Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CHRZEŚCIJAŃSKI

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CHRZEŚCIJAŃSKI, CHRZEŚCIAŃSKI, KRZEŚCIAŃSKI
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (chrześcijański, krześcijański, krześcijeński), SXVI (chrześcijański, krześcijański), Kn (pod: chrześciaństwo), L (chrześciański; pod: chrzcić, krzcić), SWil (chrześcjański), SJP (chrześcijański)

Nienotowany w słownikach:
T (?), SW (?)

Formy gramatyczne
lp M. m   chrześcijański ||   chrześciański
ż   chrześciańska
n   chrześciańskie
D. m   chrześcijańskiego ||   krześciańskiego
ż   chrześciańskiej
n   chrześcijańskiego
C. m   chrześcijańskiemu
B. m nżyw   chrześcijański
ż   chrześciańską
N. n   chrześcijańskim ||   chrześciańskim
Ms. m   chrześciańskim
  chrześciańskiem
n   chrześciańskim
lm M. mos   chrześciańscy
nmos   chrześcijańskie
D.   chrześciańskich
C.   chrześciańskim
Znaczenia
1. »wyznający religię chrześcijańską; dotyczący chrześcijan«
  • Do łáskáwego y Krześćiánskiego Czytelniká PRZEMOVVA VetIsland 1.
  • I pytaią mię [...] kiedys WSC wyiechał? Powiedam po Smierci Cesarza Chrzescianskiego y krola Francuskiego. PasPam 190.
  • To [...] pociągnąc musi [...] ostatnią zgubę Nie tylko tego iednego krolestwa ktore iest anteMurale Christianitatis [przedmurzem chrześcijaństwa] ale y wszystkiey inszey Monarchiey Chrzescianskich. PasPam 241v.
  • Była koronacyia krola Io MSCi Iana trzeciego ktory quam felicissime diutissime Regnet [oby jak najszczęśliwiej i najdłużej panował] na Chwałę Maiestatu Polskiego y obrony Rzpy. Chrzescianskiey. PasPam 248.
  • Niech ze Bog pobłogosławi te pobozne Intencyje Monarchow chrzescianskich et totius Christianitatis [i całego chrześcijaństwa]. PasPam 258v.
  • Skoro się ziechali Monarchowie [...] Cesarz chrzescianski Leopoldus z krolem Polskim Ianem trzeciem. PasPam 263v-264.
  • Ktorzy Chrzescianskiey krwie z wielkim appetytem we czwartek pragnęli swoiey się w Sobotę podostatkiem nasycili. PasPam 266v.
  • Drudzy dobrowolnie co dalsi do niego uchodzili Usłyszawszy o Woysku Chrzescianskim. PasPam 276v.
  • Lecz y sami Chrześciańscy Chronografistowie w kompucie dawności światá się nie zgadzaią. BystrzInfCosm Gv.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • świat chrześcijański:
    • O iakie głupstwo! kiedy bałwochwalcow Swiat chrześcianski przeiął obyczaie. DrużZbiór 435.
  • chrześcijański człowiek:
  • naród chrześcijański:
    • »wyznawcy religii chrześcijańskiej, chrześcijanie«
    • Z wielką tedy ten Rok odprawił się szczęsliwoscią y wszystkim Narodom Chrzescianskim z pociechą oprocz samych Luteranow. PasPam 277.
2. »właściwy chrześcijanom«
  • Pamiętay zdrayco przynaymniey na Charakter Chrzescianski kiedy niepamiętasz na kapłański. PasPam 196.
  • Umyslił IkMSC z Szczerego Chrzescianskiego Serca wszystkie Przeciwko Maiestatowi Swemu do dnia dzisieyszego urazy odpuscić. PasPam 208.
  • Urazy nasze wprzod powinnosci Chrzescianskiey, apotym dobra tey Oyczyzny szczerze daruięmy. PasPam 210v.
Związki frazeologiczne

  • chrześcijańską wyświadczyć usługę:
    • »uczestniczyć w pogrzebie«
    • Dziękuią wielce że iako Chrzescianom Chrzescianską wyswiadczyc [...] raczyliscie usługę. PasPam 84-84v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • chrześcijański błąd:
    • A po długiey dispucie będzie zwyciężony Od nas árgumentámi, płákáć ná to będzie, Ze ták długo wiodł zywot w Chrześciańskiem błędzie [Nachor]. DamKuligKról 161.
  • biesiada chrześcijańska:
    • Biesiádá Chrześciánska/ Agape [...] In templis fieri solita, sed damnata in Concilio Laodicen. et Trident. Kn 29.
  • chrześcijański charakter:
    • Widzim Poturnaki Ktorzy drogą Krwie Panskiey opłaceni ceną Sprosnego Machometa uspieni Syreną Onę Mysl Chrzescianską, iako Paralizem Masłokiem zaraziwszy Swiętem gardzą Krzyzem ztarszy z czoł, Chrzescianskich charakterow Cechy Krwią własną, przez obrzeskę wpisani do Mechy. PotWoj 10.
  • cesarz chrześcijański:
    • Wesołego cesarza chrześciańskiego [...] ten pogrom (gdy nazajutrz rano przyszła nowina, iż wszystkie Polaki na głowę zbito) tak zasmucił, iż prawie wszystkę radość cesarską w żal, pociechy w smutek, a tryumfy w lament obrócił; heretyki zaś przeciwnym obyczajem utrapione [...] rozweselił [...] Niedługo jednak ta burza trwała. DembPrzew 25.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

PO CHRZEŚCIJAŃSKU

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
  po chrześcijańsku [forma C. lp. w odm. niezł.]
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»jak chrześcijanie«
  • Eodem Anno [w tym samym roku] Rodzic moy kochany umarł [...] Devotissime [bardzo bogobojnie] y własnie po chrzesciansku. PasPam 249.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 02.06.2025

CHRZEŚCIJAŃSKA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
post 1616
Znaczenia
»jest właściwe chrześcijaninowi«
  • Ná swym przestawáć/ Pokoy miłowáć/ O przyiaźń się stáráć. Chrześćiáńska. ŻabPol A2.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 23.01.2025
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 23.01.2025