:

Artykuł siódmy. Ogniów aby doglądali i strzegli każdy w domu swem, osobliwie i mianowicie kucharze, żeby albo dobrze zagromadzali, albo zalewali dla niebezpieczeństwa wiatrów, które tu są częste, pod chłostą plag dziesiąci. NiemPam 212.
Pod gárdłem przykázuię/ zákázuię/ stánowię/ etc. pod kiiem/ pod chłostą/ etc. Sub poena mortis [...] comminor tibi plagas ni parueris [...]. Kn 730.

Przenośnie

Ani w Parnasie obáwiąm się chłosty, Jeśli się y Wiersz będźie zdał nieprosty. Aby y w rytmie Pismo swoy styl stáry, Nie naruszone miáło bez maszkáry.LubSEkl 2

2. przen. »nieszczęście, plaga, klęska, porażka, przegrana«

Kto w te rzeczy [wojenne] ladajako się opatrzywszy na wojnę trąbi, ten znaczną swéj porywczości chłostę odnosi. RadziwKSprawy 474.
Przychodzą potworne y nieodmięnne wiadomosci że Dunskorunski [Dołgoruki] zapomniawszy dawney chłosty znowu za ukazęm Carskięm zebrał 12000 Woyska dobrego. PasPam 111.
Narod żydowski gwoli swoim chłostom Ku Panu Bogu w pokorze się zwinie. ChrośAm E5.
Oddal Panie chłosty [zarazę] Od twych Izraelitow! ktoreś zawsze lubił. DrużZbiór 133.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

wziąć chłostę II (sz. zm.):

Retirowac się nazad poczęli Poganie Na koniec, wziąwszy chłostę nie poslednią zbiegli Do swoich. PotWoj 83.
Iakosz ieszcze y razu, chłosty tak pamiętny Nie wzięli Turcy, na tey Woynie. PotWoj 119.
Wzięlismy Chłostę we Czwartek załuymy za grzech y upokorzmy się Bogu w piątek. PasPam 265.

wzięta chłosta II:

Tatarow tam nie było, bo po wziętey chłoscie O milę ztąd nad Stawem zostali przy chroscie. PotWoj 75.

dać komu chłostę II (sz. zm.):

Tak tedy po owey chłoscie y bitwie ktorą związkowi dali Litwie wybiwszy nas Znowu nąm zdrajcy poczeli uciekac amy ich znowu gonic. PasPam 200.
Kiedys to tam uSachnowego mostu dali Lachowie kozakom chłostę. DrobTuszInf 16.

za chłostą:

ŁaskaBoga naszego y wszech rzeczy Sprawce Natey nas przez dwie lecie potrzymawszy Ławce, Wykurzy ten gad [wrogów] z Polski z zataką chłostą Da zesię nasze członki w iedno Ciało zrostą. PotWoj XVIII.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CHŁOSTA