ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (chrześcijanin, chrześcijan, krześcijanin, krześcijan), SXVI (chrześcijanin, krześcijanin), Kn (chrześcianin, krześcianin), T (chrześcianin), L (chrześcianin, krześcianin), SWil (chrześcjanin), SW (chrześcijanin, chrześcijan, krześcijanin, krześcijan, krzescyjan, kreścijan), SJP (chrześcijanin)

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		chrześcianin \|\| chrześcijanin \|\| krześcianin
D.		chrześcianina
C.		chrześcianinowi
B.	uż. żyw.	chrześcianina
N.		chrześcianinem \|\| krześcianinem
Ms.		chrześcianinie

liczba mnoga

M.	uż. osob.	chrześcianie \|\| chrześcijanie \|\| krześcianie
		krześciani
D.		chrześcian
		chrześcianów \|\| krześcianów
C.		chrześcianom \|\| chrześcijanom \|\| krześcianom
B.	uż. nosob.	chrześciany \|\| chrześcijany \|\| krześciany
	uż. osob.	chrześcian
		chrześcianów
N.		chrześcianami
		chrześciany \|\| krześciany
Ms.		chrześcianach \|\| krześcianach
		krześcianinach

Znaczenia

»wyznawca Chrystusa«

– SLusznieyby sie to/ o tych Káirskich Mauzách powiedzieć y wierzyc mogło: co Dámáscenscy Krześciáni o swych twierdzić zwykli. BreyWargPereg 44.
– Dzieśiąty grzech iest/ niesłuszne y nieprzystoyne fawory ktore się narodowi niewiernemu Zydowskiemu/ z wielkim vciążeniem y krzywdą Chrześcian/ ále y z wielkim religiey Chrześciáńskiey kontemptem czynią. BemKom 35.
– Iest drugi fauor ktory Zydzi po Chrześciánách v nas znáią/ obroná w wielkich y znácznych zbrodniách/ y krzywdách ktore ludziom czynią. BemKom 36.
– Ale chrześcijanin tam trafiłli się który, Lub zabity lub w rzekę zepchniony beł z góry. ArKochOrlCz II 393.
– Tak Sarracen okrutny bije w czasy one Chrześcijany, głęboko we śnie utopione. ArKochOrlCz II 81.
– Chrześciánin/ krzéściánin/ Christianus [...]. Kn 72.
– [C]hrzéściáninem zostáć/ Christiana sacra suscipere [...] Kn 72.
– Krótko o tym mówiwszy z Ossolińskim Jerzym, Który był wrychle wielkim koronnym kanclerzem, Ośm swych ludzi tysięcy, przodek biorąc inszém Chrześcijanom, z ochotą i uprzejmym winszem Wyprawił, opatrzywszy żołdem na rok cały. PotWoj 1924, 57-58.
– A toz swoiey zguby pragniesz y co się kryiesz przed Tatarami od Chrzescianow zginiesz. PasPam 237.
– Rozumiałęm że siedzę z Chrzescianami a ia siedzę z Poganami. PasPam 263.
– Tey woynie y sami Chrzescianie zyczyli Sukcessu [...]. PasPam 263v.
– Ale zem Chrzescianin urągać mi się zcudze[go nieszczęs]cia nie godzi. PasPam 285.
– Dziękuią wielce że iako Chrzescianom Chrzescianską wyswiadczyc zyczliwość raczyliscie usługę. PasPam 87.
– Sam Chtystus Pan ábowiem świádczy/ że Dyiabeł ná ten czás nie dáleko iest/ kiedy naśienie słowá Bożego rozsiewane bywa: tedy ten duszny Nieprzyiaciel niektorym /á zwłaszczá ospáłym Krześciánom słowo Boże z sercá wyrywa/ áby uwierzywszy nie byli zbáwieni. GdacPan D1.
– O ktorych Krześćiáninách D. Lutherus w tych słowiech mowi: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go używa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć się trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był? GdacPan Ddiiiiv.
– Co się zdrowych tycze/ ci powinni się o to stáráć/ áby przynamniey raz do roku (iesli częściey do tego przysć nie mogą) do stołu Bożego przystępowáli: One bowiem słowá Lutherowe/ ktore położył w Przedmowie Kátechizmu máłego mowiąc: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go uzywa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć się trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był/ ścigáią się ná owe Krześciány/ ktorzy ná Tákowym mieyscu mieszkáią/ gdzie Wieczerzą Páńską wedle ustáwy Krystusowey máią/ tákże im iey indziey szukáć nie trzebá GdacPan Diiiv.
– Záczym/ jáko się już powiedziáło/ iż Pijáństwo jest táką Mátką złą/ ktora ták wiele złych porodziłá Dziatek: więc się nim My Krześciánie/ ják Dyjabłem sámym brzydzimy; gdyż z niego nic dobrego nie pochodzi. GdacKon 11.
– Dziśieyszi Krześciánie umiejąć ten kunszt bárzo dobrze; bá podobno lepiey niż Pogánie; á co dawno Tacitus mawiał: Diem noctemq; continuare bibendo nulli probrum apud Germanos, to My możemy rzec o Krześćiánách: Diem noctemq; continuare potando nulli probrum apud Christianos, t.j. Wednie y w nocy źrzeć/ pić/ ustáwicznie lelom polelom nie jest to żadna háńbá u Krześćiánow. GdacKon 46.
– Niektorzy ludźie máją pijáństwo zá máły (podły) grzech: bá moc tákich miedzy Krześćiány/ co go miedzy grzechy nie liczą: á nie pomnią ná to/ co pismo mowi: Niech was nikt nie zwodźi prożnymi mowámi: ábowiem dla tych rzeczy przychodźi gniew Boży ná Syny (Dźiatki) uporne. GdacKon 9-10.
– A nadto, iż Bog odebrał nam Ofiarę czystą, ucząc Chrześcianow, aby się chronili nas dla zmazania, iako my chroniliśmy się Narodow zawsze, kiedy Ofiara nasza była czysta przed Bogiem y przyiemna. SamTrakt F1.
– Domniemywáiąc się niektorzy iż to się spełni co z obiáwienia prorokuie Jan S. w Rozd. 20. Jż sam Lucyper zá dopuszczeniem Boskim z tarasow piekielknych wyszedszy, iuż pod czas panowania Antychrysta zkonfederowáne narody Gog Magog od Jana S. nazwáne, to iest narody od morza Bałtyckiego pułnocne; od morza kaspiiskiego y Czarnego wschodnie; od morza Czerwonego południowe, od Maditerraneum záchodnie, iák ze czterech kątow światá zebrane, poburzy, zgromadzi, y lubo w krotkim czasie ták záiuszy ná Chrześciany, iż tylko czasem krotszym rożnić się będzie ta persekucya od prześládowania Antychrysta. BystrzInfCosm H4-H4v.
– Arcybiskupstwo Gnieznieńskie. Záczęło się zá Miecysłáwá w roku 966. pierwszego z Monarchow Polskich Chrześcianiná. BystrzInfGeogr I4v.
– Woiuięmy ustáwicznie. Narod z Narodem, Państwo z Państwem, Monarcha z Monárchą, co gorsza krew z krwią, á co naygorsza Chrześcianin z Chrześcianinem walczy. BystrzInfStat M4.
– Na coż ta subiekcya dla żyda? czycż nie lepiey słudze y Chrześcianinowi sprzyiać? czyż nie lepiey anticipative do arędarza kwit posłać, y Podskarbiemu do rąk oddać pieniądze, aby ludziom płacił. ChmielAteny III 364.
– U nas w Polskim Narodzie, iak hoyne było serce dla BOGA w pierwszych Chrześcianach według Długosza y Kromera, że Mieczysław Monarcha Polski ieno Wiarę Swiętą przyiął, tak zaráz Dziesięciny odwszytkich, sobie Iure Haereditario do stołu Xiążęcego należące, disposuit na Kościoły, Bolesław zaś Chrobry pierwszy Regnant Polski, tak to strictè obwarował, że żołnierzow płacić Dziesięciny niechcących, á z tey racyi ieszcze Kapłanow biiących, gardłem kázał karać teste Cromero. ChmielAteny III 498-499.
– Raz 6000. Chrześcian dogoniwszy z Ieruzalem uchodzących, w kawałki posiekáli Pod Gazą Miastem Roku 1249. z pomocą Sołtana Egypskiego, Chrześcian znieśli Gwaltera z Bryenny w niewolę wzieli. ChmielAteny IV 145.
– I choć nie iedna nam takowa między Chrześciany dowiedziona akcya, y Obiekcya, tedy to sami zli Chrześcianie zrobili, ze złosci ku nam, albo sobie, chcąc z tego iaki zysk uczynic doczesny, albo żydzi ochrzciwszy się, tę na nas napasć wkładaią, y baią to na nas fałszywie przed Chrześciány. ChmielAteny IV 385.
– W tey Tartarii około Roku 1248. byli Chrześcianie. S Ludwik Król Francuzki pod czás Krucyaty, idąc do Ziemi Swiętey z Woyskiem Chrześciańskim, stanął w Cyprze Wyspie; gdzie Posłowie Hana Wielkiey Tartárii świeżego Chrześcianina, tako też Xiążęcia Erkaltay nowego Chrześcianina, na same Boże Narodzenie witali. ChmielAteny IV 443.
– Jualian Cesarz nayszkodliwszy Chrześcian prześladowca, chcąc pokazać, iż omylne y fałszywe było proroctwo Chrystusowe, pozwolił żydom miasto Jeruzalem zabudować, wszelkiey do tego dodaiąc pomocy: zaczęto dzieło z wielką gorliwością y pośpiechem, dobyto starych fundamentow. BohJProg I 169-170.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

CHRZEŚCIJANIN